هفته گذشته معصومه آباد به عنوان سفیر ایران در فنلاند منصوب شد؛ خبری که گرچه اتفاقی مبارک در حوزه به‌کار گیری زنان در عرصه‌های مدیریتی و سیاسی محسوب می‌شد اما در عین حال واکنش‌های زیادی را نیز در بر داشت.
به گزارش ایسنا، از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها پنج زن توانسته‌اند به عنوان سفیر ایران در سایر کشورها منصوب شوند؛ مرضیه افخم سفیر پیشین ایران در مالزی، افسانه نادی پور سفیر ایران در دانمارک، فروزنده ودیعتی سفیر ایران در فنلاند، حمیرا ریگی سفیر ایران در بروئنی و اکنون معصومه آباد سفیر ایران در فنلاند، سفیران زن ایران بعد از انقلاب اسلامی محسوب می‌شوند.
البته خانم زهرا ارشادی نیز به عنوان سفیر ایران در نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز از جمله سفرای زن ایران در دیگر کشورها محسوب می‌شود.
معصومه آباد ۶۱ ساله، دارای مدرک دکتری بهداشت باروری است. او علاوه بر تالیف کتاب که شناخته شده ترین آن کتاب "من زنده‌ام" با مضمون خاطرات او از دوران حضورش در جنگ تحمیلی، عضویت در شورای شهر دوره سوم و چهارم تهران را نیز در کارنامه خود دارد و حالا در کسوت سفیر قرار است راهی فنلاند شود.
اما انتشار خبر انتصاب معصومه آباد طی هفته گذشته واکنش‌های مختلفی به علت مرتبط نبودن رشته تحصیلی وی با انتصاب او و بعضا نداشتن تجربه ملموس او در عرصه دیپلماسی را به دنبال داشت.
با اهتمام به وجود سقف‌های شیشه‌ای برای ارتقای زنان، رسیدن به منصب مدیریتی و کسب تجربه در حوزه‌های مدیریتی کلان، این انتصاب خبری خوش محسوب می‌شود اما با توجه به سوابق کاری و تحصیلی معصومه آباد و انتقاداتی که در فضای مجازی نسبت به چرایی انتخاب او به عنوان سفیر ایران در فنلاند مطرح است؛ با او به گفت‌وگو نشستیم.
از تحصیل در رشته «باروری» تا سفیر ایران در فنلاند
معصومه آباد سفیر ایران در فنلاند در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به این سوال که با توجه به انتقاداتی که در فضای مجازی نسبت به انتصاب شما به عنوان سفیر فنلاند مطرح است، اساسا چه شد وزارت خارجه شما را به عنوان سفیر فنلاند انتخاب کرد؟ اظهار کرد: زمانی که مهمان‌های خارجی به وزارت امور خارجه ایران دعوت می‌شدند، از من به عنوان سخنران یا مدعو دعوت می‌شد و این ارتباط مستمرا انجام می‌گرفت تا اینکه از وزارت امور خارجه برای همکاری بیشتر با من تماس گرفتند.
وی ادامه داد: ابتدا فکر می‌کردم سطح همکاری در همین میزان حضور در جلسات و سیاست گذاری‌های دیپلماسی است، اما سپس پیشنهاد دادند که ما شما را به عنوان سفیر در یکی از کشورها انتخاب کرده‌ایم. بعد از شش ماه مذاکره و مشورت با افراد صاحب نظر و کارشناسان وزارت امور خارجه پاسخ مثبت به این انتخاب دادم. جمع بندی این موضوع یک سال طول کشید و من اطلاعی از فرآیند انتخاب این امر نداشتم.
آباد همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به عنوان مدرک تحصیلی شما که دکترای باروری است، انتقاداتی در خصوص بی‌ارتباط بودن سوابق تحصیلی و اجرایی شما با منصب سفیر مطرح است، توضیح داد: آخرین مدرک تحصیلی من دکترای باروری است و من به عنوان استاد دانشگاه ۲۰ سال است که تدریس می‌کنم و از زمانی که نوجوان و دانش آموز بودم فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی داشته‌ام. به خصوص در دو دهه اخیر در مسئولیت‌های اجرایی خود در حوزه دیپلماسی به ویژه دیپلماسی عمومی و شهری حضور فعال داشته‌ام که شامل مباحث و چالش‌های زیست محیطی از قبیل آلودگی هوا، حمل و نقل عمومی، بازیافت و تفکیک زباله و مسائل حوزه فرهنگی و اجتماعی و عوامل اجتماعی موثر بر سلامت بود.
سفیر ایران در فنلاند ادامه داد: من در ۱۰ سال گذشته، به ویژه دورانی که مسئول کمیسیون سلامت شورای شهر تهران بودم، در رویدادهای بین المللی حضور فعال داشتم. به انتخاب شورای شهر تهران در بسیاری از سمینارها، نشست‌ها و کنفرانس‌ها در شهرهای کشورهای مختلف نظیر سیدنی، تورنتو، جاکارتا، قاهره، ژنو و حتی کشورهایی نظیر ژاپن، هند و چین در حوزه دیپلماسی شهری حضور داشتم. از طرفی میزبان دوستانی بودم که از کشورهای دیگر به ایران می‌آمدند و در مباحث فرهنگی، اجتماعی و گاها سلامت با هم گفت‌وگو داشتیم. قابل ذکر که قریب به ۴ سالی که به همراه همسرم در ماموریت کشور انگلستان زندگی می‌کردیم همچنان با جامعه ایرانیان خارج از کشور در مراکز دانشجویی (کانون توحید و مرکز اسلامی لندن) همکاری داشتم.
وی افزود: من در کنفرانس متروپلیس به خصوص در راهبردهای مطرح شده در حوزه مدیریت شهری حضور فعال داشتم. اینگونه نیست که بگوییم من فقط دکترای باروری دارم. بله دکترای باروری تخصص من است که در دانشگاه با آن فعالیت می‌کنم اما در حوزه‌های دیگر هم تجربه کسب کرده‌ام. همانند بسیاری از سیاست مداران و کارگزاران فرهنگی و اجتماعی و سیاسی ما که ضمن اینکه در یک رشته مشخصی دانش دانشگاهی کسب می‌کنند در رشته دیگری به همان نسبت تجارب ارزشمندی را به دست می‌آورند که هم ردیف مدرک دانشگاهی آنها است. این موضوع دلیلی بر ناتوانی و ناکارآمدی فرد در حوزه مدرک غیر دانشگاهی او نیست. مگر برای اینکه دکتری یک رشته را به دست بیاوریم بیشتر از ۷ الی ۸ سال درس می‌خوانیم؟، اما برای به دست آوردن این تجارب بنده تمام طول خدمتم در منصب‌های اجرایی مدیریت می‌کردم. حال یا این مدیریت در حوزه سلامت بوده است و یا در حوزه مدیریت شهری بوده است.
آباد یادآور شد: اکنون نیز در شورای عالی استان‌ها که عالی ترین مرجع شورایی برای جامعه شورایی کشور است و مطابق اصل ۱۰۲ قانون اساسی به عنوان رکن چهارم می‌تواند طرح ها و لوایح را مستقیما به مجلس و یا از طریق دولت به مجلس ارائه دهد که بتواند مشکلات و چالش‌های ۳۷ هزار و ۸۳۰ شورای شهر و شهرستان و روستا و دهیاری‌ها را حل و فصل نماید، بنده به عنوان معاونت حقوقی_پارلمانی این دستگاه حضور دارم. نمی‌دانم من باید چه سوابق و تجاربی از فعالیت‌های اجرایی داشته باشم تا بتوانم کارآمدی خودم را به اثبات برسانم و یا دیگران چه خدماتی و تجاربی در طول این ۴ دهه انقلاب کسب کرده‌اند که بنده کسب نکرده و توان مدیریت آن را ندارم.
دانش روابط دیپلماتیک الزاما نیاز به تحصیل دانشگاهی ندارد
وی در پاسخ به این سوال که انتقاد اصلی به انتصاب شما به این مورد است که اساسا سفیر باید روابط دیپلماتیک را بلد باشد اما شما تجربه کافی در حوزه روابط دیپلماتیک ندارید، گفت: روابط دیپلماتیک درواقع به معنای شناخت ظرفیت‌های موجود در دو کشور و برقراری ارتباط صلح و دوستی بین دو ملت و دولت است. بله اگر کسی دانش روابط دیپلماتیک را در دانشگاه تحصیل کرده باشد انتظار این است که آن فرد بتواند به بهترین شکل انجام وظیفه کند اما این به آن معنا نیست که اگر کسی در دانشگاه روابط بین الملل را مطالعه نکرده باشد نتواند به همان اندازه در روابط دیپلماسی مفید و موثر واقع شود.
سفیر ایران در فنلاند در پاسخ به اینکه سفرا نمایندگان سیاسی کشورها محسوب می‌شوند و آیا تجربه سیاسی در انتخاب فردی به عنوان سفیر مهم نیست؟ اظهار کرد: ماموریتی که برای سفیر تعریف شده این است که با تاثیر گذاری مثبت بر افکار عمومی در حوزه‌های مختلف بتواند تصویر روشن و درستی از چهره نظام جمهوری اسلامی ایران به دولت و مردم میزبان آن کشور ارائه دهد. همچنین با تقویت و تنظیم مناسبات و روابط بین دو کشور ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی، سیاسی، اقتصادی جدیدی برای تعمیق روابط ایجاد کند؛ اما بخش دوم ماموریت یک سفیر مربوط به خدمات کنسولگری است. درواقع ماموریت سفیر ارائه خدمات مناسب و ارزشمند شامل خدمات چهارگانه (تولد، مرگ، ازدواج، طلاق) به ایرانیان مقیم آن کشور و در شان آنها است.
وی توضیح داد: استفاده از ظرفیت ایرانیان در اتاق مشترک اقتصادی و بنگاه‌های اقتصادی و همچنین تقویت نشست‌های آموزشی، علمی، دانشگاهی بین دستگاه‌های ذی‌ربط دو کشور که خارج از شمول تحریم‌ها است، از ماموریت‌های سفیر محسوب می‌شود. دیگر اینکه باید بتوانیم با تعامل با اندیشمندان حوزه ایران شناسی و ارتباط با چهره‌های علاقمند به تاریخ و فرهنگ ایران با ایران هراسی مقابله کنیم. با توجه به شرایط سیاسی فعلی و تحریم‌های ظالمانه‌ای که جاری است باید بتوانیم در حوزه مسائل پزشکی، دارویی و تجهیزات پزشکی راهکار مناسبی را برای دریافت داروهای اساسی پیدا کنیم. ترغیب کشور میزبان به پیدا کردن راه حلی برای یافتن برخی از داروهای اساسی از قبیل "وارفارین" و داروهای بیهوشی و پانسمان بیماران پروانه با پیگیری و فشار بر سازمان‌های بین‌المللی جهت حذف این موارد از تحریم‌ها می‌تواند موثر باشد.
معصومه آباد و «املاک نجومی»
آباد همچنین درباره بحث درج نامش در بین افرادی که از سوی شهرداری تهران اصطلاحا "املاک نجومی" دریافت کرده‌اند ضمن رد و تکذیب این ادعاها، گفت: لیستی بیرون آمد که اسامی ۲۰۰۰ نفر در آن لیست بود و گفتند به این افراد از سوی شهرداری تهران املاکی با تخفیف واگذار شده است. اسم من نیز در آن لیست بود.
وی تاکید کرد: من از همان ابتدا عرض کردم که من رابطه‌ای با املاک نجومی ندارم، من نه مالک و نه بهره بردار هستم و در ملک شخصی خودم زندگی می‌کنم. این جمله را تا روز آخر گفتم و وقتی قوه قضاییه تک‌تک آن ۲۰۰۰ نفر را بررسی کردند، به من برائت دادند و گفتند این موضوع در خصوص من از اساس غلط است.
سفیر ایران در فنلاند ادامه داد: قوه قضاییه از ارکان نظام برای برسی صحت یک مساله است. از اساس نسبت دادن مساله املاک نجومی به ما غلط بود و قوه قضائیه به ما برگه منع تعقیب داد و گفت این موضوع به هیچ وجه راستی و درستی ندارد و از اساس غلط است. اگر قوه قضاییه را به عنوان مرجع با صلاحیت بدانیم، منع تعقیب او کفایت می‌کند. من نامه منع تعقیب را دریافت کردم و این به معنی تبرئه است. یعنی این امر را در خصوص من به جزء بررسی کرده‌اند و اثری از جرم نبوده که به من منع تعقیب داده‌اند. اگر برخی پس از سالها این امر را تکرار می‌کنند یعنی خودشان نمی‌خواهند به روشنی این موضوع را بفهمند. هر کسی که علاقه‌مند پیدا کردن حقیقت است می‌تواند به قوه قضاییه مراجعه کند و متوجه شود که اصل مطلب حقیقت دارد یا خیر، من فکر می‌کنم این یک بازی سیاسی است.
آباد در پاسخ به این سوال که شما به عنوان پنجمین سفیر زن بعد از انقلاب اسلامی، چه برنامه‌هایی در دستور کار خود دارید تا بتوانید در این پست مفید واقع شوید؟، توضیح داد: ابتدا از حسن اعتمادی که آقای رئیسی و وزارت خارجه نسبت به من داشتند تشکر و آرزو می‌کنم بتوانم در مسیری که در عرصه روابط بین‌الملل است دستاورد ارزشمندی داشته باشم. با توجه به علاقه‌مندی خود به حوزه فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، علمی و با توجه به ظرفیت‌هایی که فنلاند در مباحث علمی و زیست محیطی دارد به نظرم می‌توانیم از نظر شاخص‌های زیست محیطی، توسعه انسانی، سلامت و بسیاری از موضوعات دیگر با کشور فنلاند ارتباط مناسبی را داشته باشیم.
وی بیان کرد: می‌توانیم یک تبادل در حوزه‌های علمی، فرهنگی، هنری، اجتماعی و به ویژه حوزه سلامت با کشور فنلاند داشته باشیم. حتی اگر بتوانیم این ارتباطات را مبتنی بر اصول و رویه حقوق بین‌الملل تعریف کنیم می‌توانیم در بحث سلامت نیازهای دارویی و تجهیزات جامعه پزشکی به ویژه برای بیماران قلبی و پروانه ای برقرار کنیم چراکه مباحث سلامت نظیر دارو و تجهیزات پزشکی طبق قوانین حقوق بین الملل از تحریم ها مستثنی هستند.
سفیر ایران در فنلاند معتقد است: از طریق گفت‌وگو با دوستان فنلاندی می‌توانیم به یک کار مشترکی برسیم و این مشکلات را حل کنیم. یکی از ظرفیت‌هایی که در فنلاند وجود دارد بحث بازی های رایانه ای و الکترونیکی و برنامه نویسی است. می‌توانیم حضور خود را در رویدادهای مختلفی که اخیرا در فنلاند برگزار می‌شود گسترش دهیم و تفاهم نامه‌های مشترک علمی با دانشگاه‌های فنلاند داشته باشیم. اینها ظرفیت‌های مشارکت بین ما و کشور فنلاند است که در برنامه خود می‌توانیم داشته باشیم.
مقاومت‌های مردانه در انتصابات زنان وجود دارد
وی در پاسخ به این سوال که به نظر شما چه چیزی باعث شده اصطلاحا سقف‌های شیشه‌ای موجود به زنان اجازه رشد و فعالیت در مناصب کلان را ندهد؟ توضیح داد: مقاومت‌های مردانه در انتصابات زنان وجود دارد. من همیشه این مثال را می زنم که اگر بخواهیم نمره قبولی برای انتصاب در یک پست را بیست در نظر بگیریم، زنان مجبور هستند از نمره بیست، ۴۰ بگیرند تا قبول شوند. البته این شرایط خوشبختانه تا حدودی در حال برطرف شدن است و گام‌های بلندی برداشته شده است.
آباد ادامه داد: بخشی از این شرایط به مقاومت‌های مردانه مربوط می شود اما بخشی دیگر به ناباوری زنان نسبت به توانایی‌های خود مربوط می شود. برای نمونه من از زمانی که خودم را شناختم در حال فعالیت در زمینه تالیف و ترجمه و فعالیت در مجامع بین المللی بوده‌ام اما شاید یکی از دلایلی که شما را ناگزیر کرده با من مصاحبه ای داشته باشید هجمه سیاسی است که اجازه نمی دهد یک نفر از جامعه زنان به یک منصب برسد. من هیچ گاه در برابر نقد سازنده مقاومت ندارم چراکه معتقدم برای رشد نیاز است تا نقدپذیر باشیم.
سفیر ایران در فنلاند با بیان اینکه در طی این سالها خانم‌ها مدارج علمی دانشگاهی خوبی کسب کرده و در فعالیت اجتماعی، فرهنگی، هنری و ورزشی حضور چشم گیری داشته اند، عنوان کرد: بسیاری از زنان ما در عرصه‌های بین‌الملل مدال آورده و قهرمان هستند. اینکه ما زنان را برای رسیدن به منصبی متوقف کنیم، درست نیست چراکه باید بستر تجربه برای زنان مهیا شود تا بتوانند به عرصه‌های بزرگ دست یابند. زنان بسیاری داریم که می‌توانند در کنار مردان کارآمد باشند. در پایان باید عرض کنم طی دوره‌های مختلف پیشنهاد سفیر به این جانب داده شده بود اما در این دوره به دلیل حساسیت در شناخت و جایگاه زنان ایرانی به پذیرش این منصب ترغیب شدم.