از فضانوردانی که سوختند تا اتهاماتی علیه استنلی کوبریک و ناسا!(+تصاویر و فیلم)

عصرایران؛ مازیار دانیالی- پروژه آپولو یکی از مهمترین برنامه های ناسا در زمان رقابت فضایی میان آمریکا و شوروی است که هدف از آن فرود اولین انسان بر سطح کره ماه بود. اما مشهورترین ماموریت این پروژه؛ آپولو11 نامگذاری شد که طی آن نیل آرمسترانگ و باز آلدرین در 20 ژوئیه 1969 بر کره ماه فرود آمدند. این فضانوردان پس از 8 روز زندگی در فضا به زمین بازگشتند.

با آنکه ماموریت آپولو11 یکی از شاهکارها و گام های بینظیر علمی در تاریخ محسوب می شود اما در مسیر موفقیت آن دشواری ها، چالش ها و البته اتهامات متعددی وجود داشته که در مطلب امروز نگاهی کوتاه بدان خواهیم داشت.

ابتدا با 6 چالش در مسیر پروژه فرود نخستین انسان روی ماه شروع می کنیم:

آتش در آپولو1

آپولو1 بخشی از پروژه آپولوی ناسا بود که در سال 1967 با شکست مواجه شد. هنگامی که سه فضانورد آپولو1 مشغول تمرین روی زمین و داخل سفینه بودند ناگهان یک آتش سوزی سریع و غیرقابل کنترل رخ داد که بر اثر آن هر سه آنها در آتش سوختند. تحقیقات بعد از حادثه نشان داد که علت اصلی آتش سوزی ایجاد یک جرقه در سیستم سیم کشی بوده که با توجه به اشتعال زایی مواد داخل سفینه و اکسیژن خالص آن موجب شکل گیری حادثه شده است. پس از این بود که ناسا تغییرات اساسی در طراحی کپسول فضاپیما ایجاد کرد.

از راست به چپ: راجر چافی، ادوارد وایت و گاس گریسوم مقابل سکوی پرتاب

وقتی مرگ نیل آرمسترانگ نزدیک بود!

آرمسترانگ اولین انسانی که سال 1969 روی سطح ماه قدم گذاشت چیزی نمانده بود که یک سال پیش از این موفقیت، در 6 می 1968 جان خود را هنگام تمرین فرود با پرنده شبیه ساز از دست بدهد. در جریان تمرین مذکور آرمسترانگ کنترل شبیه ساز فرود روی ماه را ازدست می دهد و در نهایت پرنده باز زمین برخورد و منفجر می شود، پیش از برخورد، آرمسترانگ در فاصله 9 متری زمین خود را از شبیه ساز به بیرون پرتاب(اجکت) کرد.

 هشدار غیرمنتظره1202

همانطور که اشاره شد آرمسترانگ و آلدرین فضانوردانی بودند که روی ماه فرود آمدند. در این ماموریت یک فضانورد دیگر با نام مایکل کالینز نیز حضور داشت که در فضاپیمای مادر ماند و همراه دو همکار خود با سفینه ماه نشین وارد فاز فرود روی ماه نشد. هنگامی که فضانوردان آماده فرود روی ماه بودند؛ آلدین و کالینز روی رایانه هدایتگر خود با هشدار 1202 مواجه شدند که از یک مشکل خبر می داد.

با توجه به آنکه در شرح مسئولیت فضانوردان حفظ تمامی کدها تعریف نشده است آنها با مرکز کنترل عملیات در زمین ارتباط برقرار کردند تا مشخص شود آیا نیازی به توقف عملیات فرود وجود دارد! آنطور که فضانوردان این ماموریت در خاطرات خود بیان کرده اند مواجهه با 1202 برای لحظاتی آنها را به شدت نگران کرده به نحوی که یکی از وحشتناک ترین تجربه های رویایی با استرس در طول زندگی شان بوده است.

ارتباط با زمین برقرار می شود و مرکز کنترل اعلام می کند که این هشدار به دلیل اورلود رایانه بوده  و مشکلی برای توقف عملیات محسوب نمی شود. با اعلام این خبر روحیه به سفینه باز می گردد و فضانوردان آماده فرود روی ماه می شوند.

از راست به چپ: باز آلدرین، مایکل کالینز و نیل آرمسترانگ

 کمبود سوخت

هنگامی که فضانوردان آپولو11 در نزدیکی ماه قرار گرفته و آماده فرود شدند، مقداری جابجایی در برنامه زمانبندی موجب شد تا آنها نقطه فرود مشخص شده در دریای آسایش را از دست بدند! شاید بخواهید در رابطه با دریای آسایش بیشتر بدانید: این نام به یکی از دریاوارهای کره ماه اشاره دارد. دریای آسایش نسبت به باقی سطح ماه رنگ آبی تری دارد که این رنگ به علت وجود فلز بیشتر در خاک و سنگ های بازالتی آن است.

از دست رفتن نقطه فرود خودکار براساس برنامه زمانی موجب شد تا آرمسترانگ به عنوان فرمانده عملیات کنترل ماه نشین را از هدایت خودکار خارج کرد و در نهایت خودش آنرا در یک منطقه مناسب فرود آورد. این تغییرات کنترلی و عدم هماهنگی با برنامه زمانی موجب کاهش سوخت ماه نشین شده بود! آنها در خاطرات خود گفته اند: دقیقا وضعیتی شبیه قرار گرفتن نشانگر بنزین ماشین روی خط قرمز(نارنجی) رنگ پیش آمده بود که البته در این هنگام نیز راننده می داند که 20 مایل دیگر نیز می تواند به رانندگی ادامه دهد!

کلید شکسته

پیش از آغاز ماه نوردی و هنگامی آرمسترانگ و الدرین در حال نصب کوله پشتی بزرگ و نوستالژیک فضانوری خود بودند، کلید مدارشکن قدرت کوله (پشتیبان حیات)شکسته می شود که بر اثر آن مشکلاتی در حرکت فضانوردان ایجاد می شود اما به هر ترتیب آنها به ماه نوردی خود ادامه می دهند و پس از بازگشت به سفینه آلدرین با استفاده از یک خودکار راهکاری خلاقانه برای عملکرد سوئیچ فراهم می کند.

تامین اکسیژن مورد نیاز و دفع دی اکسید کربن تنها بخشی از اهمیت بالای لباس و کوله پشتی 82 کیلویی(روی زمین و 14 کیلو روی ماه) آرمسترانگ و همراهانش را نشان می دهد که با نام کوله پشتیبان حیات شناخته می شود.

هوای طوفانی

شرایط  نامساعد جوی و هوای طوفانی مانع فرود فضانوردان آپولو11 در نقطه مشخص شده در اقیانوس آرام شد. بنابراین آنها نقطه دیگری از اقیانوس را برای فرود انتخاب کردند که فاصله زیادی با کشتی پشتیبان(نجات) داشت که عملا امکان امدادرسانی در صورت بروز حادثه هنگام فرود را از بین برد.

اتهاماتی علیه ناسا

با توجه به آنکه رسانه از نظر پیشرفت و فراگیری در دهه 70 میلادی به هیچ عنوان قابل مقایسه با روزگار کنونی نبود، حرف و حدیث های زیادی در رابطه با پروژه آپولو و بویژه آپولو11 وجود دارد تا حدی که برخی آنرا بزرگترین دروغ قرن بیستم می دانند!

مجموعه نظرات مطرح شده در رابطه با غیرواقعی بودن سفر به ماه در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 میلادی تحت عنوان تئوری های توطئه فرود بر ماه شناخته می شوند که بر اساس آن ناسا به ساخت فیلم های دروغین فرود برماه و ایجاد دکورهای غیرواقعی به عنوان مکانی برای فیلمبرداری های خود در این رابطه متهم شده است.

تصویر زیر: فضانوردان باز آلدرین و نیل آرمسترانگ در حال آموزش دیدن برای فرود بر روی ماه. مدعیان نظریه بر این باورند که فیلم فرود روی کره ماه در جایی شبیه به این مکان گرفته شده‌است.

در سال 1976 یک کتاب با عنوان "ما هرگز به ماه رفتیم" توسط ویلیام چارلز کی سینگ منتشر شد که آنرا می توان منشا اصلی شکل گیری نظریه های فوق دانست. در سال 1994 نیز یک کتاب با عنوان "مردی روی ماه" از اندرو چیکین که تئوری های مشابهی را در رابطه با ماموریت آپولو 8 مطرح کرده بود. البته کتاب های بیشتری نیز در این رابطه چاپ شدند مانند: "چراغ در ماه" از فیلیپه لروکس فرانسوی و "کلاهبرداری ایالات متحده در ماه" از یوری موخین روس که در آن تمام شواهد فرود بر ماه را رد کرده و آمریکا را به غارت مالیات شهروندان خود برای برنامه سفر به ماه متهم می کند موخین همچنین فراتر رفته و کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی و تعدادی از دانشمندان روس را به همکاری در فرود ساختگی ناسا متهم می کند.

به هر ترتیب با گذشت سال ها از این زمان هنوز هم درصد قابل توجهی هستند که اعتقادی به واقعی بودن سفر به ماه در آن دوران ندارند.

در جولای 1970 یک نظرسنجی عمومی در رابطه با سفر به ماه میان شهروندان آمریکایی برگزار شد که طی آن حدود 30 درصد آنرا یک برنامه دروغین ارزیابی کردند. موسسه گالوپ نیز در سال 1976 نظرسنجی مشابهی برگزار کرد که طی آن نیز 28 درصد از بی اعتمادی خود به برنامه فضایی آمریکا سخن گفتند.

استدلال ها و پاسخ ها

یکی از مهمترین دلایلی که ناسا را متهم می کرد عدم وجود هیچگونه ستاره در تصاویر منتشره شده از سوی ناسا بود که طبیعتا اگر روی ماه ثبت شده باشد باید ستاره ها در بک گراند تصاویر مشخص باشند.

اما در تصاویر ثبت شده توسط ناسا از نور خورشید به عنوان تنها منبع نور استفاده شده است که با توجه به محدودیت های حسگر دوربین نمی توان انتظار ثبت تصاویر ستاره ها در بک گراند را داشت. به هرترتیب اگر برای ثبت تصویر ستاره ها تلاش می شد نور زیاد مانع مشخص شدن تصویر فضانورد و سفینه شده و حالتی شبیه به اصطلاح سوختگی در سوژه های مذکور ایجاد می کرد.

فیلمی که استنلی کوبریک با نام ادیسه فضایی تولید کرد یکی دیگر از دلایل مطرح شده برای دروغ ناسا بود. کوبریک این فیلم را برای زمان خود آنقدر خوب ساخته بود که کسی باورش می شد که تمامی این افکت های بینظیر تصویری و دکورها از یک کارگردان باشد و تنها برای یک فیلم ایجاد شده باشد! مخالفان بر این باور بودند که کوبریک بخشی از پروژه فرود دروغین بر ماه بوده است.

حرکت پرچم آمریکا در ماه آنهم در شرایط عدم وجود جو یکی دیگر از ایرادهایی بود که بر گزارش های این ماموریت وارد شد که در پاسخ به این ابهام دانشمندان اعلام کردند که این مساله یک توجیه علمی دارد و پرچم به دلیل فشاری که آرمسترانگ و آلدرین موقع فرو کردن آن در سطح ماه، وارد کرده‎اند، چین خورده و باتوجه به آنکه جاذبه در سطح ماه یک ششم جاذبه زمین است، پرچم به همان حالت باقی مانده است.

یک مورد جنجالی دیگر به ردپای آرمسترانگ روی ماه و عدم هماهنگی آن با کفش های فضانوردی که از وی در موزه ملی هوافضای اسمیتسونین نگهداری می شود، باز می گردد. همانطور که در تصویر مشاهده می کنید این تفاوت، محل جنجال مذکور قرار گرفت. اما این مساله نیز یک دلیل کاملا روشن داشت فضانوردان علاوه بر لباسی که از آرمسترانگ در موزه نگهداری می شود نوعی روکفشی خاص با ساق بلند استفاده می کردند که برای محافظت از کفش و بخش پایینی لباس هنگام ماه نوردی مناسب بوده و این ردپا مربوط به آن روکفشی است.

اما چرا این بخش از لباس همراه فضانوردان به زمین بازنگشته هم یک دلیل بازهم مشخص داشت: فضانوردان پیش از بازگشت به زمین مجبور بودند بخشی از وسایل اضافی خود را با هدف کاهش وزن وسیله نقلیه خود جا بگذارند.

برای مطالعه » عجیب‌ترین اشیا باقیمانده بر سطح کره ماه (+عکس)

حتی ارائه این دلایل نیز موجب اتمام اتهامات علیه برنامه فضایی آمریکا نشد و هر بار ابهامات جدیدی از جانب مخالفان مطرح می شد. کیفیت بالای تصاویر ثبت شده در ماه نیز موجب شک گروهی شده بود که احتمال استودیویی بودن آنها را مطرح می کردند!

در پاسخ به این عده گفته شد فضانوردان از یک دوربین فوق العاده باکیفیت هاسلبلاد با مدل 500 ایی ال مجهز به لنز زایس استفاده کرده اند که بطور ویژه برای ناسا طراحی شده است. اما بازهم مخالفان گفتند چگونه یک دوربین می تواند در ماموریت های آپولو در دمای منفی 180 تا مثبت 200 درجه فارنهایت به ثبت تصاویر بپردازد اما هیچگاه خبری از تولید و احتمال عرضه چنین محصول ارزشمندی در بازار منتشر نشود!

حتی لوگوی پرچم آمریکا روی سفینه ماه نشین و اینکه چگونه تحمل دمای 400 درجه را داشته و بسیاری از موارد دیگر نیز در در این رابطه مطرح شد که به رغم ارائه پاسخ های مرتبط؛ فقط با مرور زمان از کانون توجه خارج شد.