وقتی بدن نفس کم می‌آورد!

انسان برای ادامه حیات خود به اکسیژنی که از طریق تنفس دریافت می کند، وابسته است. بروز هر اختلالی در این شرایط می تواند پیامدهایی جدی را موجب شود. از جمله اختلالات تنفس می توان به کُنددَمی (Bradypnea) اشاره کرد.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "هلث لاین"، کنددمی به یک نرخ تنفس کند غیر طبیعی گفته می شود. نرخ تنفس طبیعی برای یک فرد بزرگسال به طور معمول 12 تا 20 نفس در دقیقه است. نرخ تنفس کمتر از 12 یا بیش از 25 نفس در دقیقه در شرایط استراحت ممکن است نشان دهنده یک مشکل سلامت زمینه ای باشد.

نرخ های تنفس طبیعی برای کودکان در جدول زیر ارائه شده اند:

کنددمی می تواند در زمان خواب یا بیداری رخ دهد. این شرایط مشابه با آپنه نیست که در آن تنفس به طور کامل متوقف می شود. تنگی نفس یا کمبود نفس نیز به نام دیسپنیا (Dyspnea) شناخته می شود.

دلایل و محرک های کنددمی چه چیزهایی هستند؟

مدیریت تنفس فرآیندی پیچیده است. ساقه مغز، ناحیه ای در پایه مغز، بخشی ضروری و کلیدی برای کنترل تنفس است. سیگنال ها از مغز و از طریق نخاع به عضلات درگیر برای ورود هوا به ریه ها ارسال می شوند و انقباض و انبساط آنها را موجب می شوند.

همچنین، مغز انسان و رگ های خونی اصلی دارای حسگرهایی هستند که مقدار اکسیژن و دی اکسید کربن را در خون کنترل می کنند و نرخ تنفس را بر اساس آن تنظیم می کنند. افزون بر این، حسگرهایی در مسیرهای هوایی به کشش ایجاد شده در زمان تنفس واکنش نشان می دهند و سیگنال هایی را به مغز ارسال می کنند.

همچنین، شما می توانید با کنترل دم و بازدم - یک تمرین رایج برای کسب آرامش - تنفس خود را آرام کنید.

از دلایل بروز کنددمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مواد مخدر

سوء مصرف مواد مخدر می تواند در نرخ تنفس اختلال ایجاد کند. مواد مخدر به گیرنده های موجود در سیستم عصبی مرکزی متصل می شوند. این شرایط می تواند نرخ تنفس را به طور قابل توجهی کاهش دهد. سوء مصرف مواد مخدر می تواند زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد و توقف کامل تنفس را موجب شود. از جمله مواد مخدر رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- هروئین

- کدئین

- هیدروکودون

- مورفین

- اکسی کدون

این مواد مخدر ممکن است موجب خطر بزرگتری شوند، اگر شما:

- سیگار می کشید

- از بنزودیازپین ها، باربیتورات ها، فنوباربیتال، گاباپنتینوئیدها، یا داروهای خواب آور استفاده می کنید

- الکل مصرف می کنید

- به آپنه انسدادی خواب مبتلا هستید

- به بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD)، سرطان ریه، یا دیگر بیماری های ریه مبتلا هستید

افرادی که برای قاچاق مواد مخدر آنها را می بلعند نیز می توانند کنددمی را تجربه کنند. 

کم کاری تیروئید

اگر غده تیروئید شما کم کار باشد، با کمبود برخی هورمون ها مواجه می شوید. در صورت عدم درمان، این شرایط می تواند برخی فرآیندهای بدن را کند سازد که تنفس نیز در میان آنها قرار دارد. کم کاری تیروئید می تواند ضعف عضلات درگیر در تنفس را موجب شده و به کاهش ظرفیت ریه ها منجر شود.

سموم

برخی سموم به واسطه کند کردن تنفس می توانند بدن را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، می توان به ماده شیمیایی سدیم آزید که برای کمک به باد شدن کیسه های هوای خودرو استفاده می شود، اشاره کرد. این ماده در آفت کش ها و وسایل انفجاری نیز یافت می شود. زمانی که به مقدار زیاد تنفس شود، سدیم آزید می تواند فعالیت سیستم عصبی مرکزی و سیستم قلبی عروقی را کند سازد.

از نمونه های دیگر می توان به مونوکسید کربن، گازی که به واسطه فعالیت خودروها، کوره های نفت سوز و گاز سوز و ژنراتورها تولید می شود، اشاره کرد. این گاز می تواند در ریه ها جذب شده و سطوح آن در جریان خون افزایش یابد که سطوح کم اکسیژن را در پی دارد.

آسیب دیدگی سر

آسیب دیدگی در نزدیکی ساقه مغز و فشار بالا در مغز می تواند به کندتپشی قلب (Bradycardia) و همچنین کنددمی منجر شود.

از دیگر شرایطی که می توانند به کنددمی منجر شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از داروهای آرام بخش یا بیهوشی

اختلالات ریه مانند آمفیزم، برونشیت مزمن، آسم شدید، سینه پهلو، و ورم ریوی

مشکلات تنفسی طی خواب، مانند آپنه خواب

شرایطی که اعصاب یا عضلات درگیر در تنفس را تحت تاثیر قرار می دهند، مانند سندرم گیلن باره یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)

طی مطالعه ای که در سال 2016 روی موش ها انجام شد، پژوهشگران دریافتند استرس عاطفی و اضطراب مزمن می تواند حداقل در کوتاه مدت به کاهش نرخ تنفس منجر شود. یک نگرانی این است که نرخ تنفس کم مداوم احتمال ارسال سیگنال افزایش فشار خون بدن به کلیه ها را افزایش دهد. این شرایط می تواند ابتلا به پرفشاری خون بلند مدت را موجب شود.

علائم دیگری که می توانند با کنددمی پدیدار شوند چه چیزهایی هستند؟

علائمی که ممکن است با نرخ کند تنفس همراه باشند به دلیل این شرایط بستگی دارند. به عنوان مثال:

مواد مخدر می توانند موجب مشکلات خواب، یبوست، کاهش هوشیاری و خارش شوند.

از دیگر نشانه های کم کاری تیروئید می توان به بی حالی، خشکی پوست، و ریزش مو اشاره کرد.

مسمومیت با سدیم آزید می تواند به شکل گیری علائم مختلفی از جمله سردرد، سرگیجه، راش های پوستی، ضعف، حالت تهوع، و استفراغ منجر شود.

قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن ممکن است موجب سردرد، سرگیجه، سمیت قلبی عروقی، نارسایی تنفسی، و کما شود.

تنفس کند، و همچنین علائمی مانند سردرگمی، آبی شدن، یا از دست دادن هوشیاری شرایطی تهدید کننده زندگی و نیازمند رسیدگی سریع و اورژانسی هستند.

گزینه های درمانی چه چیزهای هستند؟

اگر نرخ تنفس شما کندتر از شرایط عادی به نظر می رسد، برای ارزیابی دقیق به پزشک مراجعه کنید. پزشک احتمالا یک معاینه جسمانی و بررسی علائم حیاتی و همچنین دمای بدن و فشار خون را انجام خواهد داد. به همراه علائم دیگر، معاینه جسمانی و سابقه پزشکی به این که آیا به آزمایش های تشخیصی بیشتر نیاز است یا خیر کمک خواهند کرد.

در شرایط اضطراری، ممکن است به استفاده از اکسیژن و دیگر اقدامات حامی زندگی فرد نیاز باشد. درمان هرگونه شرایط زمینه ای ممکن است به بهبود کنددمی منتج شود. از جمله گزینه های درمانی بالقوه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اعتیاد به مواد مخدر: برنامه های ترک اعتیاد، مدیریت درد

مصرف بیش از حد مواد مخدر: در صورت مصرف به موقع، دارویی به نام نالوکسان می تواند سایت های گیرنده ماده مخدر را مسدود کرده و اثرات سمی سوء مصرف را معکوس سازد 

کم کاری تیروئید: استفاده روزانه از داروهای تیروئید

سموم: استفاده از اکسیژن، درمان هرگونه مسمومیت، و نظارت بر علائم حیاتی

آسیب دیدگی سر: نظارت دقیق، مراقبت حمایتی، و عمل جراحی

عوارض احتمالی

اگر نرخ تنفس شما برای مدت زمانی طولانی بیش از حد کم باشد می تواند به شرایط زیر منجر شود:

هیپوکسمی، یا سطوح کم اکسیژن در خون

اسیدوز تنفسی، شرایطی که در آن خون بیش از حد اسیدی می شود

نارسایی کامل تنفسی