نشریه آمریکایی "فوربس" سفر "ابراهیم رییسی" رییس جمهوری اسلامی ایران به سوریه را یک مانور پیروزی ایران و "محور مقاومت" پس از مناقشات دهه گذشته در منطقه و نوعی سرمایه گذاری تهران بر کاهش نفوذ آمریکا در دوران گذار از نظم آمریکایی منطقه به یک نظم جدید چند جانبه توصیف کرده است.
به گزارش عصرایران، این نشریه آمریکایی همزمان با سفر رییسی به دمشق در تحلیل این رویداد سیاسی نوشته:
با جابجایی صفحات تکتونیکی (زمین ساختی) در چشم‌انداز جغرافیای سیاسی خاورمیانه، سفر ابراهیم رییسی، رییس‌جمهوری ایران به سوریه، نیازمند توجه دقیق است، زیرا به نظر می‌رسد ایران در حال کسب نفوذ بیشتر در منطقه است.
این سفر اولین دیدار یک رییس جمهوری از ایران از سوریه پس از سفر محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری اسبق ایران در سال 2010 و نشان دهنده مرحله جدیدی از تعمیق روابط تهران و دمشق است. با عقب نشینی تدریجی ایالات متحده از منطقه غرب آسیا، چین و روسیه وارد عمل شده اند و شبکه پیچیده ای از مانورهای دیپلماتیک ایجاد می کنند که ایران از آن استفاده می کند.
دیداری نمادین، دیپلماتیک - سیاسی، استراتژیک و اقتصادی
دیدار رییسی اهداف متعددی را دنبال می کند، از نمادین تا استراتژیک. نماد در "اعلام پیروزی" ایران و سوریه علیه اتحاد ضد اسد، چه در داخل و چه در منطقه نهفته است. این امر به ویژه با توجه به اینکه ترکیه، حامی اصلی مخالفان اسد، در حال حاضر مذاکراتی را برای عادی سازی روابط با رژیم سوریه انجام می دهد، اهمیت دارد.
تهران و دمشق بر این باورند که با موفقیت از توفان تلاش های آمریکا برای منزوی کردن دیپلماتیک آنها در منطقه عبور کرده اند. این نقطه عطف با خروج سوریه از انزوای دیپلماتیک و عادی سازی روابط ایران با کشورهای عربی مشخص می شود. این تغییر زمانی اتفاق می‌افتد که بازیگران منطقه‌ای در واکنش به پرکردن خلا سیاسی ناشی از خروج تدریجی ایالات متحده از منطقه، تلاش دارند سیاست های جدید خود را با نزدیکی بیشتر به چین و روسیه تنظیم کنند. در حالی که متحدان آمریکا در خاورمیانه از واشنگتن جدا می شوند، پویایی منطقه در حال تغییر است.
از نظر اقتصادی، این سفر بر گسترش همکاری بین تهران و دمشق که شامل یادداشت تفاهم در زمینه همکاری در صنعت نفت است، تاکید می کند.
"حسین اکبری" سفیر ایران در سوریه، سفر ابراهیم رییسی به سوریه را نقطه عطفی برای منطقه می داند. ایران سوریه را به‌عنوان عضوی مهم از آنچه «محور مقاومت» می‌خواند، می‌بیند و مصمم است این مشارکت را در تغییر چشم‌انداز ژئوپلیتیکی تقویت کند.
حمایت تزلزل ناپذیر تهران از دمشق در سراسر دوران جنگ داخلی سوریه، به ویژه در مراحل اولیه جنگ، حیاتی بوده است. حمایت اقتصادی، سیاسی و نظامی ایران به اسد امکان داد تا سرزمین های از دست رفته را پس بگیرد و ایران را به عنوان یک بازیگر کلیدی در تلاش های بازسازی سوریه قرار دهد.
سفر رییسی و پویایی منطقه ای
این دیدار در حالی انجام می شود که برخی از کشورهای عربی، از جمله مصر و عربستان سعودی، درهای خود را به روی اسد باز کرده و وزرای خارجه آنها از دمشق دیدار کرده اند و وزیر خارجه سوریه در ماه آوریل سفری تاریخی به ریاض داشت. این تحولات تلاش های آمریکا برای منزوی کردن ایران را به ویژه با توافق اخیر ایران و عربستان با میانجیگری چین پیچیده می کند. وزارت خارجه آمریکا هشدار داده که تعمیق روابط ایران و دولت سوریه باید جهان را نگران کند.
آرمان ها و اهداف راهبردی ایران
ایران برنامه های بلندپروازانه ای برای روابط خود با سوریه دارد، مانند اتصال شبکه راه آهن خود از طریق عراق به بندر لاذقیه سوریه در دریای مدیترانه. این حرکت به طور بالقوه می تواند از سوی چین حمایت شود، چینی که ابتکار کمربند و جاده خود را برای اتصال بازارهای جهانی ترویج می کند.
واکنش ایالات متحده و تنش های دریایی
ایران در کنار مانورهای دیپلماتیک اخیر، چنگ و دندان خود را نیز به نمایش گذاشته است. تنش‌های دریایی اخیر با توقیف کشتی‌های تجاری در منطقه توسط نیروهای ایرانی در چند روز گذشته تشدید شده است. این اقدامات در واقع تلافی و پاسخی به اقدام واشنگتن برای توقیف نفتکش های ایرانی تلقی می شود.
چالش های ایران در سوریه و مقابله با آمریکا
علیرغم دستاوردهای قابل توجه، ایران با موانع متعددی در سوریه از جمله حملات اسراییل به نیروهای طرفدار ایران و حضور نظامی به رهبری ایالات متحده در شمال شرق سوریه مواجه است.
شرکای کُرد تحت رهبری ایالات متحده، اکثر منابع نفت و غلات سوریه را کنترل می کنند، که چالشی برای نفوذ ایران و رژیم سوریه است. اگر ایالات متحده بتواند اهداف ضد دولت اسلامی خود را با یک مشارکت متعهدانه و بلندمدت با دولت اکثریت عرب تحت رهبری کردها در شمال شرق سوریه مرتبط کند،می تواند وزنه تعادلی در برابر دولت های ایران و سوریه ایجاد کند. با این وجود، به نظر می رسد که سیاست واشنگتن در این باره فاقد انسجام است، زیرا پنتاگون و وزارت امور خارجه رویکردهای استراتژیک متنوعی را دنبال می کنند.
بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و دیدگاه ایران
ایران پایان جنگ داخلی در سوریه را یک پیروزی در برابر سلطه آمریکا می‌داند که به گفته تهران، در بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و دعوت ملک سلمان بن عبدالعزیز از بشار اسد برای شرکت در نشست رهبران عرب در ریاض مشهود است. پذیرش فزاینده سوریه در میان کشورهای عربی نشان دهنده نفوذ دوباره آن در منطقه است.
با تسریع تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای سرمایه‌گذاری بر کاهش نفوذ ایالات متحده، خاورمیانه شاهد تغییر سریع در پویایی قدرت است. این روزها عادی سازی رابطه تهران و ریاض با میانجیگری چین و ابتکارات روسیه به مهم ترین مانورهای دیپلماتیک در منطقه تبدیل شده است.
رویکرد تهاجمی و در عین حال از نظر دیپلماتیک چابک ایران با نزدیک شدن تهران و ریاض جسورتر شده است و به تلاش های ایران برای پیشبرد جاه طلبی های منطقه ای خود دامن می زند.