عفونت دستگاه ادراری (UTI) شرایطی بسیار آزار دهنده برای انسان است که به راحتی نمی توان آن را نادیده گرفت. زمانی که به یک عفونت دستگاه ادراری مبتلا هستید، دفع ادرار می تواند دردناک باشد. در صورت عدم درمان، فرد می تواند با پیامدهایی جدی مواجه شود.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "پریونشن"، یک عفونت دستگاه ادراری عفونت کل یا بخشی از دستگاه ادراری است. بیشتر عفونت ها در قسمت پایینی دستگاه ادراری که شامل مجرای پیشاب (لوله ای که امکان خروج ادرار از بدن را فراهم می کند) و مثانه (محل ذخیره ادرار) می شود. گاهی اقات عفونت ها از طریق حالب ها (لوله های که ادرار را از کلیه ها به مثانه انتقال می دهند) به سمت بالا و کلیه ها (محل تولید ادرار) منتقل می شوند.
علائم رایج عفونت ادراری شامل درد در ناحیه لگن، احساس سوزش هنگام دفع ادرار، و نیاز برای دفع ادرار یا تکرر ادرار می شوند. هر فردی در هر سنی می تواند به عفونت دستگاه ادراری مبتلا شود، اما زنان در معرض خطر بیشتری قرار دارند. بنابر ارزیابی های صورت گرفته، تقریبا نیمی از تمام زنان یک عفونت دستگاه ادراری را در طول زندگی خود تجربه می کنند. حدود 150 میلیون نفر در سراسر جهان هر ساله به یک عفونت دستگاه ادراری مبتلا می شوند.
سه نوع اصلی از عفونت دستگاه ادراری وجود دارند که با توجه به مکان عفونی شدن دستگاه ادراری تعریف می شوند.
عفونت مجرای پیشاب به نام اورتریت شناخته می شود که ملتهب شدن مجرای پیشاب را موجب می شود.
شایع‌ترین نوع عفونت ادرار، عفونت مثانه است که به نام سیستیت شناخته می شود.
عفونت های کلیه نوع جدی‌تر از عفونت دستگاه ادراری هستند که در پزشکی به نام پیلونفریت شناخته می شود.
عفونت های دستگاه ادراری شایع هستند و افرادی بسیاری از آنها آگاه هستند، اما همه این مساله را نمی دانند که یک عفونت دستگاه ادراری می تواند به یک عفونت کلیوی تبدیل شود.
در شرایط عادی، سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت از ما دفاع می کند. یکی از روش های دفاعی بدن جریان مداوم ادرار است. این به پیشگیری از اتصال باکتری ها به دیواره های دستگاه ادراری کمک می کند. اما گاهی اوقات میکروب ها به هر ترتیب ممکن نفوذ خود را انجام می دهند.
زمانی که باکتری، به طور معمول ئی.کولای، وارد مجرای پیشاب شده و پس از آن به دیواره مثانه متصل شده و تکثیر می شود، عفونت دستگاه ادراری آغاز می شود. آنچه در این حالت رخ می دهد یک عفونت مثانه یا سیستیت است. گاهی اوقات، باکتری ها از مثانه به قسمت بالایی دستگاه ادراری حمله کرده و یک یا هر دو کلیه را آلوده می کنند.
برخی افراد نسبت به دیگران در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت دستگاه ادراری قرار دارند. از عوامل خطرآفرین در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
زن بودن. زنان از مجرای پیشاب کوتاه‌تری نسبت به مردان برخوردار هستند و ورودی این مجرا بسیار نزدیک‌تر به مقعد است. بر اساس این تفاوت های آناتومیک، باکتری ها راحت‌تر می توانند به دستگاه ادراری زنان وارد شوند.
زندگی جنسی فعال. رابطه جنسی باکتری ها را هرچه بیشتر به مجرای پیشاب هل می دهد.
پیرتر بودن. پس از یائسگی، سطوح استروژن در زنان افت می کند. این شرایط سطوح باکتری های سالم به نام لاکتوباسیلوس که با عفونت مبارزه می کنند را تحت تاثیر قرار می دهد.
استفاده از دیافراگم یا کاندوم های اسپرم‌کش.
دشواری در تخلیه مثانه. ناتوانی در تخلیه کامل مثانه می تواند فضا را برای رشد باکتری ها مساعدتر سازد.
ابتلا به سنگ کلیه. (در مردان بزرگ شدن پروستات می تواند یک عامل خطرآفرین باشد.)
ابتلا به دیابت یا برخورداری از سیستم ایمنی ضعیف.
ابتلا به یک عفونت دستگاه ادراری پیشین.
استفاده از یک کاتتر یا تجربه عمل جراحی یا فرآیند پزشکی که دستگاه ادراری در آن درگیر بوده است.
این امکان وجود دارد که ابتلا به یک عفونت دستگاه ادراری بدون هیچ نشانه ای باشد. اما بیشتر مردم یک یا چند نشانه را تجربه می کنند.
دفع ادرار درناک یک نشانه کلاسیک است. احساس نیاز به دفع ادرار در شرایطی که نیازی به انجام این کار نیست نیز یکی دیگر از نشانه های رایج است.
نیاز به دفع ادرار حتی زمانی که مثانه خالی است یا تنها چند قطره ادرار خارج می شود.
تکرر ادرار
درد و فشار در قسمت پایینی شکم یا ناحیه اندام جنسی
دفع ادرار دردناک
ادرار کدر یا خون آلود
بوی قوی و زننده ادرار
عفونت های مثانه که به کلیه ها سرایت می کنند می توانند علائم بیشتری را موجب شوند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تب
درد در پهلو یا کمر
حالت تهوع یا استفراغ
لرز یا تعریق
سردرگمی یا تغییرات ذهنی
در صورت مواجهه با علائم یک عفونت دستگاه ادراری باید با پزشک خود مشورت کنید. اگرچه نیازی نیست تا بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید، اما عفونت های دستگاه ادراری به اندازه ای آزار دهنده هستند که بیشتر مردم در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه می کنند. البته اگر با تب و دیگر نشانه های نگران کننده مواجه هستید باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید زیرا تب می تواند نشانه ای از تبدیل شدن عفونت مثانه به عفونت کلیه باشد.
آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که برای بهبود عفونت های دستگاه ادراری به کار گرفته می شوند. این که چه دارویی برای شما تجویز می شود و چه مدت باید آن را مصرف کنید به نتایج آزمایش، شدت علائم، و عوامل دیگر بستگی دارد. اگر یک زن مبتلا به عفونت ساده مثانه هستید یک دوره سه روزه آنتی بیوتیک ممکن است کافی باشد. مردان به طور معمول نیازمند دوره درمان طولانی‌تر هستند.
برای عفونت های دستگاه ادراری پیچیده یا عفونت کلیه پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های قوی‌تر به نام فلوروکینولون ها، دسته ای که داروهایی مانند سیپروفلوکساسین را شامل می شود، را تجویز کند. این داروها به منظور پیشگیری از مقاومت به آنتی بیوتیک باید به مقدار کم مصرف شوند.
همچنین، پزشک ممکن است برای تسکین علائم ادراری فنازوپیریدین را تجویز کند. این داروها باید به همراه یک آنتی بیوتیک مصرف شوند و به صورت تجویزی و بدون نسخه در دسترس هستند.
افزون بر این، پزشک ممکن است افزایش مصرف مایعات را توصیه کند. نوشیدن مایعات فراوان، به ویژه آب، ممکن است به دفع میکروب های بیماری‌زا کمک کند. همچنین، این کار ادرار را رقیق کرده و از این رو دفع ادرار با درد کمتری صورت می گیرد.
همانند هر عفونت دیگری در بدن، عفونت های دستگاه ادراری نیز به طور معمول خودبخود بهبود می یابند. شما می توانید برای 24 تا 48 ساعت افزایش مصرف مایعات را مد نظر قرار دهید، اما اگر علائم بهبود نیافتند احتمالا به مصرف دارو نیاز است.
بیشتر عفونت های دستگاه ادراری با موفقیت و بدون هیچ عارضه ای بهبود می یابند. اما بدون درمان درست و به موقع، یک عفونت مثانه ساده نیز می تواند از کنترل خارج شود. میکروب ها می توانند از مثانه وارد حالب ها شده و به کلیه ها حمله کنند و این شرایط می تواند زمینه ساز پیامدهای جدی برای سلامت شما شود.
از عوارض عفونت دستگاه ادراری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عفونت های دستگاه ادراری عود کننده
عفونت کلیه
تولد نوزاد با وزن کم، تولد زودرس نوزاد، یا تولد نوزاد مرده در زنان باردار
سپسیس یا عفونت خون، شرایطی بالقوه تهدیدکننده زندگی که می تواند به آسیب بافتی، نارسایی اندامی و حتی مرگ منجر شود
اقداماتی را می توان برای پیشگیری از عفونت های دستگاه ادراری مد نظر قرار دارد.
مایعات فراوان، به ویژه آب، مصرف کنید. این کار ادرار را رقیق کرده و به تخلیه باکتری ها نیز کمک می کند.
هنگام احساس نیاز به دفع ادرار این کار را انجام دهید. نگه داشتن ادرار می تواند به رشد باکتری های مضر کمک کند.
پس از اجابت مزاج و دفع ادرار پاکسازی را از جلو به عقب انجام دهید.
پس از رابطه جنسی برای کمک به تخلیه باکتری هایی که ممکن است وارد مجرای پیشاب شده باشند دفع ادرار را انجام دهید.
دوش بگیرید و از وان استفاده نکنید.
از پودرها و اسپری ها استفاده نکنید.
استفاده از اسپرم‌کش ها را متوقف کنید. اگر از روش های ضد بارداری که شامل اسپرم‌کش ها می شوند استفاده می کنید، روش های دیگر را مد نظر قرار دهید زیرا اسپرم‌کش ها باکتری های خوب را نیز نابود می کنند.
اگر با عفونت های دستگاه ادراری مکرر مواجه هستید با پزشک خود درباره تجویز دوز کم آنتی بیوتیک که پس از رابطه جنسی یا به صورت روزانه برای یک دوره چند ماهه استفاده می شود، صحبت کنید.
اگر زنی مسن هستید که عفونت های دستگاه ادراری مکرر را تجربه می کند، استفاده از کرم استروژن واژنی را مد نظر قرار دهید.
استفاده از پروبیوتیک های خوراکی و واژنی را مد نظر قرار دهید.
آب کرنبری بنوشید یا از قرص های کرنبری استفاده کنید. اگر از داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین، استفاده می کنید از مصرف کرنبری پرهیز کنید زیرا ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.