برخی آمارها از حضور ۴ هزار نفر از فرزندان مسئولان در خارج از کشور حکایت دارد. معاون اول قوه قضاییه نیز چندی پیش بر ضرورت تدوین سازوکار و آیین‌نامه‌ای برای جلوگیری از ادامه این روند در مجلس تأکید کرد.
اخیرا نیز رئیس‌جمهور در دستوری صریح که با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شد، خواهان برکناری مدیران درصورت خروج فرزندان آنان از ایران شد. با این حال، تاکنون نه در مجلس، دولت و قوه قضاییه برخوردی با مدیرانی که فرزندانشان در خارج از کشور زندگی می‌کنند یا تابعیت دوگانه گرفته‌اند، نشده است.
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: آمار دقیقی از تعداد فرزندان مسئولان در خارج از کشور وجود ندارد و فعلا قطع ارتباط والدین با فرزندانی که چنین رویه‌ای را در پیش‌گرفته‌اند در دستور کار است.
چند سالی است که شاهد خروج فرزندان برخی مسئولان به خارج از کشور به بهانه‌هایی مانند تحصیل، کار یا مسائل دیگر هستیم.
اینکه چرا مسئول یا مدیری در نظام ما فرزندش را راهی خارج از کشور می‌کند و این موضوع برای او یک ارزش تلقی می‌شود و ضدارزش نیست را باید واکاوی و بررسی کرد. این موضوع متأسفانه در میان مسئولان در حال تبدیل شدن به یک ارزش است که باید این موضوع را یک تهدید جدی برای کشور دانست.
شهروندان بسیاری، فرزندان خود را به خارج از کشور می‌فرستند، اما این افراد به‌دلیل اینکه مسئولیت دولتی و دسترسی به اسناد و مدارک محرمانه کشور ندارند، این حق را دارند که فرزندان خود را برای ادامه زندگی، تحصیل یا کار به دیگر کشورها بفرستند، اما وقتی فردی به مسئولیت رسید، فرد مسئول با علم به اینکه مسئولیت برای او و نزدیکانش محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند، تصدی پست کرده است و از این رو، اعزام فرزندان مقامات به خارج از کشور می‌تواند تبعاتی برای کشور در پی داشته باشد.
با توجه به همین موضوع در سال‌های اخیر، مجلس طرح‌هایی برای ممنوع کردن اقامت فرزندان مقامات در کشورهای دیگر را در دستور کار قرار داد، اما این طرح‌ها ناقص ماند. دلیل این موضوع چه بود؟
برای اینکه شائبه‌ای مبنی بر اینکه گرایشی در پدر به خارج از کشور هست یا نیست و احساس اینکه هویت دوگانه‌ای در او وجود داشته باشد، نباید این اتفاق رخ دهد. برخی مسئولان ما الگو هستند و مردم هم از این الگوها نسخه‌برداری می‌کنند و به این دلیل، این الگوها باید تراز انقلاب باشد.
اگر مسئولی برای کشور خدمت می‌کند باید در عمل و رفتار خود ثابت کند که خادم مردم است نه اینکه با رفتارهای خارج از عرف به‌گونه‌ای رفتار کند که در ذهن مردم این تردید ایجاد شود که مسئولان عمل و راه انقلابی خود را تغییر داده و عملا مسیری دیگر را می‌پیمایند و تنها مردم را به ادامه انقلابی بودن و ماندن تشویق می‌کنند.
بین قول و رفتار باید یک همنوایی وجود داشته باشد. اگر کسی در قول و رفتارش صداقت نباشد و یک راستا نباشد قدرمسلم مردم هم به او اطمینان نمی‌کنند.
آیا آمار دقیقی درباره تعداد فرزندان مقامات در خارج از کشور وجود دارد؟
ما در مجلس آمار دقیقی از اینکه چه تعداد از فرزندان مقامات و مسئولان خارج از کشور زندگی می‌کنند، نداریم. لازم است مسئولان وزارت امور خارجه در این‌باره با بررسی دقیق موضوع، آمار مربوط به حضور فرزندان مقامات ایرانی در خارج کشور را تهیه کنند.
ممکن است در برخی کمیسیون‌های مجلس، آماری در این‌باره تهیه شده باشد، اما نمی‌توان به این آمارها استدلال کرد چرا که مبنای رسمی ندارد؛ بنابراین طرح برخی اعداد و آمارها درباره تعداد فرزندان مقامات ایرانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند قابل صحت‌سنجی نیست.
خروج فرزندان مسئولان از کشور آیا چهره نظام اسلامی را در میان کشورهای دیگر مخدوش نمی‌کند؟
بدون تردید این موضوع به اعتبار و حیثیت جمهوری اسلامی ایران ضربه می‌زند. این رویه و استمرار آن می‌تواند مشکل ایجاد کند. کسی که در کشور مدیر می‌شود باید محدودیت‌هایی را که دارد بپذیرد.
اخیرا شاهد بودیم که رئیس‌جمهور در دستوری صریح اعلام کردند که اگر فرزند مسئولی به خارج از کشور رفت، پدر او هم باید از مسئولیت برود.
این دستور بسیار مفید و راهگشاست و می‌تواند به کاهش خروج فرزندان مسئولان از کشور و نیز کاهش نگرانی‌هایی که از این موضوع در ابعاد امنیتی - سیاسی ایجاد می‌شود، منجر شود. اما اینکه تا چه اندازه این دستور عملیاتی و اجرایی شود را باید در آینده مورد بررسی قرار داد و سازوکار اجرای آن را دنبال کرد.
آیا تابعیت فرزندان مسئولان نباید نگران‌کننده باشد و نیاز به اتخاذ تمهیداتی برای جلوگیری از دامنه این روند وجود دارد؟
اگر مدیر رفتار فرزندش را تأیید کند، این مشکل‌ساز می‌شود، اما وقتی فرزند تحت کنترل پدر نیست و شاید هیچ امر و نهی را نپذیرد، گاهی در این شرایط لازم است که پدر خط خود را با فرزند مشخص کند. نمی‌شود این را نادیده گرفت.
خیلی‌ها بودند که در گذشته فرزندان خود را محاکمه کردند. مسئولان کشور باید نسبت به رفتار فرزندان خود دقت کنند و اگر رفتار خلاف عرف، شرع و قانون انجام دادند با آنها برخورد کنند.
قطعا فرزندان مسئولان که به خارج از کشور می‌روند دیگر حق ندارند که در داخل کشور مسئولیت بگیرند. نمی‌شود در ایام سختی شاهد خروج فرزندان مسئولان از کشور بود و بعدها، پدران این فرزندان با استفاده از جایگاه و مسئولیت‌هایی که در اختیار دارند به‌دنبال واگذاری مسئولیت‌ها به فرزندانشان شوند. بدون شک افرادی که چنین رویه‌ای را در پیش گرفته‌اند در نظام آینده مدیریتی کشور جایگاهی نداشته و نخواهند داشت.
گزارش: حمیدرضا بوجاریان