کارشناسان بر این باورند که با ورود سنگ‌آهن به بورس کالا، شاهد شفافیت و کامل‌تر شدن عرضه زنجیره فولاد در بورس خواهیم بود، اما این کار نیاز به پیش‌شرط‌هایی مانند عدم قیمت‌گذاری دستوری دارد تا نرخ به‌صورت شفاف تعیین شود؛ اتفاقی که تجربه ثابت کرده دولت با اعمال این‌گونه دستورات پای دلالان و رانت‌خواران را به بازار باز کرده است.
احمد بیات - کارشناس بازارهای کالایی - در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه دولت با قیمت‌گذاری دستوری قیمت سنگ آهن را طی سال های اخیر سرکوب کرده است، گفت: درنهایت دود این کار به چشم سهامدار از سهامدار سهام عدالت گرفته تا افرادی که از بورس سهام شرکت‌های معدنی را خریده‌اند که عامه مردم هستند می‌رود؛ اما عرضه مستمر سنگ آهن در بورس کالا قطعا به سود سهامداران خواهد بود.
وی در خصوص اینکه ورود سنگ‌آهن به بورس کالا در نهایت چقدر به نفع مصرف‌کننده نهایی است؟ عنوان کرد: هر کالایی که به بورس کالا وارد شود از این پیش‌شرط برخوردار است که برای آن کشف نرخ شفاف و درستی اتفاق بیفتد. قطعاً ورود سنگ‌آهن به بورس کالا نیز از این منظر اهمیت مضاعفی دارد، چراکه کشف قیمت در حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد (از سنگ‌آهن گرفته تا مقاطع ساختمانی و صنعتی) بسیار با اهمیت است.
بیات ادامه داد: نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که طبیعتاً در ابتدای زنجیره فولاد تعداد تولیدکننده‌های سنگ‌آهن و همچنین تعداد مصرف‌کننده‌ها محدود هستند که همین کار قیمت‌گذاری را دشوار می‌کند. حتی گاهی با این مورد مواجه می‌شویم که کالا بر روی تابلو عرضه می‌شود اما تقاضایی برای آن وجود ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: نکته دیگری که باید در مورد آن کارشناسی صورت بگیرد این است که چرا برخی کالاها قبل از اینکه وارد بورس شوند، متقاضی دارند اما وقتی روی تابلوی بورس قرار می‌گیرند، خریداری برای آن‌ها پیدا نمی‌شود که بسیار عجیب است و مطمئناً اگر این پرسش اساسی پاسخ داده شود خیلی از مسائل حل می‌شود.
بیات در ادامه درباره برخی موانع عرضه‌های بورسی سنگ آهن، گفت: سازوکاری که برای معامله سنگ‌آهن در خارج از بورس وجود دارد اگر بخواهم صریح و شفاف بگویم برای برخی از تولیدکننده‌ها سودده تر است چراکه وقتی آمارها به وسیله بورس شفاف می شود برخی اقداماتی که در گذشته در فضای مه آلود بازار سنتی انجام می شد، کنار می رود و به این ترتیب برخی تولیدکننده ها ترجیح می‌دهند، اطلاعاتشان را در اختیار همگان قرار ندهند. برخی فروشندگان هم از شفافیت بورس فراری هستند و ترجیح می‌دهد قیمتی اعلام کنند که برای خریداران جذابیتی نداشته باشد تا بتوانند محصول را در بازار آزاد و با شیوه دلخواه خود به فروش برسانند.
وی در خصوص اینکه آیا عرضه سنگ‌آهن به نفع سهامداران شرکت های معدنی خواهد بود یا خیر؟ عنوان کرد: قطعاً به نفع آنان و حتی سهامداران فولادی است.
هم‌اکنون یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که فلان شرکت تولیدکننده شمش فولاد می‌گوید چرا باید کالا را با قیمت پایه‌ای که دولت در نظر گرفته عرضه کند درحالی‌که متقاضی حاضر است آن را خارج از بورس با نرخ بالاتر خریداری کند؛ در واقع واقعی سازی قیمت سنگ آهن روندی برای اصلاح نرخ کل زنجیره فولاد است و به نفع کل سهامداران این حوزه است.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: دولت با قیمت‌گذاری دستوری قیمت سنگ آهن را طی سال های اخیر سرکوب کرده است که درنهایت دود آن به چشم سهامدار از سهامدار سهام عدالت گرفته تا افرادی که از بورس سهام شرکت‌های معدنی را خریده‌اند که عامه مردم هستند می‌رود.
بیات عنوان کرد: طبیعتاً در هرجایی که سرکوب قیمتی رخ دهد، عموم مردم هستند که زیان می‌بینند و قطعاً در جاهایی که دولت سهام دارد بیت‌المال نیز مورد آسیب خواهد دید که به ضرر کل جامعه است. همچنین با سرکوب قیمت، منافع سهامداران شرکت‌های خصوصی و خرد نیز به جیب عده‌ای خاص می‌رود که از رانت دولتی استفاده می‌کنند و منافع آن اصلاً به دست مصرف‌کننده نهایی که هدف سیاست‌گذاران هستند، نمی‌رسد.
این کارشناس بازارهای کالایی افزود: متأسفانه ،تلقی بخشی از دولت این است که با سیاست قیمت دستوری، محصول را با قیمت ارزان به دست خریدار می‌رساند اما تجربه نشان داده با این شیوه عرضه‌ای در بورس انجام نمی‌شود و درنهایت، مصرف‌کننده مجبور است کالا را با نرخ بازار آزاد و بالاترین قیمت تهیه کند. اما اگر اجازه داده شود کالا براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در عرضه‌های بورسی کشف شود، کالا نیز به قیمت پایین‌تری به دست مشتری می‌رسد و سود آن به همه خواهد رسید.البته قطعاً در این میان افرادی که به دنبال رانت و فروش محصول با قیمت بازار آزاد هستند سنگ‌اندازی خواهند کرد و از قیمت‌گذاری دستوری دفاع خواهند کرد اما باید با اجرای درست قوانین بورس کالا، اجازه نداد کاری از پیش ببرند.