راهکار عملی رفع تحریم ها چیست؟/ با آمریکا چه کنیم؟

عصر ایران؛ جعفر محمدی - "اگر بتوان تحریم را رفع کرد، حتی یک ساعت هم نباید تأخیر کنیم" ؛ اجرای این دستور رهبر معظم انقلاب را حتی یک دقیقه هم نباید به تاخیر انداخت، علت نیز واضح است: تحریم ها از یک فشار سیاسی ساده به یک مسأله حاد معیشتی برای مردم ایران تبدیل شده است و چه کسی بهتر و بالاتر از رهبری نظام برای تدیبر و تمهید این مشکل ملی؟

این که ملت ایران ثروتی که در طول میلیون ها سال در سرزمین شان شکل گرفته و "نفت" نام دارد را با هزینه های فراوان استخراج کنند و به این سو و آن سوی دنیا بفروشند و نتوانند پولش را بگیرند، این که مردم ایران نتوانند پول برقی که به همسایه غربی (عراق) فروخته اند را دریافت کنند، این که مردم ایران پول دارو و واکسن را داشته باشند ولی بانک های دنیا از ترس مجازات های تحریمی، حاضر به همکاری در انتقال پول نباشند، این که تولید کننده ایرانی نتواند محصول خود را به بازارهای جهانی بفروشد و عملاً از چرخه تجارت بین المللی حذف شود، این که هیچ شرکت خارجی حاضر نباشد ایران سرمایه گذاری کند، این که ارزش پول ملی ایران در چهار دهه، 2600 برابر کاهش یابد و ... ، همه و همه نه به زبان بی زبانی که با صدای بلند می گویند: باید با لغو تحریم ها، ایران به چرخه اقتصادی دنیا برگردد.

طبق آخرین آمار صندوق بین المللی پول اقتصاد ایران رتبه 21 جهان در شاخص مهم تولید ناخالص ملی را دارد. این آمار مربوط به سال گذشته میلادی است که ایران تحت شدیدترین تحریم ها قرار داشته است. حال بیندیشید که اگر ایران نه در شرایط ایده آل، که در وضعیت متعارف قرار بگیرد و ظرفیت های غیرفعال و نیمه فعال آن به کار افتند، چه تحول شگفت انگیزی در اقتصاد ملی، تقویت ارزش پول ملی، کاهش نرخ تورم، فروکش کردن بیکاری، افزایش درآمد سرانه، ثروتمند شدن مردم، فقرزدایی واقعی و  غیر صدقه ای، جهش تولید، رشد صادرات، گردش پول، جذب سرمایه گذاری های کلان و ... رخ خواهد داد و رتبه اقتصاد ایران به سرعت بهبود خواهد یافت.

 این ها همه شدنی است و در آن چند سالی محدودی که قبل از روی کار آمدن ترامپ، تحریم ها نصفه و نیمه برداشته شده بودند، گوشه هایی از این روندهای مثبت را شاهد بودیم به گونه ای که در سال 1395 رشد اقتصادی ایران به 8.3 درصد و طبق برخی برآوردها به بالای 12 درصد رسید؛ حال این عدد عالی را مقایسه کنید با رشد اقتصادی کنونی که بانک مرکزی برای بهار 1399، آن را منفی 2.8 درصد اعلام کرده است.

پس این که دستور می رسد برای رفع تحریم ها یک ساعت هم نباید تاخیر کرد، شعار نیست، راهبردی است مبتنی بر محاسبه گری عقلانی.

حذف ترامپ از کاخ سفید و روی کار آمدن "جو بایدن" فرصت مغتنمی برای اجرای دستور رهبر معظم انقلاب است. 
تصریح می کنم که نباید خوشبینانه دچار این توهم شد که بایدن، دکمه لغو تحریم ها را می زند و همه چیز در ایران گل و بلبل می شود. او، رئیس جمهور آمریکاست و قاعدتاً حافظ منافع آمریکا و شرکایش. پس باید برای لغو تحریم ها، "برنامه، راهبرد و توافق در داخل" داشت، به گونه ای که رئیس جمهور جدید آمریکا، خود مشتاق لغو تحریم ها باشد.
 
اقتصاد آمریکا، هر چند بزرگترین در جهان است اما در پاندمی کرونا، به شدت آسیب دیده است. طبق اعلام "دویچه وله" و "بی بی سی"، از زمان شیوع کرونا، حدود 40 میلیون آمریکایی شغل خود را از دست داده اند.
جروم پاول، رئیس فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) هم چندی نسبت به سقوط 20 الی 30 درصدی تولید ناخالص ملی آمریکا هشدار داد.


برای کشوری مثل آمریکا که اقتصاد، به معنای واقعی کلمه، مورد توجه است، ایجاد یک شغل نیز اهمیت دارد و حتی کارنامه روسای جمهور نیز بر اساس معیارهای مشخصی مانند تعداد شغل ایجاد شده یا از دست رفته سنجیده می شود.

از این سو، حال و روز اقتصاد ایران نیز بر همگان عیان است: ضعیف و رنجور اما مستعد قدرت و جهش.

روز گذشته، وزیر خارجه آمریکا در گفت و گو با "واشنگتن اگزمینر" نکته ای را گفت که بسیار قابل توجه است: به برجام برگردیم که اروپایی ها با ایران تجارت کنند و ما نه؟!
پمپئو به این موضوع اشاره دارد که در دوران برجام که آمریکا عضوی از آن بود، همه کشورهای عضو 1+5 می توانستند با ایران تجارت کنند و منتفع شوند، به جز آمریکا  و لذا هیچ انگیزه ای برای حضور در برجام نداشته است.

به نظر می رسد حال که آمریکا، هم در رأس هرم قدرت دچار تحول شده و هم از نظر اقتصادی اوضاع مناسبی را تجربه نمی کند و از این سو، اقتصاد ایران نیز نیازمند خونی تازه است تا به جایگاه اصلی ارتقاء یابد، بهترین فرصت است تا با احیای برجام و لغو تحریم ها، تعاملات اقتصادی بین همه اعضای برجام را تسهیل کرد. 


اگر تجارت ایران و آمریکا در چارچوب برجام شکل بگیرد، ایران به طور قاطع، برنده ماجرا می شود:

- لابی های ضد ایرانی، در متقاعد کردن دولت جدید آمریکا برای تحریم آمریکا، مشکل خواهند داشت زیرا نه تنها بهانه اصلی آمریکا که همانا "بی بهره بودن از تجارت با ایران در برجام" دیگر وجود ندارد بلکه در وضعیت کنونی اقتصاد آمریکا، بازاری بکر به نام ایران می تواند منافع اقتصادی قابل توجهی را نصیب دولت جدید آمریکا و مردم این کشور کند.

این وضعیت، یعنی "درگیرسازی منافع اقتصادی"، تحریم را برای خود آمریکا هزینه بر می کند. اما در شرایط کنونی که آمریکا، دلاری در بازار ایران نفع ندارد، به راحتی می تواند تصمیم بگیرد که بقیه جهان ( و مشخصاً رقبای آمریکا) نیز نداشته باشند.

- اگر آمریکا به بازار 83 میلیونی ایران دست می یابد ولی پای ایران به بازار 330 میلیون نفری آمریکا باز می شود. اگر امریکا می تواند در چارچوب اقتصاد 500 میلیارد دلاری ایران به دنبال نفع اقتصادی باشد، ایران این امکان را می یابد که در اقتصاد 22 تریلیون دلاری آمریکا دنبال انتفاع اقتصادی کلان باشد.

- طبق محاسبات کارشناسان، کالاهای سرمایه ای آمریکایی، هر چند نسبت به مشابهات چینی و اروپایی بعضاً گران ترند، ولی چون عمر و کیفیت بیشتری دارند، در دراز مدت، عملاً ارزان تر و مقرون به صرفه تر هستند.

- تاکید می کنم که تعاملات اقتصادی ایران و آمریکا نباید به معنای تبدیل ایران به بازار مصرفی آمریکا باشد. عقل محاسبه گر حکم می کند که در بخش های مولد و زیرساختی از توانایی های صنعتی و اقتصادی طرف مقابل بهره برد، مانند تکنولوژی های نوین آب و تصفیه فاضلاب، احیای صنعت گسترده، پراشتغال و تقریباً ورشکسته نساجی، بهره مندی از فناوری های جدید صنعت نفت و پتروشیمی، بهبود وضعیت خودروسازی، نوسازی ناوگان هوایی و بنادر، گسترش کشت و صنعت ها، بهینه سازی صنعت دارو، انرژی های نو، تولید صادرات محور لوازم خانگی و ... و الا اگر راهبرد مشخصی نداشته باشیم و در این تعامل منفعل باشیم، پول ملت ایران به جای توسعه زیرساخت های اقتصادی و تقویت قدرت اقتصادی، صرف خرید فست فودها و نوشابه ها و لباس های آمریکایی می شود.


به علاوه باید در مذاکرات فیمابین، سهم ایران از بازار آمریکا نیز مشخص شود و ایران در حد توان خود بتواند از این اقتصاد اول جهان کسب سود کند مانند فروش فرش(در دوران برجام سالانه 100 میلیون دلار فرش به آمریکا فروختیم)، صنایع دستی، برخی محصولات معدنی، خوار و بار، محصولات کشاورزی بسته بندی شده نظیر پسته و زعفران، گردشگری و ... .

با این دورنما و اهداف مبتنی بر منافع ملی، مسلم است که برای لغو تحریم ها، حتی یک ساعت نیز نباید تأخیر کرد.