رهبر کره شمالی کجاست؟ چرا فقط رسانه‌های خارجی خبر می دهند؟

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - در چند روز اخیر خبرهای مختلف و متناقضی درباره وضعیت سلامتی رهبر کره شمالی منتشر شد. در ابتدا شبکه  CNN آمریکا به نقل یک منبع اگاه آمریکایی خبری را درباره سلامتی رهبر کره شمالی منتشر کرد. خبر این بود که کیم جونگ اون، دچار بیماری است؛ عمل قلب انجام داده و در وضعیت جسمانی نامناسبی است.

سپس ریاست جمهوری کره جنوبی (کاخ آبی) این خبر را رد کرد و گفت که وضعیت غیرعادی در کره شمالی به ویژه درباره رهبر این کشور دریافت نکرده است.

البته قبل از آن یک سایت خبری که توسط شماری از شهروندان فراری کره شمالی در کره جنوبی اداره می شود خبر داده بود که رهبر کره شمالی به دلیل عمل جراحی قلب در وضعیت جسمی بدی قرار دارد.

در ادامه هم دونالد ترامپ رئیس ایالات متحده امریکا، مقامات کره جنوبی و چین هم خبر دادند و اظهار نظر کردند.

با این حال تاکنون خبری از کره شمالی نیست و اطلاع رسانی درباره تایید، تکذیب یا توضیحی درباره وضعیت سلامتی رهبر این کشور دیده نمی شود. تلویزیون دولتی و روزنامه حکومتی این کشور به مانند گذشته سخنرانی های آرشیوی کیم جونگ اون را درباره موضوعات مختلف منتشر می کنند بدون اینکه زمان دقیق این سخنرانی ها مشخص باشد.

شک و تردیدها و گمانه زنی ها درباره سلامتی و وضعیت رهبر کره شمالی از آنجا آغاز شد که او برای اولین بار در مراسم سالگرد تولد پدربزرگش یعنی بنیانگذار و اولین رئیس جمهوری کره شمالی حضور نداشت.

سیر خبرها به جایی رسیده که برخی رسانه های خارجی حتی از خواهر کیم جونگ اون رهبر فعلی کره شمالی به عنوان رهبر بعدی این کشور یاد می کنند.

وقتی رهبر کره شمالی در مراسم سالانه حاضر نشد، دفتر او هیچ توضیحی در این باره ارائه نکرد. هیچ خبرنگار یا رسانه داخلی کره شمالی هم نخواسته یا نتوانسته پیگیری کند یا نتایج پیگیری خود را منتشر کند. در نتیجه رسانه های خارج از کره شمالی به دنبال یافتن پاسخ این سوال رفتند. چرا؟ چون جواب آن، اطلاعاتی بود که ارزش خبری بالایی داشت.

وقتی منابع رسمی و معلوم و رسانه های داخلی حاضر به ارائه اطلاعات نباشند و پاسخی به سوالات افکار عمومی ندهند فضا برای منابع مخفی و رسانه های خارجی باز می شود تا وظیفه اطلاع رسانی را برعهده بگیرند.

این روند با تکرار چند باره به یک رویه تبدیل می شود.

در کره شمالی نه نهادهای رسمی و دولت این شفافیت را دارند که خود اطلاع رسانی کنند و نه خبرنگار و رسانه واقعی وجود دارد که برای اطلاع رسانی شفاف اقدام کند.

در کره شمالی دولت تلاش می کند با پنهان کاری مانع از انتشار آزاد خبرها شود و تنها برخی خبرها را منتشر می کند. خبرهای یکجانبه که تصویر مثبتی از دولت کره شمالی ایجاد کند.

این تصور قدیمی و نادرست وجود دارد که در صورت عدم ارائه پاسخ به یک سوال، سوال خود به خود از بین می رود و نابود می شود. مقامات کره شمالی از وجود این سوال آگاه هستند اما براساس یک تصور اشتباه تلاش می کنند با عدم پاسخ به آن، اصل سوال را حذف کنند.

در حالی که با این رویه، اطلاعات درست یا غلط، بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی شده و مخلوط درست و غلط، به عنوان جواب ارائه می شود.

همزمان در کره شمالی، رسانه و خبرنگار واقعی وجود ندارد یا اگر هم وجود داشته باشد اجازه ندارد تا از دولت این کشور سوال کند؛ جواب بخواهد و به دنبال کسب خبر باشد. مثلا سوال کند چرا رهبر کیم جونگ اون در مراسم سالگرد بنیانگذار حاضر نشد؟ او هم اکنون کجاست؟ وضعیت جسمی اش چگونه است؟

چرا؟ چون نگاه مقامات کره شمالی به رادیو تلویزیون و مطبوعات نه رسانه به عنوان واقعی رسانه و کانال ارتباطی میان مردم و حکومت بلکه به عنوان ابزار تبلیغاتی حکومت برای مردم خود و دیگران است.

در نگاه اول، رسانه، کانالی دو طرفه است و در نگاه دوم، کانالی یک طرفه است که تبلیغات حکومت را برای مردم منتقل می کند.

شرح عکس: نمایی از صفحه اول خبرگزاری رسمی کره شمالی (خبرگزاری مرکزی کره)

در نگاه مقامات کره شمالی، هیچ استقلال حرفه ای برای رسانه ها، سردبیر، خبرنگار و دیگر روزنامه نگاران در نظر گرفته نمی شود بلکه رسانه، اداره ای است که مانند بوق تبلیغاتی، سخنان و موضع گیری آنها را منتشر کند. همچنین خبرهای دیگر را نیز باید از دریچه نگاه این مقامات پوشش دهد. اگر روابط کره شمالی با کره جنوبی بد شد می توان هر خبر منفی راست و دروغی را علیه آنها منتشر کرد و اگر رابطه خوب بود فعلا می توان خبرهای منفی را متوقف کرد وگاهی خبر مثبت هم منتشر کرد.

در نگاه مقامات پیونگ یانگ، رسانه ها یا خودی هستند یا دشمن. یا ابزار تبلیغاتی خودی هستند یا ابزار تبلیغاتی دشمن.

اما در همسایه کره شمالی، یعنی کره جنوبی اینگونه نیست.

در کره جنوبی معمولا دستگاه های دولتی و حاکمیتی خود را به اطلاع رسانی شفاف متعهد می دانند و به اطلاع رسانی می پردازند.

همزمان به دلیل وجود خبرنگاران و رسانه های واقعی و آزادی اطلاع رسانی، آن جایی که در دولت پنهانکاری شود توسط رسانه های داخلی، کشف و اطلاع رسانی می شود.

نمونه آن هم افشاگری ها و خبررسانی های رسانه های کره جنوبی درباره فساد اداری - مالی رئیس جمهوری سابق این کشور بود که در نهایت منجر به برکناری، محاکمه و زندانی شدن وی شد. (رئیس جمهوری سابق خانم پارک گون-هه)

کره جنوبی و کره شمالی همچنان در وضعیت "نه جنگ نه صلح" هستند. هر کدام ادعای مالکیت بر کل شبه جزیره کره را دارند و دیگری را به رسمیت نمی شناسند. هر کدام دیگری را به تلاش برای براندازی حکومت خود متهم می کنند. بدین ترتیب هر لحظه امکان بروز جنگ و درگیری نظامی بین دو کشور وجود دارد.

کره شمالی بمب اتمی دارد و حمله اتمی تهدیدی علیه کره جنوبی است، گرچه پایتخت کره جنوبی سئول آنقدر به خط مرزی کره شمالی نزدیک است که بتوان با تسلیحات متعارف هم آن را هدف گرفت.

اما هیچ یک از این شرایط باعث نشده شفافیت، اطلاع رسانی و خبررسانی آزاد خبرنگاران و رسانه های کره جنوبی متوقف شود.

قطعا اگر دولت کره جنوبی هم راه را بر رسانه های این کشور ببندد و مانع از فعالیت آنها شود، اطلاع رسانی متوقف نمی شود بلکه از داخل کشور کره جنوبی به خارج از کشور منتقل می شود.

نکته اینکه، تاکنون همه یا نزدیک به همۀ خبرهای منفی درباره کره جنوبی را تقریبا رسانه های همین کشور منتشر کرده اند و نه رسانه های دیگر.

این عدم شفافیت و نبود آزادی رسانه ها تنها درباره کره شمالی قابل ذکر نیست بلکه عربستان سعودی دیگر کشوری است که به دلیل بسته بودن شرایط داخلی، با انتقال اطلاع رسانی به خارج از مرزهایش روبه رو است.

چندی قبل یک رسانه آمریکایی خبری را درباره بازداشت تعدادی از شاهزاده های ارشد سعودی از جمله ولیعهد سابق به اتهام کودتا منتشر کرد اما هنوز حکومت سعودی هیچ توضیحی در این باره نداده است. جالب اینکه شماری از مقامات سعودی در گفتگو با رسانه های خارجی جزئیاتی از این حادثه را ارائه کردند چون هیچ رسانه داخلی نمی توانست درباره این موضوع خبری را منتشر کند.

تاکنون نه دولت ریاض و نه دیگر رسانه های سعودی هیچ کدام در این باره خبری در رد یا تایید آن ارائه نکرده اند. از سرنوشت این شاهزاده ها هم خبری نیست. در این وضعیت، رسانه های خارج از عربستان سعودی به منبع مهم خبرهای این کشور تبدیل شده اند.

تا زمانی که دولت های کره شمالی و عربستان سعودی از اطلاع رسانی شفاف دوری کنند و مانع  از فعالیت آزادانه و مستقل روزنامه نگاران و رسانه های داخلی شوند همچنان باید خبرهای مهم این دو کشور را از رسانه های خارج از مرزهای این کشورها دنبال کرد.

------------

بیشتر بخوانید