صنعت فولاد جزو صنایع مادر به شمار می‌رود که فرآیند تولید آن دارای مراحلی طولانی، پرمخاطره، هزینه‌بر و پیچیده است. سنگ‌آهن و چندین ماده و افزودنی دیگر به‌عنوان ماده اولیه برای تهیه حدود 600 نوع محصول فولادی ازجمله تیرآهن، میلگرد، نبشی، ریل راه‌آهن، ناودانی و ورق فولادی به کار می‌روند. تابه‌حال فولادسازان توانسته‌اند با بهره‌گیری از تمهیدات و استراتژی‌های لازم در برابر تحریم‌ها مقاومت کنند. درواقع صنعت فولاد توانسته تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده و همچنان روبه‌جلو حرکت کند. شرکت‌های فولادی در این سال‌ها توانسته‌اند علاوه بر تأمین نیاز داخل، بازارهای صادراتی خود را نیز گسترش دهند و به اقتصاد ایران کمک کنند.
صنعت فولاد کشور در سال 98 و در اوج تحریم‌ها توانست تولید خود را با رشد ۱۰ درصدی به حدود ۲7 میلیون تن در سال برساند. این در حالی است که صنعت فولاد ایران در ۱۸ اردیبهشت ۹۸ در فهرست جدید تحریم‌ها قرار گرفت و تا آخر سال این تحریم‌ها به‌صورت سخت‌گیرانه‌تری ادامه یافت. آمریکا با وضع این تحریم‌ها، هرگونه معامله و پرداخت با اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در صنعت فولاد ایران را منع و دارایی‌های آنها را توقیف کرد. هدف از انجام این تحریم‌ها، کاهش درآمد خارجی ایران از محل صادرات فلزات بوده است.
در مهروموم‌های اخیر، افت شدید صادرات نفتی بر اثر تحریم‌ها سبب شد که سهم فلزات از کل صادرات افزایش یابد؛ خصوصا که تولید فلزات در چند دهه اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند. مهم‌ترین پیشرفتی که در این زمینه رخ داده است چهار برابر شدن صادرات فولاد و آهن ظرف یک دهه است. در شرایط تحریم، ادامه رشد صادرات فلزات، در کنار کاهش صادرات نفتی، اهمیت درآمدهای ارزی صنایع فلزی را برای ایران بیشتر کرده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که صنعت فولاد چندان تحت تأثیر تحریم‌های خارجی نبوده؛ بلکه قوانین داخلی سخت‌تر از تحریم‌ها بوده و این صنعت طی مهروموم‌های اخیر بیشتر متأثر از سیاست‌های غلط دولت دچار مشکل و بحران شده است. در حال حاضر قیمت تیرآهن و میلگرد پایین‌تر از قیمت‌های جهانی است و با پایین نگه‌داشتن قیمت‌ها در بازار میلگرد و تیرآهن ضررهای زیادی را متوجه تولیدکنندگان این بخش کرده است. البته در چند ماه اخیر دولت تلاش کرده است تا با عرضه محصولات فولادی در بورس کالا، به تعدیل بازار کمک کند. با مراجعه به سایت آسرون به نشانی www.asroon.ir یا دیگر سایت‌های آنلاین معتبر حوزه فروش فولاد می‌توانید روند تغییرات قیمت محصولات فولادی را بررسی کرده و ببینید تا چه اندازه این رویه جدید دولت تأثیرگذار بوده است.
مدیران مجموعه‌های فولادی می‌گویند باوجود شرایط سخت به وجود آمده در اثر تحریم‌ها، تمام بخش‌های تولیدی صنعت فولاد مانند گذشته به کار خود ادامه می‌دهند و در این مدت توقفی در میزان تولید و صادرات ایجاد نشده است. ازنظر کارشناسان مهم‌ترین مشکلی که تحریم برای صنعت فولاد کشور به وجود آورده، بالا رفتن هزینه‌های تولید و صادرات است.
از ۲۷ میلیون و ۲۴۰ هزار تن فولاد میانی تولیدشده در سال ۹۸، حدود ۱۶.۸ میلیون تن مربوط به بیلت و بلوم و حدود ۱۰.۴ میلیون تن مربوط به اسلب بوده است. تولید بیلت و بلوم فولادی در سال ۹۸، رشد قابل‌توجه ۱۸ درصدی را تجربه کرده؛ اما تولید اسلب نسبت به سال ۹۷، رشد چندانی نداشته است.
تولید شمش فولادی در سال 98، حدود ۱۸ درصد افزایش داشته و علیرغم تحریم‌ها، ۶۰ درصد از این شمش فولادی به بخش صادرات تعلق گرفته است.
در سال ۹۸، ۱.۱12 میلیون تن تیرآهن تولیدشده که نسبت به سال 97، به میزان 8 درصد رشد داشته است. در سال 97، 1035 هزار تن تیرآهن در ایران تولیدشده بود.
تولید میلگرد از مقدار 7826 هزار تن در سال 97 به میزان 8301 هزار تن در سال 98 رسیده که رشد 6 درصدی را نشان می‌دهد.
تولید نبشی و ناودانی در سال 98 به میزان 4 درصد افزایش داشته که از مقدار 769 هزاران در سال 97 به مقدار 799 هزاران در سال 98 رسیده است.
میزان تولید ورق گرم و ورق سرد در سال ۹۸، به ترتیب با 4 درصد افزایش به مقدار 8232 هزار تن، 2628 هزاران در سال رسیده‌اند. همچنین میزان تولید ورق پوشش‌دار ۱.۶ میلیون تن بوده است.
تولید آهن اسفنجی در سال ۹۸ نیز 6 درصد رشد را تجربه کرده است و چیزی حدود 27907 هزار تن در سال تولید داشته است.
در این میان تولید فولاد میانی با رشد 10 درصدی گوی سبقت را از دیگر محصولات فولادی ربوده و صدرنشین جدول رشد مقاطع فولادی در سال 98 لقب گرفته است.
در دولت یازدهم، 7 طرح فولادی انجام شد که بخش زیادی از مراحل اجرایی آن قبل از شروع تحریم‌ها به پایان رسیده بود. برای تکمیل این طرح‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری چندانی وجود نداشت و به همین دلیل اتمام آنها بدون مشکل چندانی صورت گرفت. معمولاً منابع سرمایه‌ای در صنایع به سه بخش منابع دولتی، منابع خرد (که در بازار سهام تجمیع می‌شود) و همچنین جذب سرمایه خارجی محدود می‌شود.
از طرفی پیشرفت تکنولوژی در کشور سبب شده که بیشتر قطعات و ماشین‌آلات و حتی کاتالیست‌ها و برخی فیلترها و همچنین اسلاکس و نسوز و قطعات پیشرفته در کشور تولید شوند و در نتیجه نیاز به کشورهای دیگر در صنایع فولاد به کمترین میزان خود برسد.با ید اقرار کرد که صنایع فولادی در حال حاضر متکی به داخل هستند.
در حال حاضر بیش از 70 درصد از قطعات صنعت فولاد بومی‌سازی شده‌اند؛ به‌نحوی‌که امروزه در حوزه مکانیک و انرژی بالای 80 درصد، در حوزه برق و اتوماسیون نزدیک به 40 درصد، در حوزه مواد مصرفی تکنولوژی و نسوز نزدیک به 85 درصد خودکفا هستیم. بنابراین وجود تحریم‌ها نمی‌تواند تأثیر چندانی بر تولید فولاد در کشور داشته باشد.
درواقع پس از امضای «برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام که در تاریخ ۲۳ تیرماه سال ۹۴ صورت گرفت، تجمیع منابع قابل‌توجهی در حوزه فولاد صورت گرفت و زیرساخت‌هایی شکل گرفت که در حال حاضر می‌توان ادعا کرد تحریم‌ها نمی‌تواند مشکلی در رابطه با تولید و مصرف مواد آماده تولید کارخانه‌های فولادی کشور ایجاد کند.
از طرفی باوجود تحریم‌ها، مجموعه‌های فولادی می‌توانند صادرات خود را از طریق ۲۰۰۰ کارت بازرگانی خصوصی داخلی و خارجی انجام دهند و برخلاف نفت انعطاف کافی برای مقابله با محدودیت‌ها را دارند.
می‌توان ادعا کرد که تحریم‌ها در صنعت فولاد علاوه بر اینکه نتوانسته محدودیت‌های جبران‌ناپذیری را ایجاد کند، مزایایی را نیز برای فعالان این عرصه داشته است.
در تمام کشورها قیمت فولاد و محصولات فولادی مانند تیرآهن و میلگرد با نرخ دلار قیمت‌گذاری می‌شوند؛ بنابراین وقتی با ایجاد تحریم قیمت دلار بالا می‌رود قیمت محصولات این صنعت نیز افزایش‌یافته و مزیت رقابتی آنها تقویت می‌شود، همان‌طور که در سال گذشته نیز با بالا رفتن قیمت دلار، افزایش قیمت‌ها در بازار آهن و فولاد ایران نیز اتفاق افتاد. در حال حاضر نیز نوسانات دلار باعث قیمت‌های نوسانی محصولات فولادی شده است. شما می‌توانید برای اطلاع از قیمت به روز این محصولات با شماره تماس 43000023-021 با کارشناسان فروش شرکت آسرون در ارتباط باشید.
برای سنجش میزان موفقیت شرکت‌های فولادی در دوران تحریم‌ها می‌توان به عملکرد و فروش ریالی آنها مراجعه کرد. آمارها نشان می‌دهند که فروش این شرکت‌ها در طول دوران تحریم افزایش داشته است.
باید توجه داشت زمانی که فروش شرکتی افزایش یابد، سود آن نیز افزایش یافته و زمانی که سود شرکتی رشد داشته باشد، قیمت سهام آن نیز افزایش خواهد داشت. این‌طور که آمارها نیز نشان می‌دهند، تأثیر تحریم بر قیمت آهن و محصولات فولادی همچون میلگرد و تیرآهن در سال 98 سبب کاهش تولیدات داخلی نشده است. شاید این موضوع دلیل این مطلب است که همواره بورس‌بازان سهامی از شرکت‌های فولادی را در سبد خود دارند.
طی مهروموم‌های اخیر، صادرات فولاد ایران از یک‌دهم درصد کل تجارت فولاد جهان به ۱.۵ درصد افزایش داشته است. این یک درصد شاید رقم بزرگی به نظر نرسد اما برای رونق صنعت فولاد ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.
آمار تولید و صادرات فولاد ایران نشان می‌دهد که صادرات فولاد با شتاب زیادی رشد کرده و باعث افزایش چشمگیر نرخ تولید در این صنعت بوده است. در حال حاضر سهم صادرات فولاد از کل تولید از ۷ درصد به بالای ۳۵ درصد رسیده است. این ارقام نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از یک‌سوم فولاد ایران برای بازار خارجی تولید می‌شود.
مجموع صادرات فولاد در سال ۹۷، 8 میلیون و 480 هزار تن بوده، یعنی کمتر از ۱۰ درصد از کل صادرات غیرنفتی؛ اما در سال 98 صنعت فولاد درزمینه صادرات رکورد زد و با 10 میلیون و 363 هزار تن صادرات فولاد میانی و محصولات فولادی، رشد 22 درصدی را تجربه کرد.
سهم فولاد میانی از کل صادرات فولاد ایران در سال ۹۸، ۶ میلیون و ۹۰۸ هزار تن بوده که نسبت به سال ۹۷، رشد ۲۶ درصدی را نشان می‌دهد. سهم فولاد میانی از این میزان صادرات چیزی حدود 6 میلیون و 900 هزار تن بوده است.
صادرات محصولات فولادی نیز با رشد ۱۶ درصدی به ۳ میلیون و ۴۵۵ هزار تن رسید. در میان محصولات فولادی، مجموع صادرات مقاطع طویل فولادی مانند تیرآهن، میلگرد، نبشی و ناودانی به مقدار ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار تن رسید که نسبت به سال ۹۷، رشد ۲۶ درصدی را نشان می‌دهد. از این میان، صادرات میلگرد ایران، رشد قابل‌توجه ۳۵ درصدی را در سال ۹۸ تجربه کرده است.
اما صادرات مقاطع تخت فولادی کاهش ۸ درصدی را نشان می‌دهد. بااین‌وجود، صادرات ورق سرد در سال ۹۸، رشد ۱۷۹ درصدی را تجربه کرده و از ۴۳ هزار تن در سال ۹۷ به ۱۲۰ هزار تن در سال ۹۸ رسیده است.
صادرات آهن اسفنجی ایران در سال ۹۸ رشد چشمگیری را تجربه کرد و افزایش ۷۷ درصدی داشت. در سال 98 ایران ۹۴۲ هزار تن آهن اسفنجی صادر نموده در حالیکه این رقم در سال ۹۷، ۵۳۳ هزار تن بوده است.
اما نکته قابل‌توجه کاهش واردات محصولات میانی و نهایی فولاد به کشور در سال 98 بوده که نشانگر خودکفایی در این صنعت است. مجموع واردات فولاد ایران (فولاد میانی و محصولات فولادی) از یک‌میلیون و ۵۴ هزار تن در سال ۹۷ به ۶۰۳ هزار تن در سال 98 کاهش داشت. در این میان واردات فولاد میانی ایران بسیار کم و واردات محصولات فولادی نیز کاهش ۴۲ درصدی داشته و به مقدار ۵۹۸ هزار تن رسید.