عصر ایران؛ مهرداد خدیر- رییس دانشگاه تهران در نشست خبری اخیر خود با موضوع اتصال دانشجویان و دانش‌آموختگان به محیط کسب و کار خبری داد که چندان برجسته نشد در حالی که اتفاقا از اظهارات دیگر او قابل‌تأمل‌تر بود.
سید محمد مقیمی گفته است: «ما در حال دریافت یک وام 150 میلیون یورویی از یک بانک خارجی برای تجهیز آزمایشگاه‌های دانشگاه تهران هستیم.» -(روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 5724) به این بهانه می‌توان 10 نکته را یادآور شد:
1. اگر در هر یک از دولت‌های اصلاحات و اعتدال وزیر علوم یا رییس دانشگاه تهران چنین موضوعی مطرح می‌شد آیا کسانی آنان را به نگاه به خارج و مقروض کردن نهاد علمی متهم نمی‌کردند؟ چه شده که صریح و روشن از مذاکره با یک بانک خارجی برای دریافت وام سخن به میان آمده و بحثی هم برنینگیخته است؟! نکند بانک داریم تا بانک؟
2. آیا دانشگاه تهران دوباره این قدر مستقل شده است که رأسا می‌تواند با یک بانک خارجی وارد مذاکره برای دریافت وام شود؟ اگر واقعا مستقل شده و به جایگاه اولیه خود بازگشته باشد خبر خوبی است. منتها در این صورت می توان پرسید که آیا دو هزار عضو هیأت علمی در تعیین ایشان نقش داشته‌اند؟
3. برای آن که اهمیت عدد 150 میلیون یورو را در پرداخت تسهیلات بیشتر دریابیم کافی است به یاد آوریم 15 سال قبل و وقتی دلار هزار تومان بود برای آب و فاضلاب اهواز و شیراز و دو شهر دیگر در جنوب ایران از بانک جهانی درخواست وام شد و مطابق گفته درویش‌علی کریمی مقام سابق آبفای خوزستان به نتیجه هم رسید کما این که 109 میلیون دلار از آن در زمان دولت احمدی‌نژاد در اختیار آنان قرار گرفت ولی اتفاق مثبتی برای فاضلاب اهواز رخ نداده است! به همین خاطر این نگرانی وجود دارد که 150 میلیون یوروی آزمایشگاه‌ها به فرض تخصیص در مسیرهای دیگری هزینه شود هر چند که هنوز نه به دار است و نه به بار.
4. دراین وضعیت تحریمی و بدون پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف دانشگاه تهران که نهادی ذاتا غیر اقتصادی و غیر تجاری است چگونه توانسته در این زمینه موفق شود؟ نکند که مراد از بانک خارجی یک موسسه مالی چینی یا روس است؟ اگر شدنی است چرا به دیگران یاد نمی‌دهند؟
5. اگر فردا روز مدیر دیگری آمد و گفت این 150 میلیون یورو را بین 30 هزار دانشجوی کنونی دانشگاه تهران تقسیم می‌کنیم و به هر یک 5 هزار یورو می‌پردازیم تکلیف چیست؟ چون وام آب و فاضلاب اهواز هم در دولت اصلاحات تصویب و در دولت احمدی‌نژاد پرداخت شد و توضیح ندادند از آن 109 میلیون دلار چقدر برای فاضلاب اهواز هزینه شد و چگونه؟
6. وقتی مدیر باشگاه استقلال دو میلیون دلار از بانک شهر وام می‌گیرد تا بدهی سرمربی سابق (استراماچونی) و مطالبات بازیکنان خارجی را بپردازد و رییس دانشگاه تهران هم درصدد است از یک بانک خارجی 150 میلیون یورو وام بگیرد تا آزمایشگاه‌ها را تجهیز کند می‌توان پرسید اینها مدام از نگاه به داخل سخن می‌گفتند. البته آن یکی از بانک داخلی وام گرفته ولی برای جلب نظر نهادی بین المللی بوده است.
7. اگر واقعا دغدغۀ اشتغال دانش‌آموختگان را دارند چرا سهمیه‌بندی و گزینش‌های ایدلوژیک را برنمی‌دارند یا از غلظت آن نمی‌کاهند؟ آخر کدام شیر پاک‌خورده ای گفته اگر آزمایشگاه‌ها تجهیز شود فارغ التحصیلان آنها بهتر کار پیدا می‌کنند؟! یعنی مشکل فقط در همین است؟! به قول بابا طاهر اگر دردم یکی بودی چه بودی و گر غم اندکی بودی چه بودی...
معلوم است که تاسیسات دانشگاهی با این سن و سال فرسوده شده اما دست گذاشتن بر روی آزمایشگاه‌ها و دریافت وام از یک بانک خارجی آن هم به اندازۀ وام بانک جهانی برای فاضلاب یک کلان شهر قدری شگفت‌آور است.
8. به تعبیر آقای رییسی نفوس بد نمی‌زنیم و خدا کند 150 میلیون یورو وام دهند تا آزمایشگاه‌ها مجهز شود اما دانشگاه، تنها آزمایشگاه نیست. دانشجو و استاد در محیط دانشگاه احساس آزادی ندارند و آنچه دانش‌آموختگان را به بیرون از ایران سوق داده همین است که مشکل آن با وام حل نمی‌شود. نهاد علم در چنبره سیاست و ایدیولوژی اسیر است و اگر از دانشگاه‌هایی چون تهران فراتر رویم یک ضلع دیگر هم باید اضافه کنیم: تجارت و نگاه تجاری و تجاری‌سازی.
9. رییس دانشگاه تهران این برنامه را تدارک دیده تا دانشگاه به محیط کسب‌و‌کار متصل شود. وقتی بخشی از ظرفیت‌های خالی را وابستگانی بدون صلاحیت علمی و اداری اشغال کرده‌اند چگونه می‌توان؟
10. در دانشگاه‌های معتبر دنیا خصوصا آمریکا نیکوکاران و سرمایه‌دارانی از تأسیس یک کرسی دانشگاهی حمایت مالی می‌کنند. همان طور که سراغ بانک های جهانی می روید به تجربه‌های جهانی هم باید توجه کنید.
دانشگاه دبیرستان نیست و ولو 150 میلیون یورو هم خرج تجهیز آزمایشگاه‌های آن شود اما نگاه دبیرستانی فایق باشد بعید نیست این 150 میلیون یورو هم به سرنوشت آن 109 میلیون دلار مدعای مقام سابق آبفا مبتلا شود.
تا جایی که من اطلاع دارم، این وام مربوط به بانک توسعه اسلامی است که دفتر اصلی و مرکزی آن در مالزی واقع شده و البته بیش از 20 کشور اسلامی از جمله ایران و عربستان در آن عضو هستند. همچنین این وام مختص دانشگاه تهران نیست و مثلا ما هم در دانشگاه خودمان (شریف)، حدود 3 سال پیش، فرم هایی شامل تجهیزات مورد نیاز آزمایشگاه ها پر کردیم تا از طرف دانشگاه و بعد وزات علوم تجمیع و به بانک ارسال شود. ضمنا این وام بلاعوض است و در زمان آقای خاتمی هم به دانشگاه های ایران داده شده است. البته 3 سال معطلی تا به اینجا از یک طرف به دلیل تحریم های FATF بوده و از طرف دیگر مخالفت عربستان با اعطای وام که گویا اخیرا مورد دوم تا حدودی حل شده است.