اندیشکده «موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم» موسوم به سیپری امروز (دوشنبه) اعلام کرد، خرید تسلیحات در اروپا، بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ میلادی با افزایش چشمگیری مواجه شد.
به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری رویترز، اندیشکده موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (SIPRI) روز دوشنبه اعلام کرد که در بحبوحه وخامت روابط با روسیه در پنج سال منتهی به ۲۰۲۱، حتی با کاهش تجارت جهانی تسلیحات، ارسال تسلیحات به اروپا افزایش یافت. ارقام سال ۲۰۲۱ نشانه‌ای از اتفاقات آینده بود.
سیپری در بیانیه ای اعلام کرد که در مقایسه با دوره پنج ساله قبل، انتقال بین المللی تسلیحات عمده در سطح جهان پنج درصد کاهش یافت. اما واردات به کشورهای اروپایی ۱۹ درصد افزایش داشت - بزرگترین رشد در هر منطقه جهان.
پیتر وایزمن، محقق سیپری، این موضوع را "انباشته شدن نگران کننده سلاح" دانسته و گفت: «تنش و وخامت شدید روابط بین اکثر کشورهای اروپایی و روسیه محرک مهمی برای رشد واردات تسلیحات اروپایی بود، به ویژه برای کشورهایی که نمی‌توانند تمام نیازهای خود را از طریق صنایع تسلیحاتی ملی خود برآورده کنند.»
بریتانیا، نروژ و هلند بزرگترین واردکنندگان اروپا بودند.
این اندیشکده می‌گوید: «انتظار می‌رود سایر کشورهای اروپایی نیز واردات تسلیحات خود را به میزان قابل توجهی در دهه آینده افزایش دهند، زیرا اخیراً سفارش‌های بزرگی برای تسلیحات عمده، به‌ویژه هواپیماهای جنگی از ایالات متحده داده‌اند.»
ایالات متحده همچنان بزرگترین صادرکننده تسلیحات در جهان باقی ماند و سهم بازار خود را از ۳۲ درصد به ۳۹ درصد افزایش داد. داده‌های سیپری بر اساس اطلاعات و تخمین‌های مربوط به انتقال تسلیحات بین‌المللی از جمله فروش، هدایا و تولید تحت مجوز است و حجم تحویل را نشان می‌دهد، نه ارزش مالی معاملات را.
علت اصلی افزایش صادرات تسلیحاتی آمریکا مدیون نقل و انتقالات به عربستان، استرالیا، کره جنوبی و ژاپن است. صادرات آمریکا به ژاپن در حوزه تسلیحات ۲.۷ درصد رشد داشته است. همچنین در این گزارش آمده است، آمریکا به همراه روسیه، فرانسه، چین و آلمان بیش از سه چهارم صادرات تسلیحاتی جهان را در اختیار دارد.
جالب اینکه وارادت تسلیحات به اوکراین، کشوری که از سال ۲۰۱۴ با روسیه در حال جنگ غیرمستقیم بوده و به تازگی وارد جنگ مستقیم شده از بسیاری از کشورهای اروپایی کمتر است. مهمترین مشتریان اروپایی بازار تجارت جهانی اسلحه در اروپا در پنج سال گذشته را نروژ، بریتانیا و هلند تشکیل می‌دهند.
رهبران کشورهای اروپایی در بحبوحه جنگ در اوکراین نگرانی‌های زیادی دارند و این موضوع می تواند به افزایش میزان خرید سلاح منجر شود.
ایان آنتونی، مدیر برنامه سیپری برای امنیت اروپا، به دویچه وله گفت که آخرین آمار نشان دهنده واکنش اروپا به الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و تحرکات روسیه در منطقه دونباس است و متحدان ناتو متعهد شدند که «روند کاهش بودجه دفاعی» را معکوس کنند.
آنتونی گفت: «آنچه اکنون در اعداد منعکس شده است تا حد زیادی نتیجه اجرای آن تصمیم است.»
فروش تسلیحات توسط روسیه، صادرکننده شماره ۲ جهان، پس از ایالات متحده، ۲۶ درصد کاهش یافت. با این حال، این را میتوان با کاهش سفارشات فقط از دو کشور توضیح داد: هند و ویتنام.
محققان سیپری انتظار دارند هند در سال های آینده خرید تسلیحات قابل توجهی از روسیه را از سر بگیرد. هند بزرگترین واردکننده بود که ۱۱ درصد از کل واردات را به خود اختصاص داد. اما واردات به کل منطقه در واقع ۴.۷ درصد کاهش یافت که نشان دهنده تنوع گسترده در خرید بین مناطق دیگر است.
واردات تسلیحات از سوی ژاپن ۲.۵ درصد افزایش داشته که این کشور را به عنوان دهمین وارد کننده در جهان تبدیل کرده و در کنار آن استرالیا، چین، کره جنوبی و پاکستان قرار دارند.
آسیا و اقیانوسیه که بزرگترین واردکننده سلاح در ۳۰ سال گذشته هستند، بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، ۴۳ درصد از نقل و انتقالات جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.
آلمان پنجمین صادرکننده بزرگ جهان است، اما صادرات تسلیحات این کشور در دوره پنج ساله مورد بررسی ۱۹ درصد کاهش یافت. صادرات تسلیحات ایالات متحده در همان دوره زمانی ۱۴ درصد افزایش یافت. فرانسه که در رتبه سوم جهان قرار دارد، تا ۵۹ درصد افزایش یافت.
همسایگان روسیه هواپیماهای جنگنده آمریکایی میخرند.
معاملات تسلیحاتی نیز نقش مهمی در «روابط امنیتی فراآتلانتیک» ایفا کرد. ایالات متحده تا حد زیادی تامین کننده اصلی اروپایی ها به خصوص هواپیماهای جنگی بود. بریتانیا، نروژ و هلند با هم ۷۱ جنگنده اف-۳۵ آمریکا را سفارش دادند.
در سال ۲۰۲۰/۲۱، سفارشات بیشتری توسط کشورهایی اضافه شد که به ویژه از سوی روسیه احساس خطر می کنند: فنلاند و لهستان به ترتیب ۶۴ و ۳۲ فروند هواپیمای اف-۳۵ سفارش دادند. در همین حال، آلمان ۵ فروند هواپیمای ضد زیردریایی P-۸A به ایالات متحده سفارش داد.
چندین کشور اروپایی سفارش جنگنده های اف-۳۵ آمریکا را داده اند.
واردات تسلیحات اوکراین از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ بسیار محدود بوده است. به گفته سیپری، سطح پایین انتقال تسلیحات به اوکراین تا حدی با منابع مالی محدود این کشور توضیح داده شده است. اما همچنین با توجه به این واقعیت که این کشور دارای قابلیت‌های تولید تسلیحات و زرادخانه بزرگی از سلاح‌های اصلی است که عمدتاً مربوط به دوران شوروی است.
گزارش سیپری اشاره می‌کند که تحویل تسلیحات به اوکراین عموماً بیشتر اهمیت سیاسی داشت تا نظامی، و «تا فوریه ۲۰۲۲، تعدادی از صادرکنندگان عمده تسلیحات به دلیل نگرانی مبنی بر دامن زدن به درگیری‌ها، فروش خود را به اوکراین محدود کردند.»
آنچه اوکراین خرید ۱۲ پهپاد جنگی از ترکیه، ۵۴۰ موشک ضد تانک از آمریکا، ۸۷ خودروی زرهی و ۵۶ قطعه توپ از جمهوری چک و موشک های ضد تانک جاولین ساخت آمریکا.
آنتونی گفت: «هیچ سیستم تسلیحاتی واحدی وجود ندارد که نتیجه جنگ فعلی را تعیین کند. تمرکز روسیه بر جنگ محاصره‌ای، استفاده از توپخانه سنگین و بمباران، یادآور این است که هرگونه صحبت در مورد تعیین‌کننده بودن فناوری‌های جدید در میدان نبرد باید با احتیاط برخورد شود.»
آنتونی انتظار دارد که این درگیری پیامدهایی فراتر از تجارت اسلحه در سال های آینده داشته باشد. وی گفت: «جنگ در اوکراین هم اکنون به طور اساسی جغرافیای سیاسی-نظامی اروپا را تغییر داده است. "دیگر هیچ توهمی در مورد همکاری با روسیه در یک مفهوم امنیتی جامع وجود ندارد، همانطور که در دهه ۱۹۹۰ توافق شد. روسیه نمی تواند تا آینده نامعلومی شریک باشد."
این گزارش همچنین به مقایسه خرید و فروش جهانی سلاح در پنج سال گذشته منتهی به ۲۰۲۱ با پنج سال منتهی به ۲۰۱۶ می‌پردازد و اشاره کرده که از ۱۰ واردکننده اصلی تسلیحات، شش مورد آن از کشورهای آسیایی و اقیانوسیه هستند.
سایمون وایزمن، محقق ارشد موسسه در امور برنامه نقل و انتقال تسلیحاتی گفت: تنش ها بین چین و بسیاری از کشورهای منطقه علت اصلی واردات سلاح به منطقه است. تجارت تسلیحاتی کلی شامل صادرات و واردات البته ۴.۶ درصد کاهش داشته است.
وی ادامه داد: آمریکا همچنان تامین کننده اصلی تسلیحات برای آسیا و اقیانوسیه باقی مانده چون صادرات تسلیحاتی مولفه اصلی سیاست خارجی آمریکا در راستای اقدامات چین است.