عصر ایران؛ امیر حسن خدیر- تارنمای باشگاه پرسپولیس در آستانۀ یکصدمین شهرآورد یا دربی (مسابقۀ حساس دو تیم پرهوادار همشهری) آماری ارایه داده تا نشان دهد بر خلاف نظر هواداران استقلال در مجموع ادوار دربی برتری عددی با سرخ‌پوشان بوده است.
هر چند کُری‌خوانی رسانه‌ای از جذابیت‌های قبل از هر بازی است ولی چون بنای نویسندۀ این سطور با مخاطبان یادآوری‌های تاریخی است و نقد یا روشن کردن اشتباهات عمدی یا سهوی (از هر که و در هر درجه از محبوبیت و شهرت و موقعیت سر زده باشد) نکات زیر می‌تواند در همین راستا ارزیابی شود کما این‌که پیش‌تر وقتی حسن روشن (ستاره پیشین استقلال) هم در خاطرات خود نکاتی را به اشتباه مدعی شده بود یادداشتی نوشتم که با این نوشته پیوند دارد.
۱. در بیانیه آمده: «بازی سوم مهرماه سال ۱۳۴۹ یک مسابقه دوستانه اما خارج از پروتکل‌های فوتبال بوده چون قوانین فوتبال به شما اجازه نمی‌دهد بازیکنی را تعویض کنید و در ادامه او را دوباره به زمین مسابقه بیاورید. در غیر این‌صورت شما از بازیکن غیر مجاز استفاده کرده‌اید و نتیجه سه بر صفر به سود رقیب خواهد بود، در آن روز چنین اتفاقی روی داد». این که بازیکن تعویضی به زمین بازگشت و گل هم زد درست است اما این که غیر قانونی بوده درست نیست.
با استناد به نوشته مهدی حدادپور آمده: «استقلالی‌ها، مژدهی را تعویض کردند. به جای او بازیکن دیگری به زمین آمد ولی چند دقیقه بعد مژدهی که نفس تازه کرده بود، دوباره به زمین برگشت و اتفاقا گل هم زد و استقلال با آن گل پیروز شد.»
بله چنین بود اما بازگرداندن بازیکن تعویضی در آن زمان غیر فانونی نبود و این اتفاق در حالی برای بیانیه‌نویس عجیب در نظر آمده که قانون منع بازگرداندن بازیکن تعویضی از سال ۱۹۷۴ اجباری شد.
هرچند قبل از منع قانونی هم بین مربیان چندان مرسوم نبوده (چون یا بازیکن مصدوم بوده یا بازی او مورد رضایت نبوده که بیرون کشیده شده) اما ممنوع هم نبوده منتها از سال ۱۹۷۴ یا ۱۳۵۳ خورشیدی رسما ممنوع شد یعنی ۴ سال بعد از آن بازی و اصطلاحا عطف به ماسبق نمی‌شود.
در آن بازی مشهور هم تاج 2-0 عقب بود و از دقیقه 82 تا 90 با سه گل به بازی برگشت و گل سوم را چنان که اشاره شد عباس مژدهی به ثمر رساند که مجددا به زمین آمده بود.
آن بازی نکته جالب دیگری هم دارد که تنها دربی منصور رشیدی برای پرسپولیس است که از تاج آبادان به پرسپولیس آمده بود و بین نیمه در حالی که گلی نخورده بود تعویض شد و جای خود را به هادی طاووسی داد. جالب است اشاره شود که جدای امکان بازگرداندن بازیکن تعویضی به زمین تعویض مکرر دروازه‌بانان هم در آن زمان مرسوم بوده و محدویت تعویض وجود نداشته است. ( قانون محدودیت تعویض از سال ۱۹۷۰ اعمال و اجرا شد).
در یکی از مشهورترین نمونه‌ها در جام جهانی ۱۹۶۶ بازیکن اسطوره‌ای پرتغال - اوزه بیو - *در نیمه اول مصدوم و به همین خاطر تعویض شد و بازیکنان کره‌شمالی در پایان نیمه نخست 3-0 به رختکن رفتند. نیمه دوم اما اوزه بیو به بازی بازگشت و به تنهایی ۴ گل را به ثمر رساند و در نتیجه پرتغالی‌ها بازی باخته در مقابل کره شمالی توفانی را ۵ به ۳ بردند. با منطق بیانیه‌نویس این بازی مشهور هم نباید در محاسبات فیفا بیاید!
درباره تعویض این اشاره هم مناسبت دارد که تابلو تعویض هم از سال ۱۹۷۴ مرسوم شد. قبل از آن نام بازیکن تعویضی را روی یک برگه می‌نوشتند و به دست بازیکن ذخیره می‌دادند تا وقتی وقتی وارد زمین می‌شود آن برگه را به داور بدهد و او هم بازیکن تعویضی داخل میدان را برای خروج فرابخواند.
۲. در بازی دوم مورد اشاره بیانیه‌نویس هم به دلیل هجوم هواداران پرسپولیس در دقیقه 77 به داخل زمین بازی دوستانه -در اوایل انقلاب - چون پلیس سازماندهی درستی برای برگزاری مسابقه نداشت نیمه‌کاره ماند ولی چون دوستانه بود 3 بر صفر اعلام نشد و بازی با همان تک گل غلام فتح‌آبادی ثبت شد. یادمان باشد که قوانین فوتبال طی سال‌ها تغییر کرده و زودترین قانونی که در ابتدای فوتبال تصویب شد آفساید بود وگرنه اوایل آفساید هم جزو قوانین نبود و نمی‌توان نتایج مسابقات قبل از وضع این قانون را انکار کرد.
۳. نکته جالب دیگر این که ماجرای بازگرداندن تعویضی‌ها محدود به مربیان نیست چرا که تا قبل سال ۱۹۷۰ و وضع قوانین تازه حتی داور هم می‌توانست بازیکنی را که پیش‌تر اخراج کرده بود به زمین باز گرداند! در آن زمان البته داوران کارت زرد و قرمز نداشتند و با صحبت و اشاره اخطار می‌دادند یا اخراج می‌کردند.
این یادآوری هم لازم است که عباس مژدهی و مسعود مژدهی دو نفرند. دو برادر و هر دو هم بازیکن فوتبال اما گاهی گل‌های یکی به حساب دیگری گذاشته شده و متاسفانه خود عباس مژدهی هم گاهی برخی بازی‌های برادر با مشخصه دریبل‌های زیبا را به خود نسبت می‌دهد!
----------------------------------------------------------
*درباره مسابقات ۱۹۶۶ و درخشش اوزه بیو که در متن به آن اشاره و استناد شده این اشاره هم جالب است که آن بازی‌ها به صورت مستقیم از تلویزیون پخش نمی‌شد بلکه بعد از جام جهانی بازی های شاخص را در سالن‌های سینما نمایش می‌دادند و با این که تماشاگران از نتیجه آگاه بودند تماشای بازی باز برای آنها تازگی داشت خصوصا می‌خواستند ببینند چرا کره شمالی به توفان زرد مشهور شده است.
البته تلویزیون هم ظهر‌های جمعه برنامه‌ای داشت با عنوان مسابقات ورزشی و گل‌های این بازی تاریخی را در این برنامه و در قاب تلویزیون هم پخش کردند.
این‌چیزاروفهمیدموقبلانمیدونستم
نه. دوست عزیز/ اگر قرار بر نام دیگر باشد و مستعار چرا تنها نام کوچک تغییر کند؟!