سرطان دهانه رحم مهم‌ترین علت مرگ ناشی از سرطان زنان در کشورهای در حال توسعه است. این بیماری در بیشتر موارد در مراحل بسیار پیشرفته تشخیص داده می‌شود. سرطان دهانه رحم از معدود سرطان‌هایی است که علت مشخصی برای ایجاد آن شناخته شده و روش‌های پیشگیری موثری برای ریشه کنی آن وجود دارد.
به گزارش ایسنا، مهم‌ترین علت شناخته شده این بیماری که چهارمین سرطان شایع زنان در جهان به شمار می‌رود، ابتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (اچ.پی.وی) است. به همین دلیل روش‌های تشخیصی عفونت اچ.پی.وی در برنامه‌های غربالگری به عنوان یکی از روش‌های نوین و اثربخش در پیشگیری از سرطان دهانه رحم شناخته شده است. آلودگی با ویروس پاپیلومای انسانی، شروع فعالیت جنسی در سنین پایین، سطح اجتماعی و اقتصادی پایین، بچه‌زایی، سیگار، شرکای جنسی متعدد، ویروس اچ آی وی /ایدز، داروهای سرکوب کننده ایمنی و عوامل تغذیه‌ای از عوامل خطر سرطان دهانه رحم هستند.
اصول خودمراقبتی در سرطان دهانه رحم
۱۲ اصل به عنوان اصول خود مراقبتی در این بیماری اعلام شده است. یکی از این موارد تاخیر نخستین نزدیکی جنسی تا سنین بالاتر است. همچنین جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های آمیزشی، استفاده نکردن از سیگار و دخانیات، استفاده از واکسن اچ پی وی در مناطق با شیوع بالای این سرطان، رعایت بهداشت جنسی، استفاده از وسایل پیشگیری در رابطه جنسی، محدودسازی تعداد شرکای جنسی، مشارکت در برنامه تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان دهانه رحم، درمان عفونت رحمی، عدم استفاده از مشروبات الکلی، مصرف زیاد میوه و سبزی و داشتن فعالیت بدنی جزو این اصول هستند.
برنامه ایران برای غربالگری بیماری چیست؟
در برنامه غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم در نظام بهداشتی کشور، هدف شناسایی و ثبت بیماران در رده سنی ۳۰ تا ۵۹ سال مشکوک یا مبتلا به بیماری دهانه رحم است. بعد از این شناسایی ارائه خدمات مناسب در سطوح مختلف شبکه بهداشتی درمانی و ساماندهی مراقبت بیماران انجام می‌شود.
مطابق دستورالعمل این برنامه، زنان در فاصله سنی ۳۰ تا ۵۹ سال، هر پنج سال یک بار از نظر علائم سرطان رحم بررسی و معاینه می‌شوند. همچنین برای زنان بدون علامت در فاصله سنی ۳۰ تا ۴۹ سال هر ۱۰ سال یک بار آزمایش اچ.پی.وی و پاپ اسمیر از طریق نمونه برداری مستقیم از دهانه رحم انجام می‌شود. زنان علامت‌دار یا دارای آزمایش مثبت برای بررسی‌های بیشتر به متخصص زنان معرفی می‌شوند. به همه زنان در این فاصله سنی توصیه می‌شود در فواصل ارزیابی‌های گفته شده اگر علائم مشکوکی داشتند به مامای دوره دیده در مراکز بهداشتی راجعه کنند.
علائم سرطان دهانه رحم چیست؟
طبق اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، سرطان دهانه رحم تا زمانی که پیشرفت نکرده در اغلب زنان بدون فعالیت جنسی کاملا بدون علامت است.یکی از نشانه‌های این بیماری خونریزی غیرطبیعی واژینال، از جمله پس از نزدیکی جنسی، در فواصل دوره‌های قاعدگی و پس از یائسگی است. علاوه بر آن درد هنگام نزدیکی جنسی نیز جزو نشانه‌های آن به شمار می‌رود.
ترشحات غیرطیبعی واژینال نیز به عنوان نشانه این بیماری در نظر گرفته می‌شود؛ تومورهای بزرگ می‌توانند دچار نکروز و عفونت شده و ترشحات غیرطبیعی واژینال که گاهی بدبو هستند، نیز از جمله نشانه‌ها هستند. گاهی ممکن است این ترشحات قبل از بروز خونریزی غیرطبیعی بروز کنند.
در موارد بسیار پیشرفته نیز دردهای لگنی یا کمری در اثر فشار تومور به اندام‌های مجاور ایجاد می‌شوند. علاوه بر آن گاهی خروج ادرار یا مدفوع از واژن به سبب ایجاد راه ارتباطی ناشی از رشد تومور از علائم بیماری است.