عصر ایران؛ دکتر رکسانا دانیالی - آندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت آستر رحم و یا بافت های پوششی مشابه در خارج از رحم شروع به رشد کنند. بر اساس مقاله چاپ شده توسط انتشارات سیج، این وضعیت بیش از 11 درصد از بانوان آمریکایی با رده سنی 15 الی 44.1 سال را درگیر کرده است و بیشتر در میان زنانی رایج است که در دهه چهارم و پنجم زندگی خود به سر می برند. لازم به ذکر است که ابتلا به آندومتریوز می تواند با کاهش شانس بارداری همراه باشد و آن را تبدیل به روندی دشوار کند. البته گزینه های درمانی مختلفی نیز وجود دارند که به مدیریت علائم و همچنین افزایش احتمال بارداری کمک می کنند.
آندومتریوز که تحت عناوین آندومتروز و اندومتروز نیز شناخته می شود، نام خود را از واژه "آندومتر" گرفته است و یک مشکل سلامتی متداول میان بانوان به شمار می رود. آندومتر به بافتی گفته می شود که به طور معمول رحم را می پوشاند. اما گاهی اوقات این بافت در مناطق دیگری از بدن که متعلق به آن نیست شروع به رشد و تکثیر می کند. اغلب آندومتریوز را در موارد زیر شاهد هستیم:
- تخمدان ها
- لوله های فالوپ
- بافت هایی که رحم را در جای خود نگه می دارند
- سطح بیرونی رحم
- واژن، دهانه رحم، سرویکس، روده، مثانه و راست روده
آندومتریوز به ندرت اندام هایی مانند ریه، مغز و پوست را درگیر می سازد.
- درد: درد رایج ترین نشانه ای است که می تواند دلالت بر ابتلا به بیماری آندومتریوز داشته باشد. بانوانی که با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند، ممکن است انواع درد در نواحی متفاوت بدن را تجربه کنند.
برای مثال فرد با کرامپ های شدید و بسیار دردناک در دوران قاعدگی خود رو به رو می شود و در اکثر موارد درد احساس شده طی زمان تشدید خواهد شد. درد مزمن و طولانی مدت در ناحیه کمر و لگن نیز محتمل خواهد بود. از جمله دیگر نکات مرتبط با درد ناشی از آندومتریوز می توان به درد حین برقراری رابطه جنسی یا بعد از آن، درد روده و درد هنگام ادرار در دوره های قاعدگی اشاره کرد.
- خونریزی و یا لکه بینی: عارضه بعدی به لکه بینی بین دوره های قاعدگی مربوط می شود. این وضعیت می تواند به واسطه آندومتریوز و یا فاکتورهای دیگر ایجاد شود اما در هر صورت باید پیگیری های لازم به منظور رد مشکل آندومتریوز صورت گیرد.
- ناباروری و مشکلات مرتبط با بارداری
- عوارض گوارشی: این عوارض می تواند شامل اسهال، یبوست، نفخ و حالت تهوع به خصوص در دوره های قاعدگی باشد.
اما چرا این بیماری می تواند باعث ایجاد درد و مشکلات دیگر شود؟
با وجود آن که آندومتریوز رشدی خوش خیم محسوب می شود و سرطانی نیست، اما این بافت می تواند درست مشابه وضعیتی که هر ماه در رحم به خود می بیند دچار ریزش و خونریزی شود. در نتیجه بافت نا به جا باعث تورم و درد می شود که برای فرد بسیار آزار دهنده خواهد بود. از طرفی این رشد ممکن است ادامه یابد و سبب ایجاد مشکلاتی دیگر هم بشود:
- مسدود سازی لوله های رحمی به دنبال رشد درون تخمدان ها. این مسئله باعث می شود که خون به دام افتاده در تخمدان ها سبب شکل گیری کیست شود
- التهاب و تورم
- ایجاد بافت اسکار و چسبندگی. این بافت اسکار خود باعث درد لگن شده و بارداری را دشوار می سازد
- درمان هورمونی
برای بانوانی که فعلا قصد بارداری ندارند، داروهای هورمونی پیشگیری از بارداری قدم اول در درمان آندومتریوز محسوب می شود. این شیوه از درمان متشکل از فاکتورهای زیر خواهد بود:
قرص های ضد بارداری به کاهش خونریزی و به حداقل رساندن درد کمک زیادی می کنند. علاوه بر این بیماران می توانند از دستگاه های داخل رحمی یا همان IUD هم با هدف کاهش درد و کنترل خونریزی استفاده کنند. البته گفتنی است که درمان های هورمونی تا زمانی که استمرار در مصرف داشته باشند اثرگذاری خود را نشان می دهند و از این رو برای بانوانی مناسب هستند که درد و سایر علائم تشدید یافته ندارند.
در برخی از موارد پزشک معالج ممکن است یک آگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین یا به اختصار GnRH تجویز کند. این دارو بدن را از تولید هورمون های مسئول تخمک گذاری، چرخه قاعدگی و رشد آندومتریوز باز می دارد. بدین ترتیب نوعی یائسگی موقت به دنبال درمان مذکور ایجاد می شود که البته با کنترل آندومتریوز نیز همراه خواهد بود. به محض قطع مصرف دارو چرخه قاعدگی باز می گردد و شانس بیمار برای بارداری بیشتر می شود.
- جراحی
در صورتی که علائم شدید باشند، درمان های هورمونی موفق به تسکین بیمار نشوند و همچنین مشکلات بارداری ادامه یابد، جراحی تبدیل به انتخاب بعدی خواهد شد. طی عمل جراحی پزشک می تواند هر کدام از مناطق درگیر با آندومتریوز را مشخص کرده و اقدام به جداسازی ضایعات کند. معمولا بعد از جراحی و در حالتی که فرد قصد بارداری نداشته باشد، درمان های هورمونی مجددا شروع می شوند.
از جمله دیگر روش های کمک درمان می توان از طب سوزنی، مراقبت های کایروپراکتیک، دارو درمانی درد، ریشه شیرین بیان و مکمل های حاوی تیامین (ویتامین ب1)، منیزیم و اسیدهای چرب امگا 3 نام برد.
با توجه به گزارشی از کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان، تحقیقات جدید نشان می دهند که بین آندومتریوز و مشکلات بهداشتی دیگر در بانوان ارتباط به خصوصی وجود دارد. برخی از این موارد عبارت اند از:
- آلرژی، آسم و حساسیت های شیمیایی
- بیماری های خود ایمنی شامل ام اس، لوپوس و برخی از انواع کم کاری تیروئید
- سندرم خستگی مزمن و فیبرومیالژیا
- سرطان های خاص مانند کنسر تخمدان و سینه
--------------------------------------------------------------------------
بیشتر بخوانید:
*فیبروئید در برابر کیست؛ از علائم تا درمان