فرنگیس محمدی*
«اربعین» ابر رویداد فرهنگی،اجتماعی،سیاسی و اقتصادی دوران معاصر و در طول تاریخ است. پیاده‌روی اربعین و حضور باشکوه جمع کثیری از مسلمانان از سراسر جهان توانسته است مسیر جدیدی در توسعه و تعاملات بینافرهنگی و اجتماعی در دنیای معاصر باز کند. از این‌رو می‌توان با ایجاد تصویر ذهنی از حضور میلیون‌ها نفر در مسیر پیاده‌روی اربعین و نیز حضور در بارگاه مطهر حضرت اباعبدالله (ع) را کلید موفقیت و دروازه ورود به سایر اقدامات سیاسی و اقتصادی دانست.
دین و مذهب همواره موجد تاثیرات عمیق، کنش‌های پایدار انسانی و توسعه جوامع بشری بوده است و بشر از همان آغازین خلقت در پی شناخت و آگاهی و کشف ناشناخته‌ها و سیر در آفاق و انفس برای شناخت خود و شناخت خالق و درک کمال و هستی در سرزمین‌های مختلف بوده است و این مبنا و شروعی برای سفرهای دینی و مذهبی بود که پایه و اساس سیر و سیاحت دینی را شکل داده است.
باورها و اعتقادات دینی همواره سرچشمه ایجاد فرهنگ‌های گوناگون در جهان بوده و تا به امروز سیروسفر را در جهان تحت تأثیر خود قرار داده است و انسان در راستای اعتقاد و تمسک به یک دین و مذهب برای درک و شناخت هستی و جهان پیرامون آن و شناخت خالق جهان برای نیل به کمال و سعادت که بشر در جستجوی آن بود، در زمان‌های قدیم در شرایطی که بشر از سیستم حمل‌ونقل پیشرفته برخوردار نبوده و براحتی نمی‌توانسته از نقطه‌ای به نقطه دیگر در جهان سفر کند، سفرهای دینی در میان مردم رواج داشته است. ایمان، نقطه آغاز پیمودن سفرهای دشوار و سخت در آن دوران محسوب می‌شود.
در دین اسلام [ و به ویژه آیین تشیع] نیز همچون سایر ادیان سفرهای مذهبی و زیارت ائمه و معصومین (ع) رواج داشته و مسلمانان در مناسبت‌های گوناگون به مکان‌ها مقدس سفر می‌کنند. «اربعین» ازجمله رویدادهای مذهبی ویژه در دین اسلام است که نه‌تنها به‌عنوان تنها مراسم چهلم امام معصوم برای حضرت سیدالشهدا (ع) و یاران با وفای آن حضرت برگزار می‌شود؛ بلکه نشان و نماد ایمان، اعتقاد و باور عمیق دینی در دین اسلام از قول امام معصوم علیه‌السلام بیان شده است.
سیر و سفر دینی ازجمله مهم‌ترین گونه‌های سفر در جهان است که انگیزه اصلی آن به جهت باورها و اعتقادات دینی همواره پذیرای زائران در جهان بوده و سبک و سیاق آن با سایر گونه‌های سفر متفاوت است. به‌طوری‌که در سال‌های اخیر افراد با گرایش‌ها و ادیان و مذاهب مختلف نیز به این ابر رویداد فرهنگی، اجتماعی و دینی علاقه‌مند شده و بخش مهم و قابل‌تأمل و توجه از سفر های دینی در جهان را به خود اختصاص داده است.
ابر رویداد پیاده‌روی اربعین از جمله رویدادهای بزرگ و مهم در حوزه سفر است که در راستای باورها و اعتقادات دینی، هر ساله با حضور میلیون‌ها نفر از اقصی نقاط جهان در سرزمین کربلا به وقوع می‌پیوندد، به‌طوری‌که حضور میلیون‌ها نفر در چنین رویدادی مهم فرهنگی، اجتماعی و دینی در نوع خود کم‌نظیر و بی‌سابقه است.
با توجه به طیف انگیزه‌های گوناگونی که در سفر به اماکن مقدس وجود دارد، پیاده‌روی اربعین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی و دینی در سال‌های اخیر توانسته است در توسعه روابط فرهنگی و اجتماعی با محوریت مسلمان را به بهترین شکل به تصویر بگذارد.
اعتقاد و باور دینی مردم در نقاط مختلف، در راستای مهمان‌نوازی و استقبال از زائران اربعین حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام، خود به یکی از ارکان اصلی توسعه تعاملات فرهنگی و دینی در ابر رویداد اربعین تبدیل شده است و این امر پذیرش و مشارکت جامعه میزبان و محلی از گردشگران دینی است که به‌عنوان یکی از مباحث کلیدی در توسعه روابط و همکاری های فرهنگی و اجتماعی به شمار می‌رود.
بهره گیری از فناوری پیشرفته دیجیتال می‌تواند به بهبود و گسترش معارف مربوط به اربعین و انتقال فرهنگ عاشورایی به مردمان اقصی نقاط جهان از طریق فضای مجازی و مدیریت کارآمدتر ابر رویداد اربعین کمک کند و فناوری دیجیتال و شبکه‌های ارتباطی در دسترس مطلوب و به اصطلاح فناوری برخط و همگانی کمک می‌کند تا فرصت‌های تازه‌ای برای خیلی عظیم زائران اربعین برای تولید محتوا، عکس، فیلم و ... و نشر معارف اهل بیت (ع) و به تبع آن انتقال پیام حضرت امام حسین(ع) و بیان احساسات عارفانه و عاشقانه طریق دوست را به زیبایی به تصویر بکشانند.
امیدواریم با توسعه همکاری های دولت و ملت ایران اسلامی و دولت و ملت مسلمان عراق به این مهم توجه خاص نموده و با برنامه ریزی مطلوب و مناسب هر ساله شاهد خیل عظیم علاقمندان اهل بیت و اباعبدالله (ع) در طریق عشق و معرفت در اربعین باشیم.
*دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری