عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - اسرائیل با اعتراضات داخلی گسترده و کم سابقه ای روبه رو است. تظاهرات خیابانی ادامه دارد و به اعتصابات هم اضافه می شود. اعتراضات علیه طرح کابینه اسرائیل به نام "اصلاحات قضایی" است. نتانیاهو (نخست وزیر) تحت فشار شدید برای توقف تصویب این طرح است اما همچنان مقاومت می کند.
1- وضعیت کنونی اسرائیل چگونه است؟
خبر جدید:
نتانیاهو اعلام کرد پیگیری طرح اصلاحات قضایی را به تاخیر می اندازد. او این اقدام را بعد از توافق با "بن غفیر" وزیر امنیت داخلی و رهبر یکی از احزاب حاضر در ائتلاف حاکم اعلام کرد. بن غفیر در مقابل موافقت با تاخیر در تصویب طرح اصلاحات قضایی، موافقت نتانیاهو با تشکیل گارد ملی اسرائیل را کسب کرد.
بعد از اعلام خبر تاخیر در تصویب طرح اصلاحات قضایی، سندیکاها اعتصاب را متوقف کردند.
اتفاقات قبلی:
اعتراضات خیابانی در دو ماه اخیر در اسرائیل آغاز شده و هم اکنون شدت گرفته است. معترضان که از شهروندان اسرائیلی هستند در تل آویو تظاهرات می کنند و خیابان های اصلی این شهر را بسته اند. احزاب مخالف دولت ( به رهبری یائیر لاپید نخست وزیر سابق) و دیگر منتقدان نتانیاهو هم به معترضان پیوسته اند.
معترضان پرچم های اسرائیل را در دست دارند و شعار می دهند: می خواهیم از دموکراسی خود حفاظت کنیم.
معترضان اسرائیلی در خیابان های تل آویو
بخش عمده معترضان از قبل هم مخالف نتانیاهو بودند اما با ارائه طرح "اصلاحات قضایی" از سوی دولت نتانیاهو، جمع زیادی به مخالفت با این طرح پرداخته اند.
وزیر دفاع اسرائیل هم در سخنرانی عمومی شنبه با طرح اصلاحات قضایی دولت نتانیاهو مخالفت کرد و خواستار توقف آن شد اما یک روز بعد با حکم نتانیاهو برکنار شد.
شمار معترضان در خیابان ها در چند روز اخیر بین 200 هزار تا 600 هزار نفر اعلام شده است.
اعتصاب در فرودگاه بن گوریون تل آویو (بزرگترین و مهمترین فرودگاه اسرائیل) باعث لغو پروازها و بلاتکلیفی هزاران مسافر شد
همزمان با اعتراضات، بخش هایی بیشتری به اعتصاب می پیوندند که از جمله می توان به کارکنان شهرداری تل آویو، بندر حیفا، شرکت هواپیمایی دولتی اسرائیل (اِل عال) و فرودگاه تل آویو (بزرگترین و مهمترین فرودگاه اسرائیل) اشاره کرد. کارکنان دو بانک اسرائیل، مدارس، دانشگاه ها و سازمان های بهداشت و درمان هم به اعتصاب پیوسته اند.
سندیکای کارکنان وزارت خارجه اسرائیل از کارکنان سفارتخانه های اسرائیل در سراسر جهان خواست به اعتصاب بپیوندند.
کنسول اسرائیل در نیویورک هم در اعتراض به طرح اصلاحات قضایی دولت نتانیاهو، از سمت خود استعفا کرد.
تعداد زیادی از نیروهای ذخیره در ارتش و دستگاه های امنیتی اسرائیل از جمله خلبانان ذخیره در اعتراض به طرح دولت نتانیاهو اعلام کردند فعالیت خود را متوقف و از حضور در پایگاه های نظامی و فعالیت خودداری می کنند.
شمار زیادی از معترضان هم تلاش می کنند در مقابل خانه نتانیاهو در شهر قدس (اورشلیم / بیت المقدس) تجمع کنند که با مخالفت و مقابله پلیس روبه رو شدند.
پلیس اسرائیل اعلام کرد مانع از تجمع و اعتراضات مسالمت آمیز نمی شود اما با خشونت ها مقابله خواهد کرد. تاکنون در اعتراضات اسرائیلی هیچ کس کشته نشده اما شماری از معترضان بازداشت و تعدادی از معترضان و نیروهای امنیتی هم زخمی شده اند.
"بن غفیر" چهره تندرو مذهبی یهودی و وزیر امنیت داخلی اسرائیل از حامیان طرح اصلاحات قضایی است. او خواستار مقاومت نتانیاهو در برابر اعتراضات و تصویب و اجرای طرح اصلاحات قضایی است. جالب اینکه او در گذشته عضو حزب تندرویی بود که از سوی دولت اسرائیل و دولت امریکا، به عنوان حزب تروریستی شناخته می شد.
قبل از این هم خلبانان و مهمانداران کادر پرواز هواپیمای حامل بنیامین نتانیاهو در پرواز رسمی او به رم ایتالیا از پرواز خودداری و از اعتراضات اعلام حمایت کردند. هواپیمایی دولتی اسرائیل (ال عال) مجبور شود کادر جدیدی را جایگزین کند. در سفر نتانیاهو به رم، مترجم این سفر هم از حضور در این سفر خودداری کرد.
سفر نتانیاهو به لندن هم با حاشیه های زیادی همراه بود از جمله اینکه نشست خبری مشترک با نخست وزیر بریتانیا برگزار نشد و شمار زیادی از شهروندان اسرائیلی در لندن تجمع کردند و علیه نتانیاهو شعار دادند.
امریکا و کشورهای اروپایی از طرح اصلاحات قضایی دولت نتانیاهو انتقاد کرده اند.
معترضان در برخی مناطق آتش روشن کردند. در برخی مواقع هم میان معترضان اسرائیلی و پلیس درگیری بود.
اشاره به این نکته مهم است که دولت فعلی اسرائیل به ریاست نتانیاهو، تندروترین و راست گراترین کابینه در تاریخ است که مجموعه نیروهای افراطی ملی گرا و مذهبی یهودی را جمع کرده است.
همچنین رای گیری برای استیضاح دولت نتانیاهو و سرنگونی آن در پارلمان هم رای لازم را کسب نکرد.
نتانیاهو با دولت جو بایدن رئیس جمهور امریکا رابطه خوبی ندارد و چند روز قبل هم به دنبال تصویب یک طرح به سود شهرک سازی در پارلمان، سفیر اسرائیل توسط وزارت خارجه امریکا احضار شد.
معترضان همچنین در اطراف ساختمان پارلمان (کنیست) در شهر قدس (اورشلیم/ بیت المقدس) تجمع کردند و توانستند ساختمان را به محاصره خود دربیاورند. از سوی دیگر، حامیان راست افراطی هم فرآخوان دادند و چند هزار نفر از حامیان خود در تایید طرح اصلاحات قضایی، تجمع کردند.
در برخی مناطق میان حامیان و مخالفان دولت نتانیاهو درگیری ایجاد شد.
لحظه به لحظه به حجم اتفاقات در اعتراضات داخلی اسرائیل اضافه می شود.
کابینه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، متشکل از احزاب و چهره های تندرو راست، مذهبی یهودی و ملی گرا، راست ترین و افراطی ترین کابینه تاریخ اسرائیل نام گرفته است
2- اعتراضات در اسرائیل بر سر چیست؟
مهمترین دلیل اعتراضات، طرح دولت اسرائیل به رهبری نتانیاهو (نخست وزیر) برای تغییرات قضایی است که به نام "اصلاحات قضایی" شناخته می شود. براساس این طرح در صورت تصویب پارلمان، احکام دادگاه عالی اسرائیل، بی اثر می شود. دادگاه عالی، بالاترین مرجع قضایی اسرائیل است.
براساس بخش دیگری از این طرح، اختیارات دولت در کمیته تعیین قضات دادگاه عالی، افزایش می یابد و به مرحله تعیین کننده می رسد.
منتقدان می گویند با این طرح، استقلال دستگاه قضایی نقض می شود چون پارلمان می تواند احکام دادگاه عالی را نادیده بگیرد و کنار بزند. همچنین دستگاه قضایی به نهاد زیرمجموعه و پیرو پارلمان و دولت تبدیل می شود.
وزیر دفاع اسرائیل (یوآف گالانت - سمت راست) یک روز بعد از تفاضای توقف پیگیری تصویب قانون اصلاحات قضایی، از سوی نتانیاهو (نخست وزیر) برکنار شد. برکناری او باعث افزایش اعتراضات شد.
در اسرائیل، دولت و کابینه توسط ائتلاف اکثریت پیروز در انتخابات پارلمانی تشکیل می شود. در نتیجه دولت می تواند خواسته های خود را برای لغو احکام دادگاه قضایی از طریق پارلمان اجرایی کند.
بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی در اسرائیل، ائتلافی که بتواند حداقل نصف به علاوه یک کرسی (61 کرسی) را کسب کند مسوولیت تشکیل کابینه را برعهده می گیرد. در آخرین انتخابات پارلمانی اسرائیل که چند ماه قبل برگزار شد ائتلاف راست با 64 کرسی به رهبری حزب لیکود (راست میانه - 32 کرسی) و با حضور احزاب راست افراطی (32 کرسی)، اکثریت را کسب کرد و توانست کابینه را تشکیل دهد. نخست وزیر هم بنیامین نتانیاهو رهبر حزب لیکود است.
درباره انگیزه و دلایل دولت نتانیاهو برای ارائه این طرح مطالب زیادی مطرح شده است از جمله اینکه:
- بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل خود دارای چند پرونده قضایی مفتوح در دادگاه است. نتانیاهو تلاش می کند از طریق این طرح در صورت محکومیت قضایی، بتواند احکام دادگاه را بی اثر کند.
اعتراض خیابانی اسرائیلی ها در اسرائیل
- بخشی از وزیران، چهره ها و احزاب حاضر در دولت فعلی اسرائیل دارای پرونده های قضایی یا در معرض اتهاماتی هستند. در نتیجه تلاش می کنند در صورت محکومیت، از طریق این طرح، این احکام اجرا نشوند و برای آینده خود مصونیت ایجاد کنند.
اشاره به این سابقه مهم است که یک ماه قبل دادگاه عالی اسرائیل حکم داد وزیر کشور (ارییه درعی) به دلیل داشتن محکومیت قضایی نمی تواند در سمت وزیر کشور بماند و باید برکنار شد. نتانیاهو هم مجبور به کنار گذاشتن او شد. ارییه درعی وزیر کشور برکنار شده یک خاخام (روحانی یهودی) و از چهره های تندرو بود که قبلا در پرونده های مختلف محکومیت قضایی داشت اما به دلیل محکومیت در پرونده فرار مالیاتی از حضور در کابینه منع شد. حاضران در کابینه اسرائیل به دنبال جلوگیری از تکرار این تجربه هستند.
- کابینه فعلی اسرائیل به ریاست نتانیاهو شامل مجموعه ای از نیروهای راست تندرو و افراطی ملی گرا و مذهبی یهودی هستند. آنها به دنبال اجرای برنامه ها و تصویب قوانین جنجالی هستند که می تواند اعتراضات زیادی ایجاد کند. دستگاه قضایی اسرائیل می تواند مانعی در برابر این طرح ها و قوانین باشد. طرح "اصلاحات قضایی" برای از میان برداشتن این مانع است. از جمله می توان به طرح دولت نتانیاهو برای تصویب قانون اعدام علیه شهروندان فلسطینی اشاره کرد که به اسرائیلی ها حمله می کنند.
اسحاق هرتزوق رئیس حکومت اسرائیل (رئیس جمهور) - در اسرائیل رئیس، عالی ترین مقام است اما نخست وزیر مقام اول اجرایی و تصمیم گیری سیاسی - نظامی است. هرتزوق از سیاستمداران چپ اسرائیل است. او تاکنون چند بار با طرح اصلاحات قضایی مخالفت کرد و خواستار توقف این طرح شد.
- سیستم قضایی اسرائیل در برخی اتفاقات و پرونده ها به سود فلسطینی ها یا علیه طرف اسرائیلی یا علیه اقدامات و فعالیت های گروه های تندرو اسرائیلی حکم می دهد. با طرح اصلاحات قضایی می توان این در این موارد، احکام دادگاه عالی اسرائیل را خنثی کرد و کنار زد. از جمله می توان به فعالیت اسرائیلی های تندرو برای اخراج فلسطینی ها و ساخت شهرک در زمین آنها در منطقه کرانه باختری بدون کسب مجوز از دولت اسرائیل اشاره کرد.
3- آینده چه می شود؟
چالش اصلی این است. اگر نتانیاهو توقف تصویب قانون اصلاحات قضایی را اعلام کند ممکن است با خروج برخی احزاب تندرو از ائتلاف کابینه و در نتیجه فروپاشی کابینه و پایان دولت و نخست وزیری اش روبه رو شود. این احزاب و وزیران (از جمله بن غفیر وزیر امنیت داخلی) بر تصویب قانون اصلاحات قضایی اصرار دارند و خواهان عدم عقب نشینی هستند.
اگر نتانیاهو بر تصویب قانون اصلاحات اصرار کند با افزایش چند برابری اعتراضات و اعتصابات و بن بست واقعی در اسرائیل روبه رو خواهد شد.
پارلمان اسرائیل (کنیست) در شهر قدس (اورشلیم / بیت المقدس) - پارلمان 120 کرسی دارد و هم اکنون ائتلاف به رهبری حزب لیکود بیشترین تعداد کرسی ها را دارد و کابینه را تشکیل داده است. نتانیاهو رهبر حزب لیکود (راست میانه ) و در نتیجه، نخست وزیر است.
در نتیجه می توان یکی از موارد زیر را پیش بینی کرد:
- بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل طرح اصلاحات قضایی را متوقف می کند. ائتلاف حاکم فرومی پاشد. دولت از اکثریت می افتد و دولت و نخست وزیری نتانیاهو به پایان می رسد. معترضان قبول می کنند و اعتراضات به پایان می رسد.انتخابات زودهنگام برای تشکیل کابینه بعدی برگزار خواهد شد.
- نتانیاهو با توافق داخلی در ائتلاف حاکم طرح اصلاحات قضایی را متوقف می کند بدون اینکه احزاب تشکیل دهنده ائتلاف، آن را ترک کنند. در این وضعیت احزاب حاضر در ائتلاف باقی می مانند اما ممکن برخی چهره های تندرو و حامی طرح اصلاحات قضایی (مثل بن غفیر وزیر امنیت داخلی)، کابینه را ترک کندند. همزمان اعتراضات با خواسته استعفای نتانیاهو ادامه می یابد.
اسرائیل - مقایسه پلیس با معترضان به وسیله آب پاش
- نتانیاهو بر اجرای طرح اصلاحات قضایی اصرار می کند و در نتیجه اعتراضات و اعتصابات ادامه می یابد. اسرائیل به سمت رویارویی بدون چشم انداز حرکت می کند.
- با مذاکرات میان سران احزاب چپ، راست و میانه، به راه حل میانه می رسند و اعتراضات متوقف می شوند.
- اعضای اصلی حزب لیکود یا ائتلاف حاکم که کابینه را تشکیل داده اند نتانیاهو را کنار می زند و قربانی می کند و در نتیجه طرح اصلاحات قضایی نیز متوقف می شود.
- نتانیاهو استعفای کابینه را به پارلمان ارائه می کند تا کابینه جدیدی را بتواند شکل بدهد و همزمان طرح اصلاحات قضایی به طور موقت متوقف می شود.
براساس خبرهای غیررسمی منتشر شده نتانیاهو توقف تلاش ها برای تصویب قانون اصلاحات قضایی را قبول کرده است.
اعتراضات در اسرائیل
جلسه کابینه اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو (نخست وزیر)
یائیر لاپید (راست میانه) نماینده پارلمان، نخست وزیر سابق و یکی از رهبران فعلی مخالفان دولت نتانیاهو