مخاط چسبناک و لزج درون سوراخ های بینی از جمله عوامل کلیدی در حفظ سلامت انسان است. شما می توانید این ماده را به عنوان مرطوب کننده طبیعی در نظر بگیرید.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "لیو استرانگ"، به گفته دکتر فیلیپ چن استادیار بیماری های گوش، حلق و بینی در مرکز علوم سلامت دانشگاه تگزاس، مخاط ماده مهمی است که بدن برای محافظت از خود در برابر مواد خارجی، مانند ویروس ها و باکتری ها تولید می کند. مخاط به دو روش از بدن محافظت می کند. نخست، مخاط به عنوان یک مانع فیزیکی عمل می کند. مخاط حالتی چسبنده دارد و ذرات خارجی را به دام می اندازد و سپس بدن می تواند آنها را دفع کند. دوم، مخاط از خواص ضد میکروبی برخوردار است زیرا ماده ای چسبنده و مبتنی بر آب است که از ترکیباتی مانند آنزیم ها و پادتن ها که با عفونت مبارزه می کنند، شکل گرفته است.
از این رو، جای شگفتی نیست که بینی انسان روزانه به طور متوسط حدود یک لیتر مخاط تولید می کند. بیشتر این مخاط بلعیده می شود و فرد حتی از آن آگاه نمی شود.
اما طی فصل آلرژی یا زمانی که با یک عفونت تنفسی مبارزه می کنید، ممکن است این گونه به نظر برسد که مخاط مسیرهای بینی را مسدود کرده و موجب گرفتگی و احساس پری در آن شده است. اما بار دیگر، این چیز خوبی است.
بدن برای مبارزه با عفونت و پاکسازی خود تولید مخاط را به عمد افزایش می دهد. به بیان دیگر، آبریزش بینی ممکن است آزاردهنده باشد اما مضر نیست.
در ادامه با این که رنگ مخاط بینی چه چیزی درباره شرایط سلامت شما بیان می کند، بیشتر آشنا می شویم.
به گفته دکتر آنتونی دل سینیور متخصص گوش، حلق و بینی، مخاط از مولکول های طولانی به نام موسین ها در ترکیب با آب شکل گرفته است. از این رو، رنگ عادی و پیش فرض آن به طور کلی شفاف است.
اگر با تولید مخاط شفاف زیاد مواجه هستید، این می تواند نشانه ای از آلرژی ها و تلاش بدن برای دفع ذراتی مانند گرد و غبار، گرده یا پوست حیوانات باشد.
در این موارد، بهترین درمان استفاده از اسپری بینی استروئیدی بدون نسخه مانند فلوناز همراه با اسپری بینی سالین چند بار در روز برای کمک به پاکسازی مسیرهای بینی است. اگر این اقدامات برای تسکین علائم کافی نبودند، یک آنتی هیستامین بدون نسخه مانند لوراتادین (کلاریتین) یا فکسوفنادین (الگرا) می تواند کمک کند.
نکته
اگر سیگار می کشید، تلاش کنید این عادت مضر را ترک کنید. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار پاکسازی مخاط را برای بدن دشوار می کند که به شکل‌گیری مخاط غلیظ و راکد در بینی منجر می شود.
مخاط سفید رنگ می تواند به معنای ابتلای احتمالی به یک عفونت تنفسی مانند سرماخوردگی باشد.
به گفته دکتر پیتر مینز متخصص بیماری های بینی و جراحی سینوس در مرکز پزشکی ییل، زمانی که به این نوع عفونت مبتلا هستید، مخاط بینی ابتدا حالت آبکی و شفاف به خود می گیرد. اما پس از یک یا چند روز، مخاط غلیظ شده و سفید رنگ می شود. این به دیلی افزایش پروتئین های تولید شده توسط سلول هایی به نام نوتروفیل است که با عفونت مبارزه می کنند.
مخاط سبز یا زرد رنگ ممکن است چند روز پس از ابتلا به یک ویروس دستگاه تنفسی فوقانی ظاهر شود. این رنگ ها از گلبول های سفید مرده سرچشمه می گیرند که تعداد زیاد آنها می تواند موجب رنگی سبز شود.
در شرایطی که اغلب فرض می شود رنگ سبز مخاط به معنای یک عفونت باکتریایی مانند سینوزیت است، در بیشتر مواقع این تنها به واسطه دوره عادی یک ویروس تنفسی رخ می دهد.
زمانی که ویروس از بین می رود، مخاط خشک شده و بینی به شرایط عادی باز می گردد. اما اگر این شرایط شما را آزار می دهد، پنج تا 10 دقیقه قرار گرفتن در معرض بخار آب گرم می تواند به رقیق شدن مخاط و تسکین احتقان بینی کمک کند.
همچنین، شما می توانید از یک اسپری بینی سالین استفاده کنید که به نرم و شل شدن مخاط کمک کرده و راحت‌تر می توان آن را از طریق فین کردن دفع کرد.
به گفته دکتر چن، در شرایطی که داروهای سرماخوردگی بدون نسخه حاوی گایافنزین (Guaifenesin) ممکن است کمک کنند، اما شواهد در این زمینه چندان زیاد و معتبر نیستند.
همچنین، شما می توانید داروهای بدون نسخه که روی آنها واژه «سینوس» به چشم می خورد و بیشتر احتمال دارد حاوی یک ماده ضد احتقان مانند فنیل‌افرین باشند را نادیده بگیرید. این داروها ممکن است به تنفس راحت‌تر از طریق بینی کمک کنند، زیرا تورم در حفره های بینی را کاهش می دهند، اما نقشی در کاهش تولید مخاط ندارند. همچنین، در صورت ابتلا به فشار خون بالا مصرف آنها بی خطر نیست و همچنین در بلند مدت نیز نباید از آنها استفاده کرد.
در شرایطی که محصولات مالشی مانند آنهایی که حاوی اکالیپتوس یا منتول هستند می توانند به تسکین شرایط بینی کمک کنند، اما آنها نیز تولید مخاط را کاهش نمی دهند.
مصرف آنتی بیوتیک ها نیز برای عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی ناشی از ویروس مانند سرماخوردگی سودی به همراه نخواهد داشت. این کار می تواند احتمال مقاومت در برابر آنتی بیوتیک را نیز افزایش دهد.
چه زمانی برای مخاط سبز به پزشک مراجعه کنیم
اگر به یک عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مبتلا شده اید که بیش از 10 روز ادامه داشته یا پس از گذشت یک هفته شرایط آن بدتر شده است، به پزشک مراجعه کنید. این ممکن است نشانه ای از تبدیل شدن عفونت ویروسی به یک عفونت باکتریایی باشد که برای درمان آن به تجویز آنتی بیوتیک نیاز است.
همچنین، اگر تب بیش از 103 درجه فارنهایت (39.4 درجه سلسیوس) دارید یا اگر تب برای بیش از دو روز ادامه داشته است، و همچنین اگر علائم به درمان های اولیه مانند شستشو با محلول سالین و داروهای بدون نسخه واکنش نشان نمی دهد باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر به دلیل سرماخوردگی با شدت زیاد فین کنید، این کار می تواند موجب تحریک بینی و خونریزی شود. خون می تواند برای مدتی اطراف حفره بینی چسبیده و رنگ مخاط را به قرمز روشن یا حتی صورتی تغییر دهد. تحریک بینی می تواند به واسطه هوای خشک نیز شکل بگیرد.
اگر با مخاط صورتی یا قرمز مواجه هستید می توانید دو تا سه بار در روز از یک اسپری یا قطره بینی سالین برای مرطوب نگه داشتن مسیرهای بینی استفاده کنید. همچنین، استفاده از یک دستگاه مرطوب کننده هوا هنگام شب در اتاق خواب می تواند به افزایش رطوبت هوا کمک کند.
مخاط قهوه ای یا نارنجی رنگ می تواند نشانه ای از خون خشک شده در بینی باشد. این شرایط می تواند در نتیجه تماس با ذراتی مانند گرد و غبار یا دود سیگار نیز شکل بگیرد.
به گفته دکتر چن، ما به گونه ای آموزش داده شده ایم که رنگی بودن مخاط را برابر با عفونت در نظر بگیریم. اما باید توجه داشت که مخاط برای به دام انداختن ذرات خارجی مانند گرد و غبار یا گرده گیاهان کاربرد دارد. از این رو، رنگ قهوه ای می تواند فقط نشانه ای از این باشد که مخاط در حال انجام دادن وظیفه خود است.
مخاط سیاه رنگ بینی می تواند به یک عفونت قارچی یا قرار گرفتن در معرض آلاینده های خطرناک اشاره داشته باشد. در صورت مواجهه با مخاط سیاه رنگ بینی بهترین اقدام مراجعه به پزشک در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای بررسی دقیق شرایط است.
------------------------------------------------------------
بیشتر بخوانید:
*احتقان بینی؛ از دلایل تا پیشگیری