روزنامه تعادل نوشت: با فرا رسیدن فصل سرما انگار مسوولان و مجلس‌نشینان از خواب زمستانی بیدار شدند و در صدر اخبار ناترازی گاز در کشور سرآمد شد و خطر کمبود گاز و بحران به وجود آمده برای کشوری که دومین دارنده ذخایر گاز است، طنز تلخی است.
بارها تحلیلگران و کارشناسان نفتی سخن از رتبه دوم ایران در ذخایر گازی جهان، رتبه سوم در تولید گاز طبیعی و البته رتبه چهارم در مصرف این حامل انرژی گفته‌اند و این موضوع مصرف در سال‌های اخیر به ویژه در فصول سرد با افزایش تقاضای بخش خانگی برای گرمایش تشدید شده است. به‌طوری که تنها در سال 98، حدود 12میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره با ارزش بیش از پنج میلیارد دلار برای جبران کمبود گاز توسط نیروگاه‌ها سوزانده شده است.
تراژدی غم‌انگیز این است که افزایش مصرف گاز که ازسوی مسوولان مطرح است ولی خبری از کاهش صادرات گاز در میان نیست ! آیا این به این معناست که کم مصرف کنیم تا صادرکنیم یا واقعا نداریم که صادر کنیم.
براساس این گزارش، در اردیبهشت امسال بود که سرتیتر رسانه‌های کشور درباره احیای خط لوله صادرات گاز به عمان وتوافق توسعه مشترک میدان هنگام بود خبر مبنی بر این بود در صورتی که ایران بتواند به صادرات گاز به عمان مبادرت ورزد، در واقع ایران سهم مهمی در بازار جهانی صادرات انرژی بدست آورده است و لذا صادرات گاز ایران به عمان از این منظر بسیار مهم است. این در حالی بود که در 23 مهرماه امسال خبر دیگر مبنی بر مذاکرات تهران و مسکو برای همکاری در صادرات گاز منتشر شد.
طبق اعلام وزارت نفت، درباره خط لوله انتقال گاز به پاکستان هم صحبتی مطرح شدو بر اساس گفته مقامات نفتی زیرساخت‌های ایران برای صادرات گاز به عمان و پاکستان آماده است و نیازمند پیگیری و جدیت در طرف‌های دیگر است. همچنین در آن تاریخ اعلام شد اگر روس‌ها هم تمایل داشته باشند در این بخش‌ها کار کنند که ما هم متوجه شدیم این موضوع مطرح است، می‌توانیم همکاری سه‌جانبه میان ایران، روسیه و پاکستان یا عمان شکل دهیم تا صادرات گاز از مسیر شمال به جنوب راه‌اندازی شود.این صحبت‌ها در حالی اتفاق افتاد که هنوز به مرحله بحران برای تامین گاز در کشور خودمان نشده بودیم البته شاید مقامات به این نتیجه رسیده باشند که از مخازن استراتژیک برای صادرات استفاده کنند !
ایران یک بازیگر قدرتمند در بازار انرژی
براساس این گزارش؛ به گفته تحلیلگران انرژی، ایران یک بازیگر قدرتمند در بازارانرژی است و اصولا گازطبیعی قیمت جهانی ندارد و قیمت‌های گاز منطقه‌‍ای است و تفاوت زیادی هم بین مناطق مختلف وجود دارد. در مورد ایران از آنجا که در موقعیتی قرار گرفته است که به بازارهای مختلف دسترسی دارد مساله پیچیده‌تر است. ما هم اکنون به ترکیه گاز صادر می‌کنیم که نزدیک به بازار اروپا است و هم دسترسی به بازارهای جنوب خلیج فارس داریم که قیمت در آن بسیار متفاوت از اروپاست و پاکستان متفاوت از خلیج فارس. حال در این شرایط نسبتا پیچیده که ذاتا مناقشه برانگیز است و تا زمانی که قیمت گاز استاندارد و جهانی نشود نمی‌توان این مناقشه را کاملا بر طرف کرد.
قیمت گاز هم در بازارهای مختلف (به تبع قیمت نفت‌خام) در نوسان است ولذا نمی‌توان قیمت را در قرارداد ثابت در نظر گرفت بلکه باید قیمتی باشد که با توجه به نوسانات قیمتی نفت‌خام یا فرآورده‌های نفتی نوسان کند. اگر مالک گاز خودش مایع‌سازی و صادرات را انجام دهد، حتما بررسی اقتصادی کرده است که این روش برایش از فروش بصورت احداث خط لوله مقرون به صرفه‌تر است. واقعیت این است که در حال حاضر بزرگترین مانع برای صادرات گاز ایران مساله سیاست خارجی و روابط بین‌المللی کشور است.
به دنبال حمله روسیه به اوکراین و بحران در روابط روسیه و اروپا صادرات گاز روسیه به اروپا بسیار کاهش یافته است. درست است که این برای اروپا یک بحران است؛ اما می‌تواند برای روسیه هم یک بحران باشد. به این معنا که سهم درآمد صادرات گاز به اروپا در اقتصاد روسیه قابل‌توجه است و کاهش این درآمد در بلندمدت می‌تواند برای روسیه هم مشکل‌ساز باشد خصوصاً که روسیه درگیر هزینه‌های سنگین جنگی نیز هست بنابراین درست است که مساله گاز اهرم فشار روسیه بر اروپاست؛ اما در بلندمدت می‌تواند اهرم فشار اروپا بر روسیه هم باشد با این حساب روسیه ازیک‌طرف دنبال این است که به هر صورت که شده برای گاز مازاد خود مشتری پیدا کند و از آن درآمد ایجاد کند.
همچنین به گزارش رویترز، ایران قرار بود گاز خود را از طریق شمال عراق به سوریه و سپس از این کشور به سوی مدیترانه، یونان، ایتالیا و در نهایت سوییس صادر کند که درنهایت موضوع این پروژه عقیم ماند و به نتیجه مطلوب نرسید. علاوه بر این، ایران با توسعه خطوط گازرسانی خود می‌تواند در زمینه تامین گاز کشورهایی نظیر آذربایجان، ارمنستان، افغانستان و حتی هند، ایفای نقش کند. واقعیت این است که طبق آمار موسسه تحقیقات انرژی اروپا، منحنی مصرف نفت و گاز در این قاره، به دلیل افزایش جمعیت و رشد شاخص توسعه صنعتی، روند افزایشی داشته است.
همچنین به گزارش اکونومیست، سال‌هاست ایران در زمینه تامین منابع انرژی و سوخت‌های فسیلی چه برای بازار داخلی و چه در سطح بین‌المللی، به عنوان کشور مادر معرفی شده است. انتقادی که به حوزه نفت ایران وارد می‌شود این است که این کشور در دهه‌های گذشته، تنها روی تولید و صادرات نفت متمرکز شده است تا از طریق فروش این محصول استراتژیک، بتواند منابع بودجه کشور را تامین کند.
قرن گاز
از سوی دیگر برخی از کارشناسان بر این باورند تاریخچه تک‌محوری بودن صادرات انرژی ایران و اتکای صرف به نفت، جایگاه موثر صادرات گاز را به حاشیه رانده است. پرواضح است که این موضوع تشدید اثرات مخرب تحریم‌های نفتی را دامن زده است. چنانچه حوزه انرژی ایران به صورت موازی و به همان اندازه که بر تولید و صادرات نفت سرمایه‌گذاری کرده است، به صنعت گاز نیز توجه می‌کرد، اکنون نه تنها در فصول سرد سال برای تامین منابع گاز پایدار در بخش خانگی و صنعتی کشور با مشکل مواجه نبودیم، بلکه شاهد ایفای نقش موثر‌تر گاز ایران در تجارت بین‌الملل بودیم.
بسیاری از کارشناسان معتقدند قرن حاضر قرن «گاز» است. از طرفی ایران با داشتن 18 درصد از گاز جهان، تنها 2 درصد از بازار این تجارت پرسود را در اختیار دارد. دیپلماسی انرژی از مهمترین مباحث و اولویت‌های حیاتی سیاست‌گذاری در تمام کشورها است. انرژی اعم از نفت، گاز، برق و. .. همواره نیاز اولیه محسوب می‌شود لذا سیاست‌گذاری صحیح در تامین و یا صدور انواع اقسام انرژی می‌تواند یک کشور را به سمت رشد و یا عقب ماندگی سوق دهد.
با این حال گاز طبیعی به عنوان سومین منبع انرژی در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و طبق پیش بینی مراکز مهم انرژی دنیا، این ماده با ارزش تا سال 2040 پس از انرژی‌های تجدید پذیر، بیشترین رشد تقاضا را در بین سایر منابع اولیه انرژی خواهد داشت. لذا بسیاری از کارشناسان قرض حاضر را «قرن گاز» می‌نامند.