عصر ایران؛ یادداشت میهمان؛ محمد فیروزی - بررسی محتوای پیام تبریک روز خبرنگار از سوی بسیاری مسئولان نشان می‌دهد که آنها توقعات بیجایی از اهالی این صنف دارند.
این مطلب به بهانه روز خبرنگار نوشته شده، روزی که بیشتر از «گرامیداشت» به یک جشن مقامات دولتی با اعطای هدایایی بعضا توهین آمیز به قشر خبرنگاران تبدیل شده است؛ راستش ایده نام گذاری روز خبرنگار (17 مرداد) به دلیل شهادت ناجوانمردانه شهید محمود صارمی توسط طالبان افغانستان و ورود آن به تقویم ایرانی را می‌پسندم اما نمی‌دانم چرا باید سالروز مرگ وی را عوض گرامیداشت فعالیت و تلاش صنف خبرنگاران، تبریک بگوییم. چون مرگ یک نفر و مسیر هم قطاران و هم صنف‌هایش را می‌توان گرامی و بزرگ داشت اما تبریک گفتن ماجرا را شبیه به یک جشن می‌کند.
اما همه حرفم همین چند سطر فوق نیست، بگذارید حرف آخرم را با طرح یک پرسش همین ابتدا بگویم. آیا تاکنون شنیده‌اید رئیس جمهور و یا رئیس دو قوه مقننه و قضاییه به مناسبت روز جهانی هواپیمایی کشوری (7 دسامبر، مصادف با 16 آذر) پیام تبریکی صادر کنند و در آن به خلبان‌ها یادآوری کنند که چگونه مسئولیت‌های سنگین پرواز را برعهده بگیرند؟! مثلا بگویند شما خلبانان که مسئولیت خطیر حفظ جان مسافران را برعهده دارید باید مراقب باشید که موقع پرواز هشیاری کامل داشته باشید و از مصرف غذای چرب پرهیز کنید.
کمی مسخره و حتی توهین آمیز است، مطمئنا هم چنین موضوعی سابقه نداشته است در مورد پزشکان هم که روز گرامیداشت فعالیت‌شان با روز بزرگداشت حکیم ابوعلی سینا یکی است چنین موضوعی سابقه ندارد. اینکه یک مقام مسئول عالی رتبه به عنوان مثال وزیر بهداشت بخواهد وظایف پزشکان را به آنها گوشزد کند و به عنوان مثال از رعایت بهداشت فردی و میکروب زدایی دستان جراح در اتاق عمل صحبت کند.
بیان این نکات عجیب است چون اهالی هر صنفی وقتی به مرتبه بالای آن می‌رسند دوره‌های آموزشی خود را طی کرده‌اند و نزد اساتید خود دوره دیده‌اند. در واقع روز ملی و بین المللی (جهانی) یک صنف صرفا روز قدردانی از زحمات افرادی است که مسئولیت خود را می‌شناسند و به شکلی عاشقانه و دلسوزانه کار خود را انجام می‌دهند.
نکته اینجاست که اگر مقامی هرچند عالی رتبه به خود جرات دهد و بخواهد به یک پزشک یا خلبان وظایفش را آموزش دهد، از سوی نهادهای صنفی و شاغلان آن حوزه با واکنش منفی رو به رو خواهد شد. ولی در مورد خبرنگاران متاسفانه این قاعده وجود ندارد.
در پیام تبریک هر مسئولی اعم از رئیس جمهور و مدیران ارشد و میانی حتی در بین پایین ترین سطوح مدیران کشور یک اصل نانوشته وجود دارد که به مناسبت روز خبرنگار پیامی صادر کنند و در آن هم به خبرنگاران یاد بدهند که کارشان را چطور انجام دهند و علاوه بر آن هر توقعی از خبرنگار و رسانه دارند را مطرح کنند.
درحالی که خبرنگاری در ایران هرچند مانند کشورهای توسعه یافته نیست و رسانه‌های مستقل و آزاد تعدادشان به انگشتان دست هم نمی‌رسد اما در همین شرایط هم خبرنگاران زیادی وجود دارند که کارشان را به خوبی بلدند و خبرها و گزارش‌های دقیق و مسئولانه منتشر می‌کنند. ضمن اینکه نیازی ندارند که مسئولان بلند مرتبه و پایین مرتبه –به شکلی توهین آمیز در قالب یک پیام تبریک کلیشه‌ای- وظایف‌شان را به آنها گوشزد کنند.
این مسئولان هستند که مثل همیشه به کار اصلی‌شان یعنی پاسخگویی عمل نمی‌کنند. ولی توقع دارند خبرنگاران مانند مریدی چشم و گوش بسته در مدح و ستایش آنها سخن بگویند! بسیاری از مسئولان کشور در یک حرکت کاملا غیر مسئولانه همواره تلاش می‌کنند تا در قالب پیام‌های تبریک خبرنگاران را به گونه‌ای آموزش دهند که در عوض حصول نفع جامعه که کارکرد مطلوب رسانه است، نفع آنها به دست بیاید. این را می‌توان از لا به لای سطور و متن پیام‌های تبریک مشابه هرساله‌شان فهمید.
به عبارت بهتر این پیام‌های تبریک روز خبرنگار در واقع انعکاسی از انتظارات مسئولان است. آنها وقتی می‌گویند کار خبرنگار اطلاع رسانی است، هدف‌شان این است که آقا و خانم خبرنگار کارهایی که ما انجام می‌دهیم را به شکلی که دل‌مان می‌خواهد به آگاهی مردم برسانید.
وقتی مسئولی در بیانیه تبریک روز خبرنگارش صحبت از وظیفه آگاهی بخشی خبرنگار به آحاد جامعه می‌کند، قصدش این است که برنامه‌های سازمان من را به شکل مطلوب به مردم گزارش دهید تا در رزومه‌ام ثبت شود بلکه در انتخابات یا انتصاباتی به کارم بیاید!
هنگامی که مسئولی صحبت از مطالبه‌گری خبرنگاران می‌کند منظورش این نیست که بیایید از من سوالات سخت بپرسید و کاستی‌هایم را به رخ بکشید، بلکه برعکس توقع دارد نیمچه دستاوردها و یا حتی طرح‌های اجرا نشده‌اش را در کنفرانس‌های خبری پر سر و صدا مورد پرسش قرار دهند و او قول بدهد که طرح‌های در دست اجرا دارد.
در غیر این صورت اگر خبرنگاری از آقای مسئول بپرسد چرا پله برقی پل‌های عابر پیاده شهر ما خراب است، (موضوعی که جلوی چشم همه شهروندان قرار دارد) آن فرد مسئول محال است که گردن بگیرد.
خلاصه که روز خبرنگار نه تبریکش دلنشین است نه پیام‌های تبریک آن وقتی مسئولان خودشان را در نقش معلم روزنامه نگاری و علوم ارتباطات قرار می‌دهند و ضمن تشریح وظایف یک «خبرنگار خوب» با بیانی صریح و غیر صریح لیستی از توقعات‌شان را ردیف می‌کنند.