سندرم روده تحریک پذیر (IBS) شرایطی است که روده بزرگ را تحت تاثیر قرار داده و می تواند موجب ناراحتی شکم، یبوست، و اسهال شود. سندرم روده تحریک پذیر یکی از شایع‌ترین بیماری های گوارشی است.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اینسایدر"، سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال در دستگاه گوارش است که به طور عمده بر روده بزرگ که به نام کولون نیز شناخته می شود تاثیر می گذارد. در شرایطی که دیگر بیماری های گوارشی ممکن است موجب آسیب مشهود به روده ها شوند، سندرم روده تحریک پذیر این گونه نیست. این شرایط به عنوان یک اختلال مغز-روده در نظر گرفته می شود که در آن مغز و روده به صورت بهینه همکاری نمی کنند که می تواند به افزایش حساسیت روده منجر شود.
اگرچه سندرم روده تحریک پذیر جان فرد را در معرض خطر قرار نمی دهد اما می تواند شرایطی بلند مدت بوده و علائم آن در صورت عدم مدیریت درست بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می گذارند.
سه زیرمجموعه از سندرم روده تحریک پذیر بر اساس علائم اصلی وجود دارند:
سندرم روده تحریک پذیر با اسهال (IBS-D): اسهال و مدفوع شل بر یبوست غالب است.
سندرم روده تحریک پذیر با یبوست (IBS-C): یبوست بر اسهال غالب است.
سندرم روده تحریک پذیر مخلوط (IBS-M): فرد ترکیبی از یبوست و اسهال را تجربه می کند و این دو اغلب ممکن است متناوب باشند.
سندرم روده تحریک پذیر به بروز انواع مختلفی از علائم گوارشی منجر می شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شکم درد
- نفخ و گاز
- کرامپ یا گرفتگی عضلانی
- اسهال
- یبوست
بیشتر مردم یک یا تعداد بیشتری از این علائم را هر از گاهی تجربه می کنند و البته این به معنای ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر نیست.
سندرم روده تحریک پذیر به طور معمول توسط پزشک با دریافت سابقه فرد، طرح پرسش هایی درباره علائم وی، و انجام برخی آزمایشات صورت می گیرد. بیشتر آزمایشات برای رد احتمال ابتلا به مساله ای جدی‌تر مانند بیماری التهابی روده (IBD) صورت می گیرند.
پزشک درباره علائم، شدت و فراوانی آنها پرسش هایی را مطرح می کند. یکی از نشانه های ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر این است که علائم و اجابت مزاج طی روز رخ می دهند، در شرایطی که فرد مبتلا به بیماری التهابی روده ممکن است در میانه شب از خواب بیدار شده و اسهال داشته باشد. از دیگر نشانه های بیماری التهابی روده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- کاهش وزن
- خون در مدفوع
آزمایش های خون و مدفوع می توانند به بررسی نشانگرهای التهابی کمک کنند. اگر نتایج آزمایشات به محدوده عادی بازگردند، این می تواند نشانه ای از تجربه سندرم روده تحریک پذیر و نه بیماری التهابی روده باشد. در موارد پیچیده و با توجه به سن، ممکن است پزشک برای تشخیص بیماری انجام کولونوسکوپی را نیز تجویز کند.
تشخیص سندرم روده تحریک پذیر نیازمند تداوم علائم ناراحتی شکم برای سه ماه یا تغییری در دفعات دفع مدفوع یا شکل آن در شش ماه گذشته است.
کارشناسان درباره دلایل سندرم روده تحریک پذیر مطمئن نیستند اما برخی عوامل وجود دارند که می توانند خطر ابتلای یک فرد به این شرایط را افزایش دهند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عفونت روده. ابتلا به عفونت در روده، به عنوان مثال، ئی.کولای، می تواند به بروز سندرم روده تحریک پذیر منجر شود.
رشد بیش از حد باکتریایی مانند SIBO (رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک) می تواند دلیل سندرم روده تحریک پذیر باشد. سیبو احتمالا موجب اختلال در سیستم ایمنی روده ای می شود. افزون بر این، تولید گاز مرتبط با این باکتری ها ممکن است موجب نفخ شدید برای افرادی با حساسیت شدید احشایی تلقی شود.
شرایط سلامت روانی مانند اضطراب، افسردگی یا سابقه تروما. این شرایط با حساسیت شدید احشایی مرتبط هستند و بر همین اساس افراد مبتلا به این شرایط ممکن است احتمال بیشتری داشته باشد به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا شوند. حساسیت شدید احشایی به عنوان یکی از بازیگران بزرگ در سندرم روده تحریک پذیر در نظر گرفته می شود.
زمینه ژنتیکی. اگر خانواده شما دارای سابقه سندرم روده تحریک پذیر است شما نیز احتمال بیشتری دارد به این شرایط مبتلا شوید.
روش های درمان مختلفی برای کمک به افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر برای تجربه زندگی راحت‌تر از طریق کاهش موارد شعله‌ور شدن علائم وجود دارند.
ضد اسپاسم ها: یک داروی ضد اسپاسم می تواند به آرامش عضلات دستگاه گوارش و تسکین کرامپ های ناشی از سندرم روده تحریک پذیر کمک کند. بنتیل (Benty) و لوسین (Levsin) از جمله داروهای رایج در این زمینه هستند.
داروهای یبوست: برخی داروها می توانند به دریافت مایع بیشتر در روده کمک کنند که این شرایط می تواند به تسکین یبوست برای افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر با یبوست یا IBS-C کمک کند. آمیتیزا (Amitiza) و لینزس (Linzess) از جمله داروهای رایج در این زمینه هستند.
داروهای اسهال: اگر اسهال شما قابل کنترل نباشد، برخی داروها می توانند به کند کردن حرکت مواد زائد در روده بزرگ کمک کرده و همچنین انقباضات روده ها را کاهش دهند. دو گزینه رایج در این زمینه ویبرزی (Viberzi) و لوترونکس (Lotronex) هستند. داروهای بدون نسخه ضد اسهال مانند ایمودیوم (Imodium) نیز قابل استفاده هستند.
داروهای ضد افسردگی: در موارد سندرم روده تحریک پذیر که مولفه اضطراب وجود دارد و استرس محرکی اصلی برای اپیزودهای محسوب می شود، ممکن است داروهای ضد افسردگی تجویز شوند. داروهای ضد افسردگی تنها برای درمان افسردگی کاربرد ندارند و برای درمان اضطراب نیز استفاده می شوند. کنترل اضطراب می تواند عاملی کلیدی در کنترل علائم سندرم روده تحریک پذیر باشد.
افراد بسیاری می توانند علائم سندرم روده تحریک پذیر را از طریق تغییر در رژیم غذایی خود کنترل کنند.
افزودن فیبر به رژیم غذایی: افزایش مصرف فیبر به طور خاص برای افراد مبتلا به یبوست یا IBS-C اهمیت دارد. فیبر می تواند به افزایش حجم مدفوع و تنظیم حرکات روده کمک کند. اگر نمی توانید به میزان کافی به رژیم غذایی خود فیبر اضافه کنید، مکمل های فیبر نیز در دسترس هستند.
پرهیز از غذاهایی که می توانند محرک علائم سندرم روده تحریک پذیر باشند: رژیم غذایی نقش مهمی در سندرم روده تحریک پذیر ایفا می کند و پرهیز از غذاها و نوشیدنی هایی که محرک تولید گاز و نفخ هستند و همچنین غذاهایی که می توانند موجب اسهال یا یبوست شوند، اهمیت دارد.
افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بهتر است از خوراکی های زیر پرهیز کرده یا مصرف آنها را محدود کنند:
- محصولات لبنی حاوی لاکتوز
- برخی میوه ها مانند سیب، انبه، گلابی، و هلو
- برخی سبزیجات مانند جوانه های بروکسل، بروکلی، مارچوبه، و گل کلم
- مواد غذایی حاوی گالاکتواولیگوساکاریدها مانند محصولات سویا و حبوبات
- شیرین کننده های مصنوعی
- الکل
- کافئین
- نوشیدنی های گازدار
- غذاهایی حاوی FODMAP زیاد مانند لبنیات، میوه ها و گندم
همچنین، به اصول پایه حفظ سلامت بدن توجه داشته باشید. خواب کافی، تامین آب مورد نیاز بدن، و مدیریت سطوح استرس می توانند نقش چشمگیری در شرایط سلامت شما داشته باشند.
-------------------------------------------------
بیشتر بخوانید:
*تفاوت سندرم روده تحریک پذیر و سرطان روده بزرگ