عصر ایران؛ سروش بامداد - انتقادات اخیر از دورهمی زنانه‌ای که در تهران با عنوان پرطمطراق «کنگره بین‌المللی بانوان تأثیرگذار» برگزار شد از جانب حامیان این همایش به نژاد‌‌پرستی و نگاه تحقیرآمیز تعبیر و تقبیح شده است.
روزنامۀ کیهان با انتقاد از رسانه‌های مستقل هدف اصلی از برگزاری این کنگره را معرفی الگوی سوم از زن فارغ از نگاه متحجرانه و نگاه ابزاری و کالایی به زن در جهان دانسته تانشان دهد زن می‌تواند هم در عرصه اجتماع فعال باشد و از عهده نقش‌های اجتماعی خویش به بهترین وجه برآید و هم نقش خود را به عنوان محور و کانون حفظ خانواده ایفا کند.
هر چند این تارنما مورد لطف روزنامه وزین قرار نگرفته و به دیگران پرداخته اما به این بهانه می‌توان باز به این موضوع پرداخت و یادآور شد: بحث نوع سوم را اول بار دکتر علی شریعتی با نفی دو گانۀ زن مطبخی- زن عروسکی و با تأکید بر زن اجتماعی مطرح کرد و در مسیر انقلاب 57 نیز این نگاه مؤثر افتاد و از این حیث حرف یا هدف درستی است فارغ از این که تا چه حد محقق شده ولی برای تحقق این هدف باید از چهره‌های شاخص داخلی و زنانی که مصداق این الگو هستند و نه مطبخی اند نه عروسکی جدای نسبت خانوادگی با مردان در قدرت دعوت می‌شد نه آن که غالبا قائم به خودشان نباشند پس این وجه اول انتقاد. به راحتی می‌توان زنان هم‌میهن یا غیر ایرانی را نام برد که مصداق همین الگوی سوم‌اند اما هیچ نشانی از آنان در کنگره نبود. دلیل آن هم روشن است. دربارۀ داخلی‌ها چون بعید است هیچ یک از آنان در انتخابات 1400 به رییس خانم خزعلی یا همسر خانم علم‌الهدی رأی داده باشند و خارجی‌ها هم متأثر از فضای چند ماه اخیر.
(اصطلاح مطبخی البته برساختۀ دکتر شریعتی است وگرنه کم نیستند زنانی که بیشتر عمر خود را در مطبخ خانه می‌گذرانند و نبض خانه و خانواده‌اند و بعید است خود دکتر هم از قورمه‌سبری خانه به وجد نمی آمده باشد. نگاه بیرونی اما نباید زن را در این قالب محدود و محصور بخواهد).
انتقادها به خاطر رنگ پوست هم نبوده است. اتفاقا فراموش نکرده‌ایم آقای محمد جواد اردشیر لاریجانی رییس وفت ستاد حقوق بشر قوۀ قضاییه تعبیر «کاکا سیاه» را در مقام تخفیف و تحقیر به کار برده بود. آن موقع ننوشتیم چون نوشتن دربارۀ اخوی آقای صادق لاریجانی موقعیت رسانه را به خطر می‌انداخت چون تاب هیچ انتقادی را نداشت. خوش‌بختانه برادر دیگر چنین نیست.
ضمن این که همۀ خانم‌های مدعو تأثیرگذار از بورکینافاسو نیامده‌اند و یکی دو فقره از دلبرکان غمگین هم در بین‌شان مشاهده شده که بور و چشم آبی‌اند وحضوری بسیارتأثیرگذار هم در شبکه‌های اجتماعی داشته‌اند!
نقد‌ها چند وجه دیگر هم داشته است. یکی هزینه‌ها و جایزۀ 20 هزار پوندی برای برگزیده اصلی یا برگزیدگان که در یادداشت‌های گذشته اشاره شد. دیگری دلیل توصیف به عنوان «تأثیرگذار» و اتفاقا دیروز هم آوردیم که اگر از همان بورکینافاسو هم هنرمند و شاعر و فعال مدنی و حقوق‌دان دعوت می‌شد بیشتر به عنوان تأثیرگذار پذیرفتنی بود تا همسر فلان سابق یا حتی لاحق.
از اینها مهم‌تر اما رفتارهای دوگانه است. این که چگونه با جماعت بیگانه می‌نشینید و با اندازه و رنگ حجاب‌شان کار ندارید ولی کارگردان زن سینما ایران با کارنامه روشن و درخشان در حالی که پا به سن هم گذاشته اگر مقابل دوربین تلویزیون قرار بگیرد چهل بار باید روسری‌اش را عقب و جلو کند. البته حالا که دیگر اصلا دعوت نمی‌کنند.
به داخلی هم‌وطن و هم‌جنس و هم‌زبان که می‌رسید چرا روی ترش می‌کنید و با خارجی مهربانید؟ چرا با داخلی ها نشست و برخاست ندارید؟ چگونه است که با خانمی که از ارمنستان و صربستان و بورکینافاسو آمده خوش و بش می‌کنید اما با زن ناشر یا نویسنده یا روزنامه‌نگار ایرانی که متفاوت با شما بیندیشد بیگانه‌اید؟
با این همه کی گفته همایش نکات مثبت نداشته؟ یکی همین که دانستیم دولت نیکاراگوئه 6 وزیر زن دارد و همه با هم آمده‌اند و در ایران هنوز دارند بحث می‌کنند وزیر زن داشته باشیم یا نه در حالی که در وزارتخانه هایی چون آموزش و پرورش، بهداشت و علوم زنانی به مراتب توان مندتر در همان طیف اصول‌گرا پیدا می شود.
همین که زن بودن زنان را به رسمیت شناختند در حالی که از لفظ زن پرهیز می‌کنند و تعابیر خواهران و خانواده را به کار می‌برند نشان می‌دهد فضای سیاسی و اجتماعی ایران به پیش از 25 شهریور بازنمی گردد.
نقد ها به رنگ پوست نمایندگان آفریقا نبود. اینها که گمنامان قارۀ سیاه اند. مگر از نلسون ماندلا که نماد آفریقا بود آن همه استقبال نشد؟ رسانه های متقل چه کنند که در یک روز هم باید اخبار این کنگره را منتشر می کردند هم زندانی شدن سه روزنامه نگار زن دیگر را؟ هم شاهد افزایش قیمت ارز باشند هم جوایز کلان به این خانم ها؟ این تقارن ها و رفتارهای دوگانه حساسیت برانگیز شد ولی همایش اگر همایش باشد و نمایش نباشد جایی است برای تبادل نظر و آشنایی و فرصتی که در موارد دیگر به دست نمی آید و تازه نمایش هم اگر نمایش خوبی باشد خوب است.
آیا سال دیگر همین موقع می توان از دستاوردهای این کنگره گفت یا فراموش می شود و به دنبال برنامه ای دیگر خواهند بود؟