عصر ایران؛ مهرداد خدیر - «درست بعد از ظهر یکشنبه هفتم اکتبر 2001 ( 15 مهر 1380 خورشیدی) به اتاق "تریتی" رفتم تا برای ملت سخنرانی کنم. ساعت ها قبل از آن بمب افکن های دوربرد از پایگاه هوایی میسوری به پرواز درآمده بودند. زیر دریایی های آمریکا و بریتانیا در خلیج [فارس] موشک های "تاهاماک" خود را پرتاب کردند و هواپیماهای جنگندۀ نیروی دریایی از عرشۀ ناوهای آمریکایی کارل وینسون و انترپرایز به پرواز درآمدند.
گفتم: "به دستور من ارتش ایالات متحده، حملاتی را در افغانستان علیه کمپ های آموزش تروریسم القاعده و تأسیسات نظامی رژیم طالبان آغاز کردند"... 26 روز پیش از پس از یازدهم سپتامبر نقشه کشیده بودیم. حالا انتظار به سر رسیده بود. حملۀ متقابل آمریکا در راه بود و آزادیِ افغانستان، پیشِ رو».- [ خاطرات جرج بوش، لحظات تصمیم/ برگردان فارسی: محمد حسین اسماعیل زاده، 1390، فصل افغانستان، صفحۀ214]
امروز، هفتم اکتبر 2021 ( 15 مهر 1400 خورشیدی) بیستمین سالگرد دستور جرج بوش رییس جمهوری وقت آمریکا برای حمله به افغانستان و برانداختن طالبان است و طعنه آمیز و شگفت آور این که همان طالبان به قدرت بازگشته است!
جو بایدن می گوید "ما برای ملت سازی نرفته بودیم. می خواستیم القاعده را سرکوب کنیم" اما بوش در خاطرات خود - 10 سال قبل و 10 سال پس از حمله به افغانستان – می نویسد: «آمریکا می خواست به مردم افغانستان کمک کند تا خودشان را آزاد کنند» و حالا می توان پرسید: آیا آزاد شدند؟!
خاطرات بوش در 10 سال قبل اما تنها از این منظر اهمیت ندارد بلکه جالب این است که 10 سال قبل هم بوش اعتراف می کند که اوضاع آن گونه که پیش بینی می کردند پیش نمی رود و برای شکست اهداف طراحی شده فراتر از ساقط کردن طالبان، دلایل متعدد و صریحی ذکر می کند و جای شگفتی است که طی 10 سال پس از آن تدبیری اندیشیده نشد تا به این نقطه رسید و طالبان به نقطۀ اول بازگشت!
بوش در کتاب خاطرات و 10 سال بعد از سرنگونی طالبان و حالا می شود گفت 10 سال قبل از بازگشت طالبان به قدرت می نویسد:
« هدف ما بازسازی افغانستان با کمک کشورهای جامعۀ بین المللی بود اما شکست خورد. چون کشورهای دیگر منابع کافی اختصاص نمی دادند . آلمان می خواست نیروی پلیس ملی ایجاد کند که سریع شکست خورد. مأموریت ایتالیا در اصلاح سیستم قضایی هم به همین سرنوشت دچار شد. مدیریت مبارزه با مواد مخدر با بریتانیا بود. در بعضی نواحی جواب داد ولی تولید مواد مخدر در استان ها جنوبی مثل هلمند چند برابر شد. ارتش ملی با آموزش های ما پیشرفت کرده بود ولی چون نمی خواستیم هزینه ها را بالا ببریم ناچار شدیم ارتش را بسیار کوچک نگاه داریم.»-[ ص 241]
در جای دیگر هم می نویسد: نیروهای ناتو مؤثر و بی برنامه بودند و فساد اداری هم بیداد می کردند و افغان ها اعتماد خود را به دولت از دست دادند.
دقت کنید. این سخنان را در توضیح دلایل بازگشت طالبان پس از 20 سال نگفته و ننوشته است. 10 سال قبل نوشته و جان کلام آنجاست که می نویسد:
« در گزارش سی آی ای از قول یک افغان آمده است: « مادام که در امنیت باشم برایم مهم نیست که چه کسی در قدرت است. امنیت، تمام آن چیزی است که اهمیت دارد.»
درنگ بر همین یک جمله نشان می دهد که چرا طالبان به قدرت بازگشته است. به نسبت امنیت و رفاه، آزادی و عدالت در مرتبۀ بعد قرار دارد و این چهار خواستنی اگرچه در هر حرکت و انقلاب و اصلاح دنبال شده اما امنیت اولویت دارد و طالبان، امنیت را سلب کردند و بدون امنیت، رفاه به دست نیامد و آزادی هم کافی به نظر نرسید و در غیاب امنیت و رفاه، عدالت هم دست یافتنی نبود و حالا مدعی برقراری امنیت اند.
جالب این که بوش 10 سال قبل می نویسد: مشکل از افغانستان، نشأت نمی گرفت. از پاکستان بود.
بنا بر این روشن است که آمریکایی ها می دانستند چه خواهد شد.
چنان که 10 سال قبل می نویسد: « نیروهای پاکستانی نه تنها طالبان را به شدت بسیار کمتری به نسبت القاعده تعقیب می کردند که عده ای در سرویس اطلاعاتی پاکستان ارتباطات نزدیک خود با طالبان را حفظ کرده بودند. جنگجویان طالبان به قبایل محلی پاکستان گریخته بودند و در پیشاور و کوتا جمع شده بودند.»
در بیستمین سالگرد صدور دستور حمله به افغانستان و در چرایی وضعیت فعلی می توان به خاطرات صادر کنندۀ فرمان در 10 سال پیش مراجعه کرد تا دریافت هم درد را می شناختند و هم درمان را و مشخص نیست چرا طی 10 سال بعد هیچ اقدامی برای رفع مواردی که گفته شد انجام ندادند.
دقت در این عبارات هم خالی از لطف نیست: « تنها راه برای طالبان تا افغانستان را دوباره به دست بیاورند این است که آمریکا این کشور را رها کند. اگر افراط گرایان دوباره به قدرت برسند، زنان افغان را وادار به بازگشت به نقطۀ صفر می کنند. دختران را از مدارس بیرون می اندازند و همۀ دستاوردهای 10 سال گذشته را زیر پا می گذارند. همچنین امنیت ما را به خطر می اندازند.»
10 سال بعد از آن اما چه کردند؟ وقتی خاطرشان آسوده شد که امنیت آنان به خطر نمی افتد به سادگی خارج شدند و مهم نبود افغان ها به نقطۀ صفر بازمی گردند یا نه.
پس راز بازگشت طالبان به قدرت پس از 20 سال را به استناد کتاب خاطرات بوش در 10 سال قبل در یک کلمه باید جُست: امنیت.
برای افغان ها امنیت مهم بود و به این نتیجه رسیدند که اگر سلب کنندۀ امنیت به قدرت بازگردد دیگر امنیت آنان را به مخاطره نمی اندازد و تسلیم یا مقهور 100 هزار طالب مسلح شدند. برای آمریکا هم مهم این بود که آمریکایی دیگری کشته نشود. افغان ها بمیرند یا نه اهمیتی نداشت. برای کشورهای همسایه هم امنیت تعریف خاص خود را داشت.
با این اوصاف گزاف نیست اگر گفته شود در بیستمین سالگرد دستور حمله به افغانستان برای سرنگونی طالبان، راز بازگشت آن را در کتاب خاطرات جرج بوش می توان دریافت. کتابی که 10 سال قبل نوشته شده است. 10 سال بعد از حمله برای سرنگونی طالبان و 10 سال قبل از بازگشت طالبان به قدرت!