فیاض زاهد استاد دانشگاه و کارشناس تاریخ در آستانه سفر رئیسی به مسکو طی یادداشتی در اعتماد نوشت: جناب رییسی! آنها از زمان پطرکبیر تا امروز، سیاست خود را درباره ایران عوض نکرده‌اند. از نظر آنها: ایران نباید آنقدر ضعیف باشد که به دامن غرب بیفتد. از سویی نباید آنقدر قدرتمند شود که به تهدیدی علیه روسیه بدل شود. این دوخط؛ کل استراتژی روسیه در 200 سال گذشته است.
این سیاست تزاری بود، سپس لنین و استالین و دوستانش ادامه‌اش دادند. ولادیمیر پوتین هم وارث همین نگرش استراتژیک است! در داستان هسته‌ای ایران، روسیه همچنان این استراتژی را دنبال می‌کند.
مراقب باشید همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد آنها نگذارید. نه اینکه در این میان فرانسه یا انگلستان، یا امریکا بهترند! نه. من حتی نمی‌گویم با روس‌ها کار نکنید آنها همسایه قدرتمند ما هستند، می‌گویم به‌طور کامل پشت‌تان را به آنها نکنید. اگر روایتی که از شهید قاسم سلیمانی در برخی محافل مطرح شده درست باشد؛ اینکه نباید به این جماعت اعتماد کرد، صحت این توصیه‌ها را متضمن می‌شود.
من نسبت به شیوه ترور این قهرمان ملی تردیدهایی داشته‌ام. به راستی آیا شما باور می‌کنید که امریکا بدون هماهنگی با سرویس روسیه و موساد و ام‌ای‌سیکس دست به این جنایت زده باشد؟ به مزدوران اسراییلی کاری ندارم که قطعا از سفله‌گان همراه بوده‌اند اما به راستی می‌توان پذیرفت سرویس روسیه در جریان ترور فرزند ایران نبوده است؟
امروز شاید محل تأنی بر این پرسش نباشد، اما فراموش نکنید روسیه یکی از باثبات‌ترین ارتباطات و میثاق‌های امنیتی با رژیم اشغالگر را دارد.
ایران هسته‌ای برای روسیه تهدید است. فراتر از اروپا و امریکا. به سابقه رفتاری این کشور در داستان تحریم‌ها بنگرید. از سویی اجازه ندهید شیوه رفتار تیم مذاکره‌کننده ما حس تحقیرشدگی و سرافکندگی را متبادر سازد.
می‌دانیم که جنگ روانی بخشی از این پازل حساس است. اما افکار عمومی را دریابید و مراقبت کنید.
ایران تا امروز به دلایل حقوقی و پرستیژ سیاسی از مذاکره مستقیم با امریکا پرهیز کرده است. می گوییم این کار تا اینجای کار درست! اما از این به بعد که به مراحل پایانی و حساس آن نزدیک می‌شویم، خودتان با امریکایی‌ها ملاقات و گفت‌وگو کنید. رهبری قبلا هم اجازه این کار را داده‌اند. چه معنایی دارد که مهم‌ترین تصمیم و مذاکرات کشور طی ده‌ها سال گذشته به دست واسطه‌های ناامن و غیرقابل اعتماد سپرده شود.
شما که بهتر از رفتار روسیه در سوریه باخبرید. شما که می‌دانید نه روسیه و نه غرب و نه چین به فکر منافع ما نیستند. این امر کاملا عقلانی است. پس به این گونه مذاکره پایان داده به منشأ اصلی فتنه رجوع کنید تا مبادا ایران وجه‌المصالحه تنش‌های روسیه در داستان اوکراین و چین در ماجرای تایوان باشد.
من و هم شما می‌دانیم که بدون گفت‌وگوی مستقیم، هیچ‌گونه تفاهمی محقق نخواهد شد. نهایتا این امریکا و ایران هستند که باید توافق کنند. پس نقش بازیگران حاشیه‌ای را کم کنید یا از آنها در راستای تامین منافع خود بهره ببرید.
شنیدن اخباری مبنی بر مذاکره نماینده روسیه از سوی ایران با نماینده امریکا و انتشار عکس‌های این ملاقات‌ها، سودی که ندارد هیچ، خشم افکار عمومی را علیه شما و دولت‌تان برمی‌انگیزد.
خیرخواهانه عرض می‌کنم جلوی این فرآیند را بگیرید. شما به قرآن قسم خورده‌اید تا پاسدار حقوق مردم ایران باشید. به عهد خود وفا کنید. هرچه این ماجرا طول بکشد، روس‌ها و فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها و... ثمره خود را می‌برند.
این سفر اما شاید محل این چالش‌ها نباشد. ولی اعلام تصمیم ایران برای مذاکره مستقیم می‌تواند دست شما را در مذاکرات و اخذ تضمین‌ها و امتیازات، بالاتر ببرد.
روسیه نباید در زمینه‌های مربوط به قفقاز، منازعه با آذربایجان، روابط اقتصادی با ترکیه، مناقشه با اسراییل، موضوع نفت و گاز تنها از کارت ما بهره برده و هیچ نقشی برای ما قائل نباشد.
ژاپن در سال 1905 به روسیه و به همه کشورها نشان داد که چگونه می‌توان ابرقدرتی را به زانو درآورد و تسلیم کرد. همیشه آن کسی که زور بیشتری دارد برنده نیست. ما ملت باهوشی هستیم. میراث تاریخی‌مان گواه این امر است.