نبود قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات در ایران و همچنین بی‌توجهی به برنامه‌ریزی برای برپایی رویدادهای مرتبط با حیوانات اهلی که حقوق حیوانات در آن‌ها رعایت شود سبب شده که حیوان‌آزاری علاوه بر گونه‌های فردی، به صورت گروهی و برپایی مسابقات خونین بین حیوان‌ها نیز همچنان پابرجا باشد.
جنگ سگ‌ها در حاشیه شهر گلوگاه / عکس: مهدی محبی‌پور
به گزارش ایرنا، طی دو هفته اخیر انتشار یک گزارش تصویری از به جان هم انداختن سگ‌ها در حاشیه شهر گلوگاه در قالب یک مسابقه خشن و خونین و به تماشا ایستادن جمعیت زیادی از تماشاگران در سنین مختلف، واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. عده‌ای از منتقدان به رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی دوران کرونا و تجمع صدها نفر در کنار همدیگر انتقاد داشتند. اما انتقاد گروهی دیگر به نقض حقوق حیوانات بود ؛ این که چرا امکان انجام چنین ظلمی به حیوانات وجود دارد و با متخلفان در این مورد برخورد نمی‌شود.
این مسابقه که ۱۰ بهمن برگزار شده بود، مخاطبان خاص خود را دارد. اما به نظر می‌رسد که انتشار تصاویر این نبرد خونین سبب شده دست‌کم تا مدتی این نبرد در گلوگاه برگزار نشود ، چرا که پس از واکنش‌های گسترده در رسانه‌ها و فضای مجازی به برپایی این نبرد، فرمانداری گلوگاه ۱۵ بهمن اعلام کرد برگزارکنندگان این مراسم بازداشت شدند و با آن‌ها برخورد قانونی انجام شد.
البته «فریدون کلبادی‌نژاد» برگزاری مستمر این مسابقه خونین در گلوگاه را تایید نکرد و گفت که پیش‌تر با برگزارکنندگان این رویداد برخورد شده بود و مدت‌ها بود که این برنامه را برگزار نکرده بودند، اما پس از مدت‌ها مسکوت ماندن فعالیت‌شان باز هم با یک هماهنگی اقدام به برپایی این مسابقه کردند.
تقریبا همزمان با جنگ سگ‌ها در گلوگاه، مسابقه مشابهی در روستای « کردلر » از توابع بخش ایلخچی آذربایجان شرقی نیز برگزار شد که حضور بیش از ۲ هزار تماشاچی و به جان هم انداختن سگ‌ها در آن انتقادهای زیادی را به دنبال داشت و نتیجه این انتقادها و واکنش اجتماعی در فضای مجازی نیز دستگیری لیدرها و برگزارکنندگان این ماجرا بود. اوایل دی امسال نیز در مشگین‌شهر اردبیل تعدادی از برگزارکنندگان مسابقات خونین بین سگ‌ها بازداشت شده بودند.
حیوان‌آزاری در تناقض با فرهنگ گذشتگان
صرف‌نظر از اقدامات قضایی انجام شده با متخلفان این موضوع، پرسشی پیش می‌آید که پاسخ آن می‌تواند ریشه‌های اصلی برگزاری چنین رویدادهایی را نمایان کند. آیا برپایی این مسابقه بین حیوانات اتفاق جدیدی بود که تازگی داشته باشد و مسئولان را به فکر دستگیری برگزارکنندگانش بیندازد؟ طبیعتا پاسخ منفی است. نبرد بین حیوانات پیشینه بسیار طولانی دارد و همواره در مناطق مختلف بین حیوانات گوناگون برگزار می‌شود. به جان هم انداختن سگ‌ها و گاوهای نر از گذشته‌های دور توسط برخی دامدارها انجام می‌شد.
اما در هزاره سوم که رعایت حقوق حیوانات به شکل پررنگی در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته، برپایی چنین رویدادهایی در کشوری مانند ایران که هم در توصیه‌های دینی آن مهربانی با حیوانات و رعایت حقوق همه جانداران تأکید شده و هم در فرهنگ مردمی آن مراقبت از حیوانات جایگاه عمیقی دارد، جای خالی یک ساز و کار قانونی برای پیشگیری از چنین اقداماتی را نشان می‌دهد.
در حال حاضر قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات اهلی وجود ندارد. / عکس: مهدی محبی‌پور
جای خالی قانون
نگاهی به قوانین موجود در کشور نشان می‌دهد که در حال حاضر هیچ قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات اهلی وجود ندارد و افرادی هم که در این زمینه بازداشت می‌شوند نیز معمولا جرم‌شان جریحه‌دار کردن روحیه عمومی با آزار رساندن به حیوانات اعلام می‌شود. تا کنون تقریبا در همه موارد مشابه اعلام شده که این افراد به دلیل جریحه‌دار کردن روحیه مردم با حیوان‌آزاری دستگیر شدند و مجازات می‌شوند. یعنی به دلیل جرم تلقی نشدن عمل حیوان‌آزاری در قانون، دادستان به عنوان مدعی‌العموم بابت انجام اقدامی که سبب جریحه‌دار شدن روحیه جامعه می‌شود برای متخلفان قرار بازداشت صادر می‌کند و سپس در دادگاه مجازات می‌شوند.
این موضوع را در اظهارات مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز می‌توان یافت. حسینعلی ابراهیمی کارنامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به اقدامات انجام شده طی سال‌های اخیر برای تصویب قانون منع حیوان‌آزاری اشاره می‌کند و می‌افزاید: این قانون هنوز تصویب و ابلاغ نشده و در صورت تصویب می‌تواند نقش بازدارنده خوبی در جامعه داشته باشد. در زمینه حقوق حیوانات قطعاً به یک قانون مدون و الزام‌آور نیاز داریم که زودتر باید تصویب شود. چون شاهد افزایش چنین اتفاقاتی هستیم و این برای وجهه کشوری که مهربانی با حیوانات و رعایت حقوق آن‌ها بخشی از آموزه‌های دینی‌اش است اصلا مناسب نیست.
وی با اشاره به روند رو به افزایش حیوان‌آزاری در کشور می‌افزاید: ما در زمینه تخلفات مرتبط با محیط زیست و حیوانات هر شکایتی که بخواهیم کنیم باید مستند به قانون باشد. اما در مورد حیوان‌آزاری خیلی وقت‌ها به دلیل نبود یک قانون مشخص ناچاریم موارد رخ داده را به دادستان‌ها گزارش دهیم و دادستان هم از باب مدعی‌العموم و جریحه‌دار شدن روحیه مردم قرار بازداشت متخلف یا متخلفان را صادر می‌کند.
پیامدهای اجتماعی نقض حقوق حیوانات
البته مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران معتقد است که نقض حقوق حیوانات امری گسترده‌تر از به جان هم انداختن آن‌ها یا آزار و اذیت‌شان است که باید در تصویب قانون مربوطه به همه اجزای آن توجه شود. این مسئول با اشاره به پیامدهای اجتماعی حیوان‌آزاری و اثرگذاری آن بر روحیه جامعه و بویژه کودکان و نوجوانان، تصریح می‌کند: آن‌چه که به موازات حقوق حیوانات باید جدی گرفته شود، پیامدهای اجتماعی این پدیده است. اتفاقا بخشی از جریحه‌دار شدن روحیه اجتماعی در شکل عرضه محصولات گوشتی به شکل سنتی رقم می‌خورد. مشاهده صدها پرنده با سرهای بریده شده قطعا روی کودکی که در بازار لاشه‌های پرندگان حضور می‌یابد اثرگذار است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران: در زمینه حقوق حیوانات باید یک قانون مدون و الزام‌آور زودتر تصویب شود. چون شاهد افزایش حیوان آزاری هستیم و این برای وجهه کشوری که رعایت حقوق حیوانات بخشی از آموزه‌های دینی‌اش است اصلا مناسب نیست.
ابراهیمی کارنامی اعتقاد دارد که حتی شکل کنونی عرضه گوشت در قصابی‌ها و قرار دادن سر بریده حیوانات پشت ویترین یخچال جسارت‌آور است و اثر روانی منفی روی کودکان می‌گذارد. او می‌افزاید: ضمن این که مسائلی مانند کشتار گاو یا گوسفند در مقابل هم‌نوعان آن‌ها نیز از مصادیق نقض حقوق حیوانات است که باید در قانون به این مسائل نیز توجه شود. درست است که ناچاریم از فرآورده‌های گوشتی تغذیه کنیم. اما باید نظام درستی در توزیع و عرضه آن داشته باشیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران: کشتار گاو یا گوسفند در مقابل هم‌نوعان آن‌ها نیز از مصادیق نقض حقوق حیوانات است. / عکس: امیرحسین کاشی‌منش
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران تأکید می‌کند که این سوءرفتارها محدود به ایران نیستند و در برخی کشورهای توسعه‌یافته نیز شاهد چنین برخوردهایی با حیوانات هستیم که نمونه بارز آن برگزاری هر ساله مسابقات گاوبازی در اسپانیا است ، اما بر این باور است که در جامعه‌ای مانند ایران به دلیل تاکیدات دینی و فرهنگی برای حمایت از حقوق حیوانات نباید شاهد چنین سوءرفتارهایی باشیم.
این مسئول به آموزه‌های دینی در اسلام برای مهربانی با حیوانات اشاره می‌کند و می‌گوید: ما پیرو و مرید امامی هستیم که ضامن آهو شده بود تا شکارچی آن را شکار نکند و تابع دینی هستیم که بیشترین سفارش را درباره مهربانی با حیوانات کرده است. در فرهنگ ایرانی هم رعایت حقوق حیوانات یک توصیه پررنگ است. گذشتگان ما حتی برای شکار که به منظور رفع نیاز غذایی انجام می‌دادند آدابی داشتند که در آن به برخی حقوق حیوانات توجه می‌شد. اما امروز می‌بینیم که به این آموزه‌ها توجه زیادی نمی‌شود و در موارد متعدد شاهد نقض آشکار حقوق حیوانات و رفتارهای خشن انسان‌ها نسبت به حیوانات هستیم. امیدوارم مجلس شورای اسلامی هر چه زودتر نسبت به تصویب این قانون اقدام کند.
پنج سال انتظار برای تصویب قانون منع حیوان‌آزاری
همان‌طور که از اظهارات مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز برمی‌آید، این خلاء قانونی یکی از ریشه‌های مهم حیوان‌آزاری در ایران است. حفره‌ای قانونی که طی سال‌های اخیر بارها مورد انتقاد فعالان محیط زیست سراسر کشور قرار گرفته و مسئولان مختلفی نیز به آن اشاره کرده‌اند. از سال ۱۳۹۴ که پیش‌نویس قانون منع حیوان‌آزاری تدوین شد و از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به هیأت دولت وقت ارائه شد تا کنون طرح تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات به سرانجام مشخصی نرسیده است. پس از چند سال تعلل برای تحویل لایحه از سوی هیأت دولت به مجلس، بالاخره پارسال لایحه به مجلس ارائه شد و مجلس شورای اسلامی نیز آن را اعلام وصول کرد. اما از آن زمان تا امروز نیز خبری از تصویب قانون منع حیوان‌آزاری و حمایت از حقوق حیوانات نیست. تعللی پنج ساله که مورد انتقاد و اعتراض فعالان محیط زیست و بسیاری از شهروندان است و در نبود آن انواع و اقسام حیوان‌آزاری به صورت فردی یا گروهی در گوشه و کنار ایران انجام می‌شود.
جنگ گاوها یا «ورزاجنگ» در سوادکوه / عکس: مصطفی کاظمی
۶۳ هزار امضا برای تصویب قانون
برجسته‌ترین اعتراض و درخواست فعالان محیط زیستی کشور به تصویب قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات مربوط به کارزاری است که از ۲۹ شهریور امسال به صورت اینترنتی به راه افتاده و تا ۲۹ بهمن امسال نیز برای ثبت امضای اینترنتی برپاست و به دلیل تعداد بالای امضاهای ثبت شده به یکی از پویش‌های ویژه اینترنتی کشور تبدیل شده است. تا زمان تنظیم این گزارش ۶۳ هزار و ۶۶۰ شهروند ایرانی شامل شهروندان عادی و فعالان محیط زیستی امضای اینترنتی خود را در این کارزار ثبت کرده‌اند.
در بخشی از متن این کارزار اینترنتی که خطاب به رئیس مجلس یازدهم و رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نوشته شده، آمده است:
افزایش موارد انتشار تصاویر حیوان‌آزاری علاوه بر اینکه رفتاری غیرانسانی را به تصویر می‌کشد با تشویش اذهان عمومی و ترویج خشونت، آثار بعضاً جبران‌ناپذیری بر جامعه به جا می‌گذارد.
بریدن گوش‌های الاغ، زجرکش کردن خرس، سوزاندن پلنگ، تزریق اسید، مثله کردن، سوزاندن و حلق‌آویز کردن گربه‌ها و سگ‌ها و حتی تجاوز جنسی به آنان مواردی است که متأسفانه تا کنون عاملان آن‌ها به مجازاتی متناسب با جرم نرسیده‌اند. همین شده که موارد حیوان‌آزاری در پارک‌ها به ویژه از سوی معتادان مواد مخدر و همچنین موارد آزار و کشتار بعضاً همراه با شکنجه وحوش در طبیعت رو به افزایش است.
لذا با توجه به موارد فوق و با در نظر گرفتن این نکته که کمیسیون حقوقی مجلس هنوز تشکیل نشده تا به طرح منع حیوان‌آزاری رسیدگی کند از حضورتان خواهشمندیم برای تصویب این طرح در مجلس برنامه‌ای ویژه در دست اجرا قرار داده شده و یا رسیدگی به این طرح به فراکسیون محیط زیست سپرده شود. بلکه با تصویب این قانون شاهد کاهش موارد حیوان‌آزاری در کشور باشیم؛ مواردی که علاوه بر ترویج بی‌اخلاقی و قساوت در جامعه، وجهه کشورمان را در مجامع بین‌المللی زیر سوال می‌برد.