عصرایران؛ امین فضلی- تا ساعاتی بعد سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ملی ترکیه مشخص خواهد شد. انتخاباتی که به نوعی یکی از سرنوشت سازترین انتخابات هم برای این کشور و هم برای منطقه است.
علی رغم اینکه ترکیب مجلس ملی ترکیه نیز در این انتخابات مشخص خواهد شد ولی تمرکز بیشتر ناظران بر انتخاب رییس جمهور ترکیه است. اگرچه نام چهار رقیب در برگه رای انتخاب رییس جمهور پیش روی رای دهندگان است اما عملا رقابت بین دو چهره خواهد بود؛ اردوغان رییس جمهور و قیلیچداراوغلو رهبر اپوزیسیون.
صف آرایی احزابی ناهمگون زیر چتر ائتلاف ملت در مقابل ائتلاف جمهور که هم اکنون دولت و اکثریت مجلس را در اختیار دارد رقابت جالب توجهی را رقم زده است. این رقابت پس از انصراف محرم اینجه که در نظرسنجیها نفر سوم بود پیچیده تر شده است. رقابتی که در نگاه اول چالش اقتدارگرایان با دموکراسی خواهان می توان نامید که هر کدام بخشی از جامعه ترکیه را نمایندگی می کنند.
ملی گرایان، طرفداران اقتصاد بازار و بخش اعظمی از افراد مذهبی و سنتی را می توان طرفدار ائتلاف جمهور دانست و در مقابل با توجه به ترکیب احزاب حاضر در ائتلاف ملت نمی شود پروفیل و چهره خاصی برای طرفداران آن قائل شد.
این ائتلاف از ملی گرایان حزب نیک تا مذهب گرایان حزب سعادت و لاییک های طرفدار جمهوری خلق را شامل می شوند.
ائتلاف ملت حمایت ائتلاف اتحاد سوسالیست و حتی حمایت ضمنی برخی گروه های چپ تندرو مانند حزب دموکراتیک خلقها و برخی دیگر از احزاب چپ در ائتلاف کار و آزادی را از یک سو و حمایت حزب لیبرال دموکرات را ازسوی دیگر جلب کرده است.
این صف آرایی در دو سوی میدان پیش بینی نهایی انتخابات را نیز دشوارتر کرده است. نظرسنجی از افکار عمومی ماهها است که ادامه دارد ولی آخرین نظر سنجی ها نتایج جالب توجهی ارایه داده است.
در آخرین نظرسنجی ORC در ماه می حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) با 33.2 درصد عملا یک سوم کل آرا را جلب کرده است.
در این نظرسنجی حزب کمالسیت و سکولار جمهوریت خلق(CHP) با 28 درصد، حزب ملی گرا و راست میانه نیک با 15.5 درصد، حزب سبزها و آینده چپ (YSP) با 9.6 درصد، حزب حرکت ملی گرا (MHP) با 5.7، حزب کارگر ترکیه (TİP) با 2 درصد، حزب مملکت با 1.9، حزب رفاه نو که توسط فرزند سیاستمدار فقید اسلامگرای ترکیه، نجم الدین اربکان تاسیس شد با 1.3 درصد آرا در پله های بعدی قرار گرفتند.
آرای دیگر احزاب مانند دموکراسی و جهش (DEVA)، حزب آینده، ظفر و حزب سعادت زیر یک درصد بوده است. در نظرسنجی ماه می SER-AR نیز احزاب آک پارتی 34.5 درصد، CHP 30.7 درصد، YSP 12.4 درصد، MHP 9.4 درصد، نیک 8.8 درصد و TİP 3 درصد از آرا را کسب کرده و رای دیگر احزاب زیر یک درصد بوده است.
نظرسنجی دیگر مراکز تحقیقاتی و سنجش افکار عمومی در ماه های قبل انجام شده است. TEMA، Optimar، Aksoy، MetroPoll، AR-G، MAK، Yönelimو ArtıBir در ماه آوریل وGENAR، SAROS، ORC، Türkiye Raporu، PİAR و ALF در ماه مارس آخرین نتایج نظرسنجی را منتشر کردند.
در نظرسنجی های ماه آوریل درصد آرای AKP در نظزسنجی شرکت ها و موسسات متفاوت بین 40.1-31.1 متغیر بوده است.
آرای CHP بین 32.1-24.6 ، آرای حزب نیک بین 13.6-7 ، آرای YSP بین 12.8-7.8 ، آرای MHP بین 7.7-5.1 در نوسان بوده و آرای حزب مملکت در بیشترین حد 4 درصد و آرای TİP در بیشترین حد 2.2 درصد آرا را به خود اختصاص داده اند. رای دیگر احزاب حاضر در دو ائتلاف اصلی نیز قابل توجه نبوده اند.
آخرین نظرسنجی های انجام شده در خصوص میزان رای کاندیداهای ریاست جمهوری در ماه می از پیشتازی کمال قیلیچداراوغلو، نامزد ائتلاف ملت حکایت دارد. بر اساس نظرسنجی ORC رای 48 درصد شرکت کنندگان به قیلیچداراوغلو است.
در همین نظرسنجی 44.6 درصد از آرا به اردوغان و 4.3 درصد آرا به محرم اینجه، دبیرکل حزب مملکت است.
بنابر نتایج نظرسنجی SER-AR رای 52.7 درصد شرکت کنندگان قیلیچداراوغلو، 44.3 درصد اردوغان و 1.4 درصد اینجه است.
در نظر سنجی MAK نیز 50.9 درصد آرا قیلیچداراوغلو، 45.4 درصد اردوغان و 1.7 درصد اینجه داده شده است.
همچنین در نظرسنجی Avrasya درصد آرا به ترتیب 50.9 درصد قیلیچداراوغلو، 43.6 درصد اردوغان و 2.5 درصد اینجه به دست آمده است.
در همه نظرسنجی های ماه آوریل و مارس بغیر از نظزسنجی ماه آوریل Optimar نیز کمال قیلیچداراوغلو، نامزد اپوزیسیون با فاصله چند درصد بالاتر از اردوغان قرار دارد. همچنین در هیچ یک از نظرسنجی ها سینان اوغان، کاندیدای ائتلاف آتا (پدر) نتوانسته است ۵ درصد آرا را کسب کند.
پس از کناره گیری محرم اینجه سوژه داغ تحلیل ها یافتن پاسخ به این سوال است که این کناره گیری به نفع کدام کاندیدا خواهد بود؟
آنچه انصراف محرم اینجه را حساس کرده فاصله نزدیک اردوغان و قیلیچداراوغلو و همچنین احتمال عدم کسب 50 درصد آرا توسط هیچ یک از کاندیداها و کشیدن انتخابات به دور دوم است.
خواستگاه آرای اینجه باعث تفاسیر متفاوت و گاه متضاد شده است. وی که 5 دوره نماینده مجلس از حزب جمهوری خلق و کاندیدای ریاست جمهوری این حزب در سال 2018 بود پس از فراز و نشیبهایی که در این حزب داشت و شکست از قیلیچداراوغلو در رقابت بر سر دبیرکلی این حزب در سال 2021 از این حزب جدا شد.
اینجه در انتخابات 2018 به عنوان کاندیدای حزب اپوزیسیون موفق شده بود پس از 41 سال آرای حزیش را به بالای 30 درصد برساند.
پس از جدا شدن از حزب جمهوری خلق حزبی به نام مملکت تاسیس کرد که حزبی میانه، ملی گرا و پایبند به اصول و آرمانهای آتاتورک است.
بیشترین میزان رایی که در نظرسنجی ها به حزب مملکت تعلق یافته 5.6 درصد و بیشترین رای برای اینجه 7.2 درصد بود. این میزان رای در شرایطی که احتمال کشیدن انتخابات به دور دوم به خاطر کمتر از دودرصد رای وجود دارد بسیار حائز اهمیت است.
از یک سو برخی انتظار دارند با توجه به پیشینه محرم اینجه آرای حزب مملکت در سبد حزب جمهوری خلق ریخته شود ولی از طرفی انتخابات 2018 نشان داد وی طرفدارانی خارج از گفتمان حزب جمهوری خلق دارد که شاید بتوان آنها را ملی گرایان و طیف مذهبی میانه رو تلقی کرد که با توجه به ترکیب احزاب موجود در این رقابت پیش بینی انتخاب آنها بسیار دشوار است بخصوص که در میتینگ های انتخاباتی اینجه هم نقدهای تندی به حزب سابق خود و قیلیچداراوغلو داشت و هم به سیاست های اردوغان ولی از طرفی به وضوح بیان کرده بود که مخالف اردوغان نیست و عملکرد او را سیاه و سفید نمی بیند.
اگرچه نظر برخی تحلیلگران چنین است که در اولین انتخاباتِ اینجه بعد از جدا شدن از حزب قبلی احتمال می رود هوادارانش با ذهنیت تلافی جویی از رای دادن به قیلیچداراوغلو پرهیز کرده و به مشارکت در انتخابات مجلس بسنده کنند و یا حتی به رقیب او یعنی اردوغان رای دهند ولی برخی نظرسنجی ها نشان می دهند حدود نیمی از آرای اینجه به سمت قیلیچداراوغلو خواهد چرخید و قسمت قابل توجهی هم در انتخابات شرکت نخواهند کرد.
البته با توجه به محدودیت زمان این نظرسنجی تا چه حد توانسته نبض رای دهندگان را منعکس کند محل سوال است. به عبارتی حرکت اینجه شطرنج انتخابات را چند روز مانده به انتخابات پیچیده تر کرد تا برای یافتن پاسخ این پرسش که چه کسی سیزدهمین رییس جمهور ترکیه خواهد بود نگاه ها بار دیگر به نتایج نهایی انتخابات باشد.