عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- مجموعه ای که در ادامه معرفی خواهد شد، قرار بود تبدیل به بزرگترین پایگاه نظامی در اروپا شود. اما به منظور جلوگیری از تصاحب آن توسط نیروهای دشمن، به طور کلی نابود شد. روند ساخت پایگاه هوایی ژلجاوا توسط دولت یوگسلاوی در سال 1948 روی مرز میان کرواسی و بوسنی و هرزگوین کلید خورد. بودجه این مجموعه که با کد Objekat 505 نیز شناخته می شود، حدودا 6 میلیارد دلار بوده است و برای ساخت آن نیز 20 سال زمان صرف شده است. از این رو می توان آن را یکی از بزرگترین و در عین حال پر هزینه ترین پروژه های نظامی اروپا به شمار آورد.
منطقه نام برده به خاطر موقعیت استراتژیک آن توسط دولت یوگسلاوی برای احداث این پروژه انتخاب شد. هدف از آن نیز پایه گذاری یک سیستم یکپارچه ملی بود تا بتواند به عنوان شبکه ای راداری و هشدار دهنده عمل کند، درست مانند فرماندهی دفاع هوافضای آمریکای شمالی که به اختصار نوراد گفته می شود. قرار بود که رادارها در نوک کوه نصب شوند و از این نظر نیز موقعیت جغرافیایی متخب، بسیار مناسب به شمار می رفت. این تاسیسات 5 کانال داشت و در نزدیکی پایگاه اصلی مجهز به تعداد زیادی ردیاب کوتاه برد سیار، رادارهای هدف گیرنده، سایت های موشکی سطح به هوا و همچنین سایر امکانات پشتیبانی بود. اما آنچه که واقعا باعث تمایز این مجموعه شده بود، امکانات زیر زمینی آن محسوب می شد. تونل ها طولی معادل 3.5 کیلومتر داشتند و چهار ورودی پایگاه با استفاده از درب های تحت فشار 100 تنی محافظت می شدند. گفتنی است که سه درب از مجموع چهار درب، برای استفاده توسط هواپیماهای ثابت بال به صورت ویژه طراحی شد. از جمله دیگر امکانات این مجموعه می توان به منبع آب زیر زمینی، ژنراتورهای برق، مراکز مخصوص خدمه و چند مورد تاسیسات نظامی استراتژیک اشاره کرد. سالن غذاخوری آن می توانست همزمان به 1000 نفر سرویس دهی کند و غذا، سوخت و تسلیحات کافی برای 30 روز را فراهم آورد. سوخت نیز از طریق یک خط لوله زیر زمینی به طول 20 کیلومتر تامین می شد.
این پایگاه هوایی برای آخرین بار طی جنگ های یوگسلاوی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1991، با پر کردن مواد انفجاری در فضاهایی که به همین منظور تعبیه شده بود، مجراهای اصلی آن تخریب شد. روند منهدم سازی در سال های بعدی توسط ارتش جمهوری صرب کراینا و با استفاده از 56 تن دیگر از مواد منفجره تکمیل شد. بدین ترتیب تاسیسات مورد نظر تبدیل به مجموعه ای غیر قابل استفاده شد. البته این تخریب وسیع زنجیره ای از آسیب های جدی زیست محیطی را نیز در منطقه رقم زد. به نظر می رسد که هنوز هم مواد منفجره فعال نشده در محوطه وجود دارد و گاهی اوقات حوادثی ناگهانی را منجر می شود.
مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.