عصرایران؛ رضا غبیشاوی - "فیصل بن فرحان" وزیر خارجه عربستان سعودی روز شنبه در سفر به تهران با همتای ایرانی دیدار کرد.
1- اولین سفر بعد از 17 سال
این اولین سفر یک وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران بعد از ۱۷ سال بود. سفر قبلی مربوط به دیدار سعود الفیصل از تهران در سال ۱۳۸۵ در دوره وزارت خارجه منوچهر متکی و ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود.
فیصل فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی در سفر به تهران با همتای ایرانی حسین امیرعبداللهیان دیدار کرد
شاهزاده سعود الفیصل در این سفر در اجلاس وزیران خارجه کشورهای همسایه عراق در تهران شرکت و با متکی هم گفتگو کرد. اجلاس در محل دفتر مطالعات وزارت خارجه برگزار شد.
سفر قبلی یک وزیر خارجه سعودی به تهران مربوط به سال 1385 است. عکس: سفر سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی به تهران و استقبال منوچهر متکی همتای ایرانی از او در فرودگاه مهرآباد - پاویون دولت در فرودگاه
2- اولین سفر بعد از قطع رابطه 8 ساله
این نخستین سفر وزیر خارجه عربستان سعودی به ایران بعد از 8 سال قطع روابط بود. در سال 1394 به دنبال حمله شماری از معترضان به ساختمان سفارت عربستان سعودی در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد و به آتش کشیدن آنها، ریاض روابط با تهران را قطع و دیپلمات های خود را از ایران خارج کرد.
آتش کشیدن سفارت عربستان سعودی در تهران در سال 1394 در حمله معترضان
همچنین عربستان سعودی با تعطیل کردن سفارت و کنسولگری ایران در ریاض و جده، دیپلمات های ایرانی را اخراج کرد. معترضان به اعدام یک روحانی شیعه سعودی به نام شیخ نمر اعتراض داشتند. شیخ نمر النمر، روحانی مخالف سیاسی دولت سعودی بود.
دو کشور در اسفند گذشته در نشستی در پکن، توافق درباره ازسرگیری روابط را اعلام کردند. در مدت 3 ماه اخیر، دو وزیر دو بار باهم دیدار داشتند. دیدار نخست در پکن به عنوان میانجی و سپس در شهر کیپ تاون آفریقای جنوبی در حاشیه نشست دوستان بریکس.
3- توافق پکن
سفر وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران در راستای ازسرگیری روابط دو کشور در چارچوب توافق در چین ( 19 اسفند 1401 پکن) بود.
در اسفند گذشته علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و مشاور امنیت ملی سعودی بعد از مذاکرات غیرعلنی و طولانی با حضور در پکن در کنار مقام ارشد چینی ازسرگیری روابط را اعلام و بیانیه پکن را امضا کردند. این اتفاق با میانجی گری چین رخ داد. براساس توافق، روابط تهران - ریاض دوباره برقرار می شود و در مدت 2 ماه دو کشور باید سفارتخانه های خود را بازگشایی کنند.
16 خرداد 1402، سفارت و کنسولگری ایران در ریاض و جده در مراسم رسمی دوباره کار خود را آغاز کردند. برای این مراسم هم علیرضا بیکدلی معاون کنسولی وزارت خارجه ایران به عربستان سعودی سفر داشت. وزارت خارجه سعودی هم اعلام کرد سفارتش در تهران را رسما بعد از عید قربان بازگشایی خواهد کرد گرچه هم اکنون مجموعه دیپلمات های سفارت عربستان سعودی در هتل اسپیناس پالاس در شمال تهران مستقر شده اند و سفارت در این هتل کار خود را شروع کرده است.
اسفند 1401 - اعلام توافق بازگشت روابط ایران و عربستان سعودی در پکن بعد از گذشت 7 سال با حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، مشاور امنیت ملی سعودی و مقام ارشد چین
کشورهای زیادی برای ازسرگیری روابط دو کشور ایران و سعودی تلاش داشتند اما بی نتیجه بود تا اینکه با واسطه عراق مقامات ارشد امنیتی دو کشور در بغداد دیدارهای محرمانه و اعلام نشده ای را آغاز کردند. عمان و کویت نیز به این میانجی گری کمک هایی داشتند. این مذاکرات ابتدا بدون اعلام عمومی آغاز شد اما وقتی ادامه یافت دو کشور برگزاری آن را تایید و رسانه ای کردند. روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال نخستین رسانه ای بود که این مذاکرات محرمانه را لو داد. مذاکرات کج دار و مریز ادامه یافت تا اینکه ناگهان در اسفند 1401 دو مقام ارشد امنیتی ایران و عربستان سعودی در پکن توافق ازسرگیری روابط را اعلام کردند.
4 - تعداد پرشمار خبرنگاران
حدود ۱۵۰ خبرنگار و عکاس و فیلمبردار ایرانی و خارجی برای پوشش این دیدار در وزارت خارجه حاضر شده بودند. این تعداد خبرنگار تنها برای برنامه های معدودی دیده شده اند که آخرین مورد سفر "فدریکا موگرینی" مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران بود.
خبرنگاران در انتظار ورود وزیر خارجه سعودی - حیاط وزارت خارجه
خبرنگاران در نشست خبری وزیران خارجه ایران و سعودی
از ساعت ها قبل از مراسم، شمار زیادی از خبرنگاران در مقابل ساختمان وزارت خارجه در نزدیکی خیابان سی تیر قابل مشاهده بود. خبرنگاران و فیلمبرداران و عکاسان به مرور وارد و در طبقه سوم ساختمان اصلی یعنی در سالن نشست های خبری (در نزدیکی تالار آئینه) مستقر شدند. این سالن محل دائمی برگزاری نشست های خبری وزیران خارجه میزبان و میهمان است که در این سفر البته با درخواست طرف سعودی، محل نشست خبری به سالن مذاکرات منتقل شد.
5- استقبال از وزیر خارجه سعودی
قبل از ورود وزیر خارجه به وزارت خارجه، چند رسانه خبر از استقبال و دیدار دادند که همگی نادرست بود. عکسی از دیدار دو وزیر در پکن هم به عنوان عکس دیدار تهران در برخی کانال های تلگرامی از جمله کانال پایگاه اطلاع رسانی دولت (پاد) بازنشر شد.
وزیر خارجه سعودی در فرودگاه مهرآباد با استقبال علیرضا عنایتی مدیرکل خلیج فارس وزارت خارجه وارد شد. عنایتی سفیر پیشنهادی ایران در عربستان سعودی است.
توقف خودروی حامل وزیر خارجه سعودی در کنار فرش قرمز در حیاط وزارت خارجه برای مراسم استقبال رسمی
مراسم رسمی استقبال از فیصل بن فرحان در ساختمان اصلی وزارت خارجه در خیابان امام خمینی برگزار شد. در سال ها پیش برخی مراسم استقبال از وزیران خارجه در فرودگاه مهرآباد انجام می شد.
در زمان وزارت کمال خرازی (دولت سیدمحمد خاتمی) استقبال از وزیران خارجه در محل دفتر مطالعات وزارت خارجه (واقع در خیابان نیاوران در شمال تهران) صورت می گرفت اما در دوره وزیران بعدی یعنی متکی و صالحی، بخش عمده استقبال ها به ساختمان مرکزی وزارت خارجه در خیابان امام خمینی منتقل شد.
ظریف در تالار آئینه از وزیر خارجه میهمان استقبال می کرد اما حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه فعلی استقبال را به حیاط وزارت خارجه در میدان مشق منتقل کرد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران از همتای سعودی پای خودرو استقبال کرد دو وزیر روی فرش قرمز قدم زدند تا به کنار پرچم ها رسیدند مقابل دوربین خبرنگاران لبخند زدند و دست دادند.
سپس در میان سیل خبرنگاران و عکاسان، برای مذاکرات دو جانبه راهی سالن مذاکرات شدند. خبرنگاران نیز بعد از ورود دو وزیر به ساختمان، مجبور شدند از درب پشتی دوباره به سمت تالار آئینه و سالن نشست خبری بروند و منتظر زمان عکاسی از مذاکرات باشند.
عکاسان و فیلمبرداران در چند نوبت، گروه گروه وارد سالن مذاکرات شدند و از گفتگوی دو هیات در دو سوی میزی بلند عکاسی و فیلمبرداری کردند. کادر وزارت خارجه نیز برای پوشش بهتر برنامه با خبرنگاران همکاری نزدیک داشت.
6- خبرنگاران سعودی در تهران
برای نخستین بار بعد از سال ها شماری از خبرنگاران رسانه های سعودی به همراه وزیر خارجه این کشور به تهران آمدند و سفر را پوشش دادند. خبرنگاران خبرگزاری دولت سعودی (واس)، شبکه های العربیه و الشرق از جمله این رسانه ها بودند که به همراه فیصل بن فرحان به تهران آمدند. خبرنگاران شبکه های العربیه و الشرق ورود وزیر خارجه سعودی به فرودگاه مهرآباد تا برنامه های دیدار با امیرعبداللهیان را زنده پوشش دادند.
خبرنگاران رسانه های سعودی به همراه وزیر خارجه این کشور به تهران آمدند و زنده و مستقیم گزارش دادند
خبرنگاران سعودی همراه وزیر خارجه این کشور
شبکه العربیه قبل از تنش در روابط دو کشور در تهران خبرنگار و دفتر نمایندگی رسمی داشت اما در سال 1387 دفتر تعطیل و خبرنگار شبکه یعنی حسن فحص (خبرنگار شیعه لبنانی) اخراج شد. محمد نون خبرنگار لبنانی نیز اولین خبرنگار العربیه در تهران بود.
قبل از این در سال 1391 و به هنگام سفر فرستاده ویژه پادشاه سعودی برای شرکت در اجلاس سران عدم تعهد در تهران، شماری از خبرنگاران رسانه های سعودی به تهران آمده بودند.
7 - یک زن در هیات وزیر خارجه سعودی
یک زن در هیات همراه وزیر خارجه عربستان سعودی توجه ها را به خود جلب کرد. در حالی که در سفرهای قبلی وزیران خارجه سعودی به تهران، هیچ زنی در هیات آنها حضور نداشت. این موضوع را می توان یکی از نشانه های تغییرات در عربستان سعودی دانست. عربستان سعودی در 10 سال اخیر شاهد تغییرات مثبت در حوزه زنان، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بوده است.
دولت سعودی تلاش می کند به صورت سیستماتیک فعالیت های اجتماعی و نقش آفرینی زنان در این کشور را افزایش دهد. کشوری که در جهان به داشتن جامعه ای بسته، سنتی و محافظه کار مشهور است.
معمولا تعداد زنان در هیات های کشورهای اروپایی پرتعداد است. در کشورهای شمال اروپا (اسکاندیناوی از جمله سوئد و فنلاند و دانمارک و نروژ ) در بسیاری از هیات ها، شمار زنان بیشتر از مردان است.
8 - هیات اصلی و فرعی وزیر خارجه سعودی
وزیر خارجه سعودی در سفر به تهران، دارای دو هیات همراه بود. هیات اصلی شامل 3 نفر از جمله یک خانم که او را در مذاکرات و نشست های رسمی همراهی می کردند و در کنار وی می نشستند.
هیات فرعی که شامل اعضایی از بخش های اطلاع رسانی و تشریفات وزارت خارجه سعودی بودند و با فاصله از هیات اصلی، به فعالیت های خود می پرداختند. آنها مرتب در رفت و آمد و با اعضای اصلی هیات در تماس بودند. تعداد اعضای فرعی از اعضای اصلی هیات بیشتر بود. همچنین شماری از خبرنگاران رسانه های سعودی و کادر امنیتی نیز همراه وزیر بودند.
اسکورت کاروان حامل وزیر خارجه عربستان سعودی هنگام خروج از ساختمان وزارت خارجه ایران - میدان مشق تهران
9 - جابجایی سالن
بعد از چند دقیقه عکاسی، همه خبرنگاران به خارج از سالن مذاکرات هدایت شدند تا مذاکرات پشت درهای بسته ادامه یابد. قرار بود به مانند همیشه، بعد از پایان گفتگوهای رسمی، دو وزیر، به سالن بزرگتر محل نشست خبری بیایند و در مقابل خبرنگاران صحبت کنند. از قبل هم در سالن، دو تریبون و دو پرچم در انتظار وزیران بودند.
در سالن نشست خبری، عکس بزرگی از سردار سلیمانی در سمت چپ یعنی نزدیک تریبون و پرچم وزیر خارجه میهمان وجود داشت. البته این عکس جدید نیست و از قبل وجود داشت.
حالا عکس سردار سلیمانی در نزدیکی تریبون وزیر خارجه عربستان سعودی و پرچم این کشور قرار گرفته است و این دو در نزدیکی هم سوژه خوبی برای بسیاری از عکاسان بود. بسیاری از عکاسان و فیلمبرداران از نزدیک بودن پرچم بزرگ پایه دار عربستان سعودی و عکس بزرگ سردار سلیمانی نیز تصویربرداری کردند.
به هنگام مذاکرات دو وزیر، بارها افرادی از هیات عربستان سعودی به سالن نشست خبری رفت و برگشت داشتند. به نظر می رسد در این رفت و آمدها موضوع عکس مورد توجه هیات سعودی قرار گرفت.
پیش از نشست خبری، بارها اعضای هیات تشریفات و اطلاع رسانی وزارت خارجه سعودی به سالن نشست خبری آمدند و رفتند
قرار بود وزیران بعد از پایان گفتگوهای دو جانبه، از سالن مذاکرات به محل سالن نشست خبری بیایند اما هر چه زمان می گذشت خبری از ورود دو وزیر و نشست خبری نبود تا اینکه تغییر سالن محل نشست خبری اعلام شد. نشست خبری دو وزیر به سالن مذاکرات منتقل شد تا برای اولین بار این سالن محل دیدار وزیران با خبرنگاران باشد.
شایعه های مختلفی هم درباره دلیل تغییر محل مذاکرات مطرح شد.
سخنگوی وزارت خارجه ایران هم ساعتی بعد از پایان برنامه ملاقات دو وزیر و در واکنش به خبرهای غیررسمی و شایعات درباره ارتباط این تغییر با وجود عکس سردار سلیمانی، دلیل تغییر را بروز مشکل فنی اعلام کرد.
البته یک روز بعد، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه با انتشار توییتی و عکسی از سردار سلیمانی، غیرمستقیم به شایعه جابجایی سالن نشست خبری به دلیل عکس سردار سلیمانی واکنش نشان داد.
توییت حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه و انتشار عکس سردار سلیمانی یک روز بعد از حاشیه تغییر سالن در دیدار وزیر خارجه سعودی
سالن نشست خبری که به درخواست طرف سعودی تغییر کرد
این حاشیه آنچنان دامنه دار شد که بر متن یعنی سفر وزیر خارجه سعودی به تهران سایه انداخت و بحث و جدل های زیادی را سبب شد.
علاوه بر پرچم های بزرگ پایه دار ایران و عربستان سعودی، دو تریبون چوبی هم به سالن مذاکرات منتقل شدند. میز بزرگی که لحظاتی قبل دو وزیر و دو هیات در دو سوی آن نشسته بودند حالا به حائل میان تریبون ها و جمعیت خبرنگاران تبدیل شد.
تالاری که قرار بود میزبان نشست خبری وزیران خارجه ایران و سعودی باشد اما محل تغییر کرد و نشست خبری به سالن مذاکرات منتقل شد
به هنگام انتقال تریبون ها و تبدیل اتاق مذاکرات به محل نشست خبری، دو وزیر در اتاق دیگری وقت می گذراندند تا دوباره به سالن مذاکرات بازگشتند اما این بار پشت تریبون و در مقابل خبرنگاران.
سالن مذاکرات به سالن نشست خبری تبدیل شد
چون ناگهان سالن تغییر کرد برخلاف نشست های دیگر، عکس امام و رهبری در دیوار کناری محل ایستادن دو وزیر بود.
همچنین برای نخستین بار پشت سر دو وزیر خارجه ایرانی و سعودی عکس ها و نقاشی های قدیمی از بناهای تاریخی تهران مثل شمس العماره و کاخ گلستان قرار گرفت که با قاب های زیبا، به شدت چشم نواز بودند.
بی اختیار به یاد مذاکرات ایران و 1+5 در استانبول و بغداد و آلماتی و مسکو و وین افتادم که تصاویر بزرگی از ساختمان های دیدنی و تاریخی هر شهر در محل دیدارها قرار می گرفت تا سعید جلیلی و اشتون سران هیات های ایران و اتحادیه اروپا جلوی این تصاویر و در مقابل دوربین عکاسان و فیلمبرداران بایستند و دیدنی های این شهرها در رسانه های جهان بازتاب یابند. اولین بار هم استانبول مبتکر این ایده بود.
استانبول میزبان دیدار سعید جلیلی - اشتون در راستای مذاکرات ایران و 1+5 - اردیبهشت 1392
بغداد میزبان دیدار سعید جلیلی - اشتون در راستای مذاکرات ایران و 1+5 - سال 1391
مسکو میزبان دیدار سعید جلیلی - اشتون در راستای مذاکرات ایران و 1+5 - سال 1391
تعداد عکاسان و فیلمبرداران به اندازه ای زیاد بود که تعدادی از آنها تصمیم گرفتند کفش از پا در بیاورند و پا بر صندلی های مذاکرات بگذارند تا ارتفاع شان بیشتر شود و بهتر بتوانند عکس و فیلم بگیرند. هر چند دقیقه هم صدای برگشت یک صندلی و زمین خوردن یک عکاس به گوش می رسید.
خبرنگاران در نشست خبری وزیران خارجه ایران و سعودی
نشست خبری اما در عمل تنها به سخن گفتن دو وزیر محدود ماند و اجازه سوال به هیچ خبرنگاری داده نشد. وزیران خارجه ایران و عربستان سعودی بعد از سخنرانی در مقابل خبرنگاران سالن مذاکرات را ترک کردند. البته این وضعیت بی سابقه نیست. در سفر سال 96 بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا به تهران هم علی رغم حضور خبرنگاران، او نشست خبری برگزار نشد. بوریس جانسون بعدها نخست وزیر شد.
وزیر خارجه عربستان سعودی در سخنانش از ازسرگیری روابط دو کشور ابراز خوشحالی کرد و گفت که در دیدار با رئیسی، سلام پادشاه ملک سلمان و ولیعد (محمد بن سلمان) را به رئیس جمهور ایران منتقل خواهد کرد. همچنین دعوت نامه رسمی پادشاه سعودی از رئیسی برای سفر به ریاض را نیز تقدیم خواهد کرد و پادشاه و ولیعهد سعودی امیدوارند رئیسی به این دعوت پاسخ مثبت دهد و سفر انجام شود.
امیرعبداللهیان هم ضمن استقبال از ازسرگیری روابط درباره گسترش روابط دو کشور آرزوی امیدواری کرد.
ازسرگیری سفر زائران سعودی به مشهد و سرمایه گذاری عربستان سعودی در ایران از جمله دیگر موضوعات مطرح در این نشست خبری بود.
10 - فیصل بن فرحان
فیصل بن فرحان وزیر خارجه 49 ساله عربستان سعودی، شاهزاده و یکی از اعضای خانواده پادشاهی و حاکم یعنی آل سعود است. گفته می شود او روابط نزدیکی با شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد و نخست وزیر و در اصل حاکم واقعی کشور دارد.
وی متولد سال 1974 میلادی (1353 شمسی ) در شهر فرانکفورت آلمان و مادرش هم آلمانی است. به همین دلیل به شاهزاده دورگه سعودی - آلمانی معروف است.
فیصل بن فرحان ششمین وزیر خارجه عربستان سعودی است که در 45 سالگی به این سمت منصوب شد
او وقتی 45 ساله بود یعنی در سال 2019 به سمت وزیر خارجه پادشاهی عربی سعودی منصوب شد تا دومین وزیر خارجه جوان این کشور باشد.
فیصل قبل از این، سفیر عربستان سعودی در آلمان بود یعنی همان جایی که متولد آن است. پیش تر هم سمت های مشاور در دفتر ولیعهد، مشاور در وزارت خارجه و مشاور ارشد در سفارت سعودی در امریکا را داشت.
دیگر سوابق شاهزاده فیصل این عناوین هستند: رئیس هیات مدیره شرکت نگهداری و راه اندازی، رئیس شرکت هواپیمایی سلام و عضو هیات مدیره و رئیس کمیته اجرایی شرکت صنایع نظامی سعودی. وی تحصیلکرده مدیریت بازرگانی در عربستان سعودی و آمریکاست.
شاهزاده فیصل بن فرحان در کنار رئیس جمهوری آلمان - او متولد فرانکفورت آلمان است و قبل از وزارت، سفیر سعودی در این کشور بود.
حکومت پادشاهی عربی سعودی در عمر حدود 90 ساله خود 6 وزیر خارجه داشته و دارد. شاهزاده فیصل، ششمین است. در این مدت این کشور7 پادشاه را تجربه کرده است.
3 نفر از این وزیران خارج از خانواده پادشاهی و بقیه شاهزاده هستند. بیشترین دوره وزارت خارجه مربوط به شاهزاده فیصل بن عبدالعزیز (به مدت 44 سال) است و بعد از او پسرش یعنی شاهزاده سعود الفیصل هم 40 سال وزیر خارجه بود (1975 تا 2015).
از زمان آغاز پادشاهی ملک سلمان در سال 2015 تاکنون این کشور سه وزیر خارجه داشته است: عادل الجبیر، ابراهیم العساف و وزیر فعلی شاهزاده فیصل بن فرحان. اولی به دنبال رسوایی قتل فجیع جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری کشورش در استانبول برکنار شد.
سفر شاهزاده فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی به تهران بعد از گذشت 17 سال نشانه ای از گشاش صفحه جدیدی از روابط میان دو کشور بعد از سال ها تنش و رویارویی شدید است.
البته میشد کاملتر هم باشه .