فرانسه در پی یک توافقنامه امنیتی سه جانبه بین استرالیا، آمریکا و بریتانیا سفیران خود از آمریکا و استرالیا را فراخواند. قرارداد سه جانبه بین استرالیا، آمریکا و بریتانیا موسوم به "آکوس" باعث لغو قرارداد قبلی بین فرانسه و استرالیا برای ساخت زیردریایی شده است.
به گزارش عصر ایران به نقل از رویترز، این اقدام باعث ایجاد بحران سیاسی بی سابقه بین فرانسه، آمریکا و استرالیا شده است.
"ژان-ایو لو دریان" وزیر خارجه فرانسه اعلام کرد این تصمیم نادر در فراخوان سفرا به دلیل "اهمیت بسیار بالا"ی موضوع و از سوی "امانوئل مکرون" رئیس جمهور فرانسه گرفته شده است.
فرانس۲۴ در این باره نوشت: فرانسه دلیل این فراخوان را "مشورت" عنوان کرده است.
در روز پنجشنبه استرالیا اعلام کرد پس از توافق امنیتی با آمریکا و بریتانیا، قرارداد قبلی خود با فرانسه را لغو می‌کند.
براساس قرارداد حدودا 40 میلیارد دلاری سال 2016 بین استرالیا و فرانسه، فرانسه متعهد به ساخت زیردریایی هایی معمولی برای استرالیا بود اما استرالیا پس از قرارداد جدید با آمریکا و بریتانیا قادر به تهیه 8 زیردریایی مدرن با فناوری‌های محرکه هسته‌ای خواهد بود.
فرانسه این اقدام آمریکا و بریتانیا را "خنجر زدن از پشت خوانده" است.
یک منبع دیپلماتیک فرانسه روز شنبه اعلام کرد: این اولین بار است که فرانسه سفیران را با این شیوه احضار کرده است.
شرکت وزیر خارجه فرانسه در یک کنفرانس خبری در آلمان- 10 سپتامبر 2021/ عکس: رویترز
استرالیا نیز ساعاتی پیش از این فراخوان ابراز تاسف کرد و افزود که برای روابط خود با فرانسه ارزش قائل است و برای سایر امور با فرانسه در ارتباط خواهد بود.
"ماریس پین" سخنگوی وزیر امور خارجه استرالیا در بیانیه‌ای گفت: استرالیا ناامیدی عمیق فرانسه از تصمیمی که به وضوح مطابق با منافع ما است را درک خواهد کرد.
"ند پرایس" سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که فرانسه "متحد حیاتی" است و آمریکا در روزهای آینده برای حل اختلافات تلاش خواهد کرد.
در بیانیه وزارت خارجه فرانسه هیچ اشاره ای به بریتانیا نشده است اما یک منبع دیپلماتیک گفت بریتانیا به شیوه‌ای فرصت طلبانه به این قرارداد پیوسته است.
این فرد آگاه در سیستم دیپلماتیک فرانسه افزود: برای نتیجه گیری در باره بریتانیا نیازی به مشورت با سفیرمان بریتانیا نداریم.
"ایو لو دریان" وزیر خارجه فرانسه این قراردارد را غیرقابل قبول خواند.
استرالیا، آمریکا و بریتانیا قرارداد "آکوس" را راهی برای مهار قدرت پیشرونده چین در این منطقه می دانند.
وزیر خارجه فرانسه در بیانیه خود افزود: لغو پروژه [با فرانسه] و اعلام بررسی در مورد همکاری‌های احتمالی آینده در باره ساخت زیردریایی هسته‌ای با آمریکا، رفتار غیرقابل قبول بین متحدان و شرکا است".
او افزود که پیامدها "به طور مستقیم بر دیدگاه ما از متحدان، همکاری‌ها و اهمیت روابط اروپا با منطقه هند- اقیانوسیه تاثیر می‌گذارد".
این اتفاق پائین‌ترین سطح در روابط بین فرانسه و استرالیا پس از سال 1995 محسوب می شود. در آن زمان کانبرا به تصمیم فرانسه برای از سرگیری آزمایش هسته‌ای در اقیانوس آرام جنوبی اعتراض کرد و سفیر خود را برای مشورت قرا خواند.
"اسکات موریسون" نخست وزیر استرالیا روز گذشته انتقاد فرانسه در مورد عدم اخطار در باره توافق "آکوس" را رد کرد و افزود که پیشتر در مذاکرات با رئیس جمهور فرانسه احتمال رد توافق سال 2016 با این کشور مطرح کرده است.
جلسه مجازی سران آمریکا، استرالیا و بریتانیا در مورد توافقنامه دفاعی با استرالیا/ عکس: کاخ سفید
موریسون اصرار که در ماه ژوئن (خرداد- تیر) به مکرون گفته است که در نگرش خود تجدید نظر کرده است.
نخست وزیر استرالیا به رادیو " 5aa" گفت: در ماه ژوئن و طی یک جلسه شام طولانی به وضوح نگرانی‌های خودم از داشتن زیردریایی معمولی برای مقابله با مشکلات جدید و استراتژیک محیط زیستی که با آن مواجه‌ایم توضیح دادم".
وی افزود: به صراحت توضیح دادم که استرالیا در باره این موضوع باید براساس منافع ملی خود تصمیم گیری کند.
تنش در روابط چند جانبه در شرایطی ایجاد می‌شود که آمریکا و متحدانش با توجه به نگرانی از افزایش نفوذ چین در منطقه آسیا و اقیانوسیه به دنبال حمایت بیشتر هستند.
فرانسه به دنبال تصدی ریاست دوره ای خود براتحادیه اروپا است که روز پنجشنبه استراتژی خود در باره هند و آقیانوس آرام را اعلام کرد. این اتحادیه از معامله تجاری با تایوان و استقرار کشتی های بیشتر برای باز نگه داشتن مسیر دریایی خبر داد.
"آنتونی بلینکن" وزیر خارجه آمریکا نیز روز گذشته با جملاتی آرام کننده تلاش کرد تا انتقاد فرانسه به قرار داد آکوس راکم کند. او فرانسه را شریک حیاتی خواند.
"پیر مورکوس" یکی از بازدیدکنندگان مرکز مطالعات استراتژیک واشنگتن اقدام فرانسه در احضار سفرا و انتقاد از قرارداد را "حرکتی تاریخی" خواند.
او افزود: کلمات اطمینان بخشی که بلینکن اعلام کرد برای فرانسه کافی نیست. به ویژه پس از آنکه مقامات فرانسه بسیار دیرهنگام متوجه شدند که این قرارداد از ماه ها قبل در حال شکل گیری است.
چین توافق آکوس را "بسیار غیرمسئولانه" خواند.
فرانس 24 نوشت: پکن نیزتوافق جدید بین استرالیا، آمریکا و بریتانیا را "بسیار غیر مسئولانه" خواند و تعهد استرالیا به عدم اشاعه هسته ای را زیر سوال برد و به متحدان غربی هشدار داد که در ریسک "تیراندازی به پای خودشان" [خودزنی] قرار گرفته‌اند.
"اسکات موریسون" روز گذشته در مصاحبه ای افزود که چین "برنامه هایی برای ساخت زیردریایی هسته‌ای خود" دارد.