سید حسن موسوی چلک*
با برخوردهای قهری هیچگاه نمی‌توانیم یک ارزش و هنجار را در جامعه به زور جا بیندازیم.
من بچه نوشهر هستم، نوشهر میان جنگل و دریا قرار دارد، فاصله‌ی روستای ما تا دریا شاید با پای پیاده ده دقیقه هم نشود، خاطرم هست اوایل انقلاب خودم آن‌جا با چشمان خودم دیدم که شلوار لی را تیغ می‌زدند، آستین کوتاه را رنگ می‌کردند، اگر موی جوانی بلند می‌شد با ماشین در سر چهارراه روی سرش چهارراه درست می‌کردند، آن موقع نامش گشت منکرات بود و برخوردهایی با زنانی که به اصطلاح خودشان بدحجاب بودند داشتند.
در واقع ما با خشن‌ترین رفتارها برخورد کردیم، شلاق زدیم، حبس کردیم، تعهد گرفتیم، اما سوال این است آیا آن برخوردها در آن مقطع زمانی نتیجه‌ای داد تا به امروز یا نه؟
تجربه زیسته و شواهد زندگی من به‌عنوان یک کارشناس که در این جامعه زندگی می‌کنم و جامعه خودم را می‌شناسم می‌گوید اگر آن برخوردها تاثیر می‌گذاشت، ما امروز نباید گشتی به اصطلاح به‌نام «گشت ارشاد» می‌داشتیم.
اگر منصفانه و کارشناسانه و بدون حب و بغض سیاسی تحلیل کنیم و شواهد را ببینیم، آنچه به دست خواهد آمد این است که وضعیت نه تنها بهتر نشد، بلکه از نظر معیارهای خودشان در ۴۰ سال قبل به مراتب بدتر شد، این وضعیت یک پیام دارد، این‌که ما با برخوردهای قهری هیچگاه نمی‌توانیم یک ارزش و هنجاری را در جامعه به زور جا بیندازیم.
درباره موضوع حجاب ما بارها طرح‌های مختلف را اجرا کردیم، اما نتیجه آن چه شد؟ غیر از این است که شرایط با معیارهای خودشان بدتر شده، غیر از این است که اعتماد مردم کمتر شده است، غیر از این است که خشم مردم بیشتر شده است؟
درهمین ماجرای «مهسا امینی» که نه اولین مورد هست و نه آخرین مورد، همه این پیام را می‌دهد که مردم از این قبیل رفتارها خشمگین هستند، ممکن است یک عده‌ای هم علاقه‌مند باشند اما درهمین چند روز واکنش‌هایی که از اصولگرا، اصلاح‌طلب، کارشناس، استاد دانشگاه و مردم عادی منتشر شد، همه اینها را وقتی تحلیل محتوا کنیم، متوجه می‌شویم مردم از این نوع رفتارها دل چرکین هستند، حتی متوجه می‌شویم افراد به شدت محافظه‌کار امروز دارند نقد می‌کنند و جری‌تر شده‌اند.
اگر پیام واکنش مردم نسبت به فوت مهسا امینی را نگیریم، که متاسفانه بارها نگرفتیم و تاوان آن را پس دادیم، مطمئناً در آینده به شکل خشونت‌وار مردم واکنش نشان می‌دهند و من نگران هستم.
خاطرم هست سخنرانی‌ای از سردار سلیمانی پخش می‌شد که می‌گفت اینها دختران ما هستند، اگر دین‌مان را قبول داریم می‌گوید لا اکراه فی الدین، حتی آنچه که دارد اتفاق می‌افتد اصلاً مدنظر مقام معظم رهبری نبوده، لذا قبول کنیم که با زور نمی‌توانیم یک ارزش اجتماعی را در جامعه نهادینه کنیم.
حتی اگر مردم مجبور باشند در عرصه عمومی رعایت کنند مطمئن باشید عمق نارضایتی و بی‌توجهی به آن ارزش بیشتر خواهد شد و زخمی که بر دل مردم باقی می‌گذارد زخمی‌ست که مردم همیشه از آن زجر می‌کشند و هیچ موقع آرامش نخواهند داشت.
کاری نکینم که آرامش مردم بیش از این بهم بریزد، اگر وجود دارد یک نمونه بیاوریم که با زور توانستیم یک ارزش اجتماعی را در جامعه نهادینه کنیم.
*رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران