یکی از عوارض اصلی دخانیات، ایجاد بیماری‌های ریوی و از کار افتادگی است. یکی از مهم‌ترین پیامدهای مصرف دخانیات ابتلا به انواع سرطان‌ها بویژه سرطان‌های لب، دهان، گونه، لثه و... است.
دکتر بهزاد فرخزاد _ دبیرعلمی جامعه دندانپزشکی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه سرطان دهان سه درصد از سرطان‌های بدن را تشکیل می‌دهد، گفت: البته این درصد در زنان و مردان متفاوت است؛ در مردان چهار درصد کل سرطان‌هایی که اتفاق می‌افتد و در زنان نیز دو درصد از سرطان‌ها مربوط به سرطان دهان است.
وی در ادامه گفت: با افزایش سن و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، شانس ابتلاء به سرطان دهان افزایش یافته و از سن ۴۰ سالگی به بعد شیوع آن در افراد بیشتر می‌شود. طبق مطالعات صورت گرفته بیشترین میزان ابتلاء به سرطان دهان را هم در ۶۰ سالگی در نظر می‌گیرند.
این جراح دندانپزشک با تاکید بر نقش مصرف دخانیات و الکل در ابتلا به سرطان دهان افزود: تحقیقات نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد کسانی که به سرطان‌های دهانی مبتلا شده‌اند، سابقه استفاده از دخانیات دارند. از آنجایی که ماده اصلی تشکیل دهنده سیگار، تنباکو است که مقادیر قابل توجهی نیکوتین در آن وجود دارد، زمینه ابتلا به سرطان دهان از این طریق شکل می‌گیرد. البته تنها کشیدن سیگار این شانس را افزایش نمی‌دهد، بلکه کسانی هم که اقدام به جویدن و بلع تنباکو می‌کنند نیز در خطر ابتلا به سرطان هستند.
هشدار نسبت به مصرف آدامس‌های نیکوتین‌دار
وی در ادامه با بیان اینکه در کشورهای همسایه نظیر افغانستان و پاکستان ماده مخدری به نام «ناس» به صورت جویدنی مصرف می‌شود، گفت: این روش استفاده از تنباکو حتی می‌تواند به مراتب خطرناک‌تر از مصرف سیگار باشد. حتی آدامس‌هایی که با عنوان آدامس نیکوتین‌دار در بازار عرضه می‌شوند نیز آسیب‌رسان و اعتیادآور است. همچنین از دیگر مواردی که احتمال ابتلاء به سرطان دهان را افزایش می‌دهد انفیه کردن تنباکو است.
وی در ادامه با تاکید بر نقش الکل و دخانیات در ابتلا به سرطان دهان افزود: شانس ابتلاء به سرطان در کسانی که سیگار و الکل را همزمان مصرف می‌کنند، نسبت به کسانی که تنها یکی از این دو ماده را مصرف می‌کنند، بیشتر است.
فرخزاد افزود: البته موارد دیگر هم در ابتلا به سرطان‌های مجموعه دهان نقش دارند. به طور مثال قرار گرفتن در طولانی مدت در معرض نور آفتاب می‌تواند عامل ایجاد سرطان لب باشد. سرطان دهان می‌تواند در نسج نرم و مخاط دهان یعنی لب‌ها، گونه، لثه، زبان و سقف و کف دهان دیده شود که بیشتر شیوع دارند. همچنین بخشی از سرطان در نسج سخت دهانی یعنی بافت استخوانی می‌تواند بروز کند. سرطان در غدد بزاقی هم داریم که البته شیوع کم‌تری از سرطان‌های نسج نرم دارد.
علایم سرطان دهان
وی ادامه داد: برای درمان سرطان‌های دهان اگر تشخیص به موقع انجام شود، می‌توان به سرعت روند درمان را پیش برد تا شاهد تأثیر گذاری کم‌تر سرطان بر محیط دهان باشیم. به خصوص اگر سرطان از نسج نرم به ناحیه استخوانی فک سرایت نکرده باشد، مراحل درمان سریع‌تر طی می‌شود. شایع‌ترین علامت در سرطان دهان زخم‌هایی هستند که مدت طولانی در دهان هستند و خوب نمی‌شوند. پس بهتر است کوچک‌ترین علائم را هم جدی بگیرید. همچنین برخی ضایعاتی که تغییر رنگ مخاط را به همراه دارند، ضایعات سفید رنگ که پوسته پوسته شدند و یا ضایعات قرمز رنگی که در مخاط دهان ایجاد شده و خوب نمی‌شوند می‌توانند پیش‌زمینه‌ای برای ابتلا به سرطان دهان باشند که باید به آنها توجه کرد.
وی در خصوص روند درمان سرطان‌های دهان افزود: درمان این سرطان نیز مانند سایر سرطان‌ها با جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی صورت می‌گیرد که انتخاب نوع درمان بسته به پیشرفت بیماری، متفاوت است. در بیمارانی که سیستم ایمنی بدن‌شان ضعیف شده مانند بیماران مبتلا به ایدز، احتمال ابتلا به سرطان دهان افزایش می‌یابد. حتی در این بیماران نوعی سرطان خاص به نام «سارکوزکاپوس» نیز دیده می‌شود.
فرخزاد در پایان گفت: ممکن است عامل ایجاد کننده سرطان دهان در خود دهان نباشد. در حقیقت سرطان در نقطه دیگری از بدن ایجاد شده و متاستاز ناشی از سرطان اولیه در محیط دهان ایجاد ضایعه کرده باشد. در متاستازهای سرطان‌ها معمولا استخوان فک درگیر می‌شوند که با معاینات روتین دندانپزشکی می‌توان آن را تشخیص داد و درمان کرد.