بر اساس آمارهای «ویژه‌نامه رصدخانه مهاجرت ایران»، جمعیت پناهندگان ایرانی ساکن کشورهای میزبان در سال ۲۰۲۲ از تراز ۱۴۳ هزار نفر به ۱۲۲ هزار نفر کاهش یافته است که در این وضعیت شاهد رشد منفی ۱۴ درصدی در این حوزه هستیم.
به گزارش ایسنا، رصدخانه مهاجرت ایران در راستای مسؤولیت اجتماعی و حرفه‌ای که برای خود تعریف کرده است، نسبت به تهیه و تدوین ویژه‌نامه آماری-تحلیلی جا به‌جایی‌های اجباری و پناهجویی در ایران و جهان با عنوان "در جست‌وجوی پناه" اقدام کرده است.
بنا بر آخرین آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی حداقل ۱۰۸ میلیون مهاجرت و جا به جایی اجباری داشته است.
مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی، به میزان درجه اجبار و عدم اختیار، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که تصمیم مهاجرانی که همه چیز را پشت سر می‌گذارند و گام در مسیر نامعلوم مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی می‌گذارند، بیشتر از سر ناچاری و نداشتن گزینه دیگر است.
بر اساس آمارهای ویژه‌نامه رصدخانه مهاجرت ایران، جمعیت پناهندگان ایرانی ساکن کشورهای میزبان در سال ۲۰۲۲ از تراز ۱۴۳ هزار نفر به ۱۲۲ هزار نفر کاهش یافته است که در این وضعیت شاهد رشد منفی ۱۴ درصدی در این حوزه هستیم. این رشد منفی ناشی از تغییر وضعیت اقامتی و تابعیتی پناهندگان در کشورهای میزبان است؛ از این رو این کاهش جمعیت نباید برداشت گمراه‌کننده‌ای به دنبال داشته باشد.
خلاصه‌ای از گزارش رصدخانه مهاجرت ایران به این شرح است:
جابه‌جایی‌های اجباری پناهجویی در جهان
به گزارش ایسنا، بر اساس اعلام کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان تا پایان سال ۲۰۲۲ مجموعه ۱۰۸.۴ میلیون نفر در جهان در نتیجه خشونت، جنگ، نقض حقوق بشر و فقدان امنیت در وضعیت جابه جایی اجباری قرار داشته‌اند که این میزان نسبت به سال قبل با رشد ۲۱ درصـدی مواجه بوده است.
۵۲ درصد از کل پناهندگان و افرادی که به حمایت بین‌المللی نیاز دارند، از سه مبدا سوریه با ۶.۵ میلیون نفر و اوکراین و افغانستان هر کدام با ۵.۷ میلیون نفر بوده‌اند.
تعداد پناهندگان، افراد در وضعیت مشابه پناهندگی و سایر افراد نیازمند حمایت بین‌المللی تا پایان ۲۰۲۲
کشورهای با درآمد کم و متوسط، میزبان ۷۶ درصد از پناهندگان و سایر افراد نیازمند حمایت بین‌المللی بودند و ۷۰ درصد این افراد در کشورهایی که در همسایگی کشورشان قرار دارند، به سر می‌برند و ترکیه با حدود ۳.۶ میلیون پناهنده میزبان بیشترین تعداد پناهنده در جهان است و ایران نیز با ۳.۴ میلیون نفر در وضعیت مشابه پناهندگی بعد از ترکیه قرار دارد.
بر اساس این گزارش در سال ۲۰۲۲ ترکیه، ایران، کلمبیا، آلمان و پاکستان به ترتیب میزبان بیشترین تعداد افراد در وضعیت پناهندگی و یا وضعیت مشابه پناهندگی بوده‌اند.
۱۰ کشور اصلی میزبان پناهندگان، افراد در وضعیت مشابه پناهندگی و سایر افراد نیازمند حمایت بین‌المللی تا پایان ۲۰۲۲
بر اساس آخرین آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، در سال ۲۰۲۲ میلادی جمعیت ایرانیان در وضعیت پناهجویی در جهان ۶۹ هزار و ۲۳۷ نفر بوده است که نسبت به جمعیت ۶۸ هزار و ۹۴۰ نفری سال قبل افزایش یافته است. در نمودار زیر روند ۱۰ ساله جمعیت پناهجویی ایرانی در بازه سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ را نمایش می‌دهد.
جمعیت ایرانیان در وضعیت پناهجویی (۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲)
همانگونه که مشخص است جمعیت ایرانیان پناهجو در سال ۲۰۱۳ از تراز ۳۰ هزار نفر به تراز ۹۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۶ افزایش یافته که این میزان بیشترین تعداد ایرانیان در وضعیت پناهجویی در ۱۰ سال اخیر بوده است که این افزایش قابل توجه را می‌توان با شروع بحران پناهجویی در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ مرتبط دانست؛ وضعیتی که با افزایش پناهجویی سوری در این سال موجب همراهی ایرنیان در این موج شد.
وضعیت پناهندگی جمعیت ایرانیان
بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگی در سال ۲۰۲۲ تعداد ایرانیان در وضعیت پناهندگی در جهان، ۱۲۲ هزار و ۲۲۴ نفر بوده است که نسبت به سال قبل تقریبا ۱۴ درصد کاهش یافته است.
جمعیت ایرانیان در وضعیت پناهندگی (۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲)
مقاصد اصلی ایرانیان برای درخواست جدید پناهندگی
جدول زیر مقاصد اصلی ایرانیان برای ثبت درخواست جدید پناهندگی در سه سال ۲۰۱۲، ۲۰۱۷ و ۲۰۲۲ را نمایش می‌دهد. بر اساس اطلاعات این جدول کشورهای آلمان و ترکیه به عنوان دو مقصد اصلی برای ثبت درخواست جدید پناهندگی توسط ایرانیان در مقاطع زمانی ۲۰۱۲ و ۲۰۱۷ بود و در سال ۲۰۲۲ نیز این آمار مربوط به کشورهای بریتانیا و آلمان بوده است، به گونه‌ای که مجموع درخواست‌های جدید پناهندگی در این دو کشور از کل درخواست‌های جدید پناهندگی توسط ایرانیان در ۱۰ کشور اول بیشتر شده است.
۱۰ مقصد اصلی ایرانیان با بیشترین ثبت درخواست جدید پناهندگی (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲)
بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان، در سال ۲۰۲۲ تعداد افراد در وضعیت پناهجویی در جهان به بیش از ۵ میلیون نفر افزایش یافته است. با توجه به نمودار زیر، تعداد افراد در وضعیت پناهجویی در جهان از تراز ۳ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ به تراز ۵ میلیون نفر در سال ۲۰۲۲ رسیده است که افزایشی تقریبا ۷۰ درصدی را نشان می دهد.
سهم ایرانیان از کل افراد در وضعیت پناهجویی در جهان (۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲)
رتبه ایران در پناهجوفرست
با توجه به جدول زیر رتبه ایران در میان کشورهای پناهجو فرست در سال‌های ۲۰۰۲، ۲۰۱۲ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۱۶، ۹ و ۲۱ بوده است. علت افزایش چشمگیر رتبه ایران در سال ۲۰۲۲، افزایش تعداد پناهجویان در سایر کشورها بوده است. در واقع تعداد پناهجویان ایرانی در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۱۲ بیش از دو برابر و نسبت به سال ۲۰۰۲ بیش از ۵ برابر شده اما به دلیل افزایش تعداد پناهجوفرست افزایش یافته است.
تغییرات رتبه ایران در میان کشورهای پناهجو فرست (۲۰۱۲،۲۰۰۲ و ۲۰۲۲)
در سال‌های ۲۰۰۲، ۲۰۱۲ و ۲۰۲۲ به ترتیب السالوادور، افغانستان و ونزوئلا رتبه اول را در میان کشورهای پناهجوفرست داشته‌اند.
این گزارش در نهایت این گونه جمع‌بندی می‌کند:
بر اساس آخرین آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، در سال ۲۰۲۲ جمعیت ایرانیان در وضعیت پناهجویی در جهان ۶۹ هزار و ۲۳۷ نفر بوده است که نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
در سال ۲۰۲۲ تعداد ایرانیان در وضعیت پناهندگی در جهان ۱۲۲ هزار و ۲۲۴ نفر بوده است که نسبت به سال قبل تقریبا ۱۴ درصد کاهش یافته است.
در سال ۲۰۲۲ ایران در رتبه بیست و یکم در میان کشورهای پناهجوفرست قرار داشت که نشانگر افزایش نسبت به سال ۲۰۱۲ است. همچنین در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی ایران در جایگاه بیست و یکم در میان کشورهای پناهنده‌فرست قرار داشته است که نشان‌دهنده تغییر جزئی جایگاه ایران نسبت به سال‌های ۲۰۱۲ میلادی است.
در سال ۲۰۲۲ کشور عراق در جایگاه پنجم در میان کشورهای پناهجو فرست قرار داشته است و از طرف دیگر در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۷ این کشور یکی از ۱۰ مقصد اصلی ثبت درخواست پناهندگی جدید برای پناهجویان ایرانی بوده است، ولی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ ایرانیان هیچ درخواست جدید پناهندگی در عراق ثبت نکرده‌اند.