باور اینکه از هر ۴ ایرانی یک نفر درگیر اختلالات روانی در سطح خفیف تا شدید است با دیدن شهروندانی که به سرعت عصبانی می شوند، از کوره در می‌روند و یا در ارتباطات روزمره‌شان با چالش‌های زیادی رو به رو هستند، چندان سخت نیست.
انجمن علمی روان پزشکان ایران میزان شیوع اختلالات روان بین افراد ۱۵ تا ۶۵ سال بدون احتساب اختلالات شخصیتی را ۲۴ درصد اعلام کرده است. اورژانس اجتماعی کشور نیز با اعلام اینکه 23.6 درصد از ایرانیان به انواع اختلالات روانی مبتلا هستند، نشان می دهد مساله توجه به «سلامت روان» در کشور موضوعی جدی است که باید توجه مسئولان را به خود جلب کند.
به گزارش ایسنا، بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، سلامت افراد یک جامعه نه تنها ابعاد جسمی را در برمی گیرد بلکه بیش از همه ابعاد ذهنی و فکری شهروندان یک جامعه را شامل می‌شود. بر اساس تعریف این سازمان «سلامت روانی در درون مفهوم کلی سلامت قرار دارد و سلامت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش‌های روانی و جسمی؛ سلامت به معنای نبود بیماری یا عقب‌ماندگی نیست.»
۱۰ اکتبر (18 مهرماه) روز جهانی سلامت روان است که اولین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی توسط فدراسیون جهانی سلامت روان به این نام خوانده شد. به همین مناسبت گفت‌وگویی برای بررسی وضعیت سلامت روان ایرانیان با حسین اسد بیگی، رئیس اورژانس اجتماعی داشتیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
حسین اسدبیگی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه در حال حاضر ۳۵۰ میلیون نفر در جهان دچار افسردگی هستند، گفت: در دنیا از هر ۴ نفر، یک نفر دچار مشکلات روان شناختی و اختلات روانی است. گاهی این اختلالات با یکدیگر همپوشانی نیز دارند یعنی ممکن است یک نفر هم افسردگی و اختلالات اضطرابی داشته و هم مصرف کننده مواد مخدر باشد. در ایران نیز بر اساس تحقیقی که چند سال گذشته انجام شد ، ۲۳.۶ درصد افراد به انواع اختلالات روانی مبتلا هستند.
وی در ادامه با اشاره به پژوهشی که درباره اعتیاد و گسترش افسردگی در اطرافیان این اشخاص انجام شده است افزود: بر اساس نتایج این پژوهش متوجه شدم از هر ۷۵ نفری که مانند خانواده معتادان درگیر این مساله بودند، تنها ۸ نفر افسردگی نداشتند؛ یعنی از هر ۷۵ نفر ، ۶۷ نفر به افسردگی مبتلا بودند.
اسدبیگی در ادامه با اشاره به شعار روز جهانی سلامت روان تصریح کرد: همچنین سازمان بهداشت جهانی هرسال برای کل سال موضوعی انتخاب می کند. بر همین اساس، سال ۲۰۱۷ تحت عنوان «افسردگی» نام گذاری شده و «شعار بیا صحبت کنیم» برای مقابله با این اختلال انتخاب شده است.
از هر 5 نفر در دنیا، یک نفر «افسردگی» در محیط کاری را تجربه می کند
وی با اشاره به اینکه روز سلامت روان امسال نیز با عنوان خاص «بهداشت روان در محیط کار» نام گذای شده است، اظهار کرد: این شعار نشان می دهد که باید به سلامت روان در محیط های شغلی مانند کارگاه ها و سازمان ها و... توجه شود. سازمان بهداشت جهانی معتقد است افسردگی در راس علل بیماری‌ها است. این افراد یا سر کار نمی روند یا نمی توانند به صورت کامل به شکل مولد از توانمندی‌هایشان استفاده کنند. در محیط های کاری در دنیا از هر ۵ نفر، یک نفر مشکلات سلامت روان را تجربه می کند. به همین دلیل بسیاری از کارفرمایان برای داشتن محیط کاری سالم به دنبال سیاست گذاری هستند.
رئیس اورژانس اجتماعی با بیان اینکه در آمریکا هزینه مربوط به سلامت روان 2.5 هزار میلیارد دلار تخمین زده شده است افزود: پیش بینی شده تا سال 2۰۳۰ این رقم به ۶ هزار میلیارد دلار نیز افزایش یابد. در آمریکا ۱۰ درصد کارکنان به دلیل افسردگی غیبت از محل کار دارند.
50 درصد افسرده‌ها هرگز درمان نمی‌شوند
اسدبیگی در ادامه با شاره به اینکه در دنیا ۵۰ درصد از افراد افسرده هرگز درمان نمی شوند، عنوان کرد: مسائل شناختی در زمان ابتلا به افسردگی مانند مشکل در تصمیم گیری و حافظه باعث می شود به عملکرد شغلی افراد در ۹۴ درصد از زمان کار آسیب وارد شود. تحقیقی در ژاپن درباره ارتباط استرس ها با محیط کاری نشان می دهد که۳۲.۴ درصد از کارگران گفته اند در سال گذشته از استرس و اضطراب محیط کار در رنج بوده‌اند. همچنین پژوهش ها در شیلی در سال ۲۰۱۱ نشان داده ۲۸ درصد از کارگران و ۱۳.۸ درصد کارفرماها معتقدند که استرس و افسردگی در اقداماتشان مشهود است.
مراجعه به روانشناس؛ داغ ننگ دیروز و کلاس اجتماعی امروز
فقر خدمات مشاوره‌ای در سبد کالای خانواده‌ها
رئیس اورژانس اجتماعی کشور با تاکید بر اهمیت نقش روان شناس و مشاور و مددکار اجتماعی در زندگی افراد و محیط کاری اضافه کرد: در گذشته مراجعه به مشاور و روان شناس برای مردم دشوار بود و آنها خجالت می کشیدند ولی الان بار این داغ ننگ یا خجالت کاسته شده است. حتی در مواردی می بینیم که افراد مراجعه به روان شناس یا مشاور را نوعی «کلاس اجتماعی» می‌دانند.
وی در ادامه با انتقاد از هزینه بالای خدمات روان شناختی در کشور تصریح کرد: سالهاست از متخصصین درخواست می کنیم برای اینکه افراد بیشتری بتوانند از خدمات روان شناسی استفاده کنند، اقدامات و خدمات مشاوره‌ای و روان شناختی تحت پوشش بیمه قرار بگیرد؛ اما تنها تعداد محدودی شرکت‌های بیمه تکمیلی هستند که این خدمات را به کارکنان بعضی نهادها ارائه می کنند و بیشتر مردم از بیمه خدمات درمانی برای مشاوره محروم هستند.
اسدبیگی با بیان اینکه تنها علت مراجعه نکردن مردم برای دریافت خدمات روان شناسی مربوط به هزینه بالای آنها نیست، اظهار کرد: باید این را هم در نظر گرفت که خیلی وقت ها افرادی را می بینیم که حتی زمانیکه هزینه مشاور و روانشناس و مددکار را قبلا پرداخت کرده اند با این وجود از خدمات استفاده نمی کنند. یعنی نمی‌شود گفت که علت استفاده نکردن از خدمات مشاوره‌ای فقط هزینه بالای آنهاست. گاهی مردم برای دیدن یک متخصص بیماری های جسمانی که حدود ۵ دقیقه ویزیتش طول می کشد هزینه های بالایی را پرداخت می کنند. این متخصص می تواند در یک ساعت با اختصاص حدود ۵ دقیقه بیش از ۱۰ بیمار را ویزیت کند اما روان شناس در ۴۵ دقیقه تنها یک نفر را می بیند. پس مردم هزینه گزافی برای پزشک می پردازنند ولی برای روان شناس و مشاور کمترین هزینه را در سبد کالایشان قرار می دهند.
ویزیت‌های چند صد هزار تومانی برخی روانشناسان و مشاوران
افزایش خشونت در جامعه نسبت به دهه‌های قبل
وی در ادامه با بیان اینکه تعداد اندکی مشاور و روانشناس و متخصص هستند که هزینه های چند صد هزار تومانی دریافت می کنند ولی معمولا تا وقتی کسی شکایت نکند به آنها رسیدگی نمی شود، گفت: در حال حاضر مشاهده می کنیم که پرخاشگری و خشونت در جامعه نسبت به دهه‌های قبل بیشتر شده و از سطح تحمل و مدارای مردم نیز کاسته شده است. به همین دلیل نیاز به آموزش «مدارا» و «تاب آوری» به مردم حس می شود. اگر به دنبال این هستیم که جامعه‌ای سالم، به دور از آسیب‌های اجتماعی داشته باشیم جز با کمک و یاری متخصصان و روان شناسان، مددکاران ، مشاوران و تدابیر سیاست گذاران عرصه‌های روان و سلامت به این هدف نخواهیم رسید.
لزوم همکاری مسئولان حوزه‌های مختلف بهداشتی برای افزایش بهداشت روان با یکدیگر
اسد بیگی با اشاره به نقش مداخلات غیر دارویی در بهبود سلامت روان افراد نه به ایسنا گفت: مداخلات دارویی و غیردارویی وقتی با هم انجام شوند در اختلالات روانی موثرتر هستند. این به این معناست که باید پزشکان و روان پزشکان هرچه بیشتر با روان شناسان و متخصصان بهداشت روان و مددکاران تعامل داشته باشند تا موفقیت در بهبودی بیماران بیشتر مشاهده شود.بهتر است مسئولان حوزه‌های بهداشتی به نقش روان شناسان در بهبودی بیماران مبتلا به اختلالات روانی بیشتر توجه کنند و از اقدمات و خدماتی که بالقوه در این صنف وجود دارد آگاه شوند و استفاده کنند.
وی در پایان با ابراز امیدواری از همکاری بیشتر حوزه‌های بهداشتی در بهبود سلامت روان تصریح کرد: در دهه‌های اخیر هر سال همکاری صنف‌های مختلف مربوط به بهداشت روان بیشتر شده است و امیدواریم در آینده همکاریها و هماهنگی‌ها افزایش یابد زیرا این تعامل باعث می شود گروه‌های هدف، که افراد دچار مشکلات روانی هستند، بیشتر از این خدمات استفاده کنند.