بخشنامه وزارت آموزش و پرورش درباره ضوابط استخدام معلمان در این وزارتخانه در چند روز گذشته واکنش‌های زیادی را در بین کاربران شبکه‌های مجازی به دنبال داشته است تا جایی که شهیندخت مولاوردی دستیار رئیس جمهوری در امور حقوق شهروندی طی یک پیام توئیتری، با تأیید بر تبعیض‌آمیز بودن این شیوه نامه اعلام کرده که این مسأله را پیگیری و نتیجه را اعلام خواهد کرد.
ایران نوشت: بر این اساس، افرادی که از این پس می‌خواهند وارد شغل معلمی و آموزش و پرورش شوند، باید شرایط و ضوابط ورود به این دستگاه را داشته باشند. مرکز برنامه‌ریزی نیروی منابع انسانی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش، شیوه‌نامه مصاحبه اختصاصی داوطلبان ورود به دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی را منتشر کرد. این شیوه‌نامه مطابق بند یک و 2 ماده 12 قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش تهیه و تدوین شده و بر اساس آن معلمانی که وارد آموزش و پرورش می‌شوند نباید بیماری‌های مندرج در این شیوه‌نامه را داشته باشند. «اختلالات زنانگی»، «موهای زاید صورت»، «بلوغ زودرس یا دیررس» و «سابقه جراحی بیماری‌های رحمی» در زنان، از جمله «بیماری»های منجر به منع استخدام داوطلبان است.
همچنین نداشتن دید کمتر از ۱۰/۱۰ در یک چشم، پس از اصلاح با عینک، «هر نوع نقص میدان بینایی در یک یا هر دو چشم» و «کمتر بودن تعداد دندان‌ها از ۲۰ عدد» از دیگر ممنوعیت‌های ذکر شده است. کوتاهی یک پا بیش از ۱۰ سانتیمتر از پای دیگر، انواع آکنه (جوش) «وقتی که شدید باشند یا منظره صورت را تغییر دهند» و آسیب اعصاب صورت که منجر به «اختلال عملکرد یا کراهت منظر» شود.
«ناباروری» و «موهای زاید صورت» زنان، میگرن شدید، دیابت، گواتر، اعتیاد به سیگار، «لهجه غلیظ و غیر قابل تغییری که مانع تلفظ برخی حروف فارسی مثل چ، گ، ژ، ق شود» (برای معلمان دوره ابتدایی) از دیگر موارد منع در استخدام است.
این موارد در حالی در شبکه‌های مجازی بین کاربران دست به دست می‌شود که اسفندیار چهاربند رئیس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: این موارد چندین سال است که در استخدام معلمان نقش دارد و بخشنامه چیز جدیدی نیست: این بخشنامه را باید در دو مورد بررسی کرد؛ نخست ضوابطی که محدودیت‌هایی برای استخدام ایجاد می‌کند و دوم ضوابطی که پرونده پزشکی داوطلب را تشکیل می‌دهد اما مانع استخدام نیست. ما دانشجویانی در دانشگاه فرهنگیان داریم که این دانشجویان شبانه روزی در دانشگاه فعالیت می‌کنند، مسئولان دانشگاه باید بدانند که در طول تحصیل دانشجویان دچار چه مشکلات و بیماری‌هایی هستند. اساساً تشکیل پرونده پزشکی کار عقلانی است، این بدان معنا نیست که ما موارد پزشکی افراد را بدانیم و اجازه ندهیم در آموزش و پرورش استخدام شوند. وقتی فردی وارد دانشگاه فرهنگیان می‌شود در حقیقت جذب آموزش و پرورش شده است ،در همان دانشگاه دانشجویان کلی پرونده پزشکی دارند که ما منعی برای استخدام‌شان نمی‌بینیم.
وی با اشاره به اینکه افرادی که می‌خواهند معلم شوند باید استانداردهای لازم را داشته باشند، اظهار داشت: ما باید از منظر دانش‌آموزان به یک معلم نگاه کنیم. وجیه‌المنظر بودن در معلمی یک اصل اساسی در آموزش و پرورش است. اگر فردی جذب آموزش و پرورش شود و کراهت در چهره‌اش داشته باشد خود فرد اذیت می‌شود، او نمی‌تواند با دانش‌آموزان ارتباط برقرار کند و دانش‌آموزان هم او را اذیت می‌کنند. در هر شغلی افراد به طور ظاهری استانداردهایی را دارند و این چیزی نیست که بخواهیم درباره‌اش توضیح دهیم.
چهاربند درباره تفکیک جنسیتی در آموزش و پرورش گفت : ما به هیچ عنوان بین زنان و مردان در استخدام تفاوت قائل نیستیم. امسال 8 هزار مجوز استخدامی در آموزش و پرورش داشتیم و طبق قانون باید 4 هزار زن و 4 هزار مرد را استخدام کنیم.
وی با اشاره به اینکه برخی موارد بخشنامه استخدامی معلمان در سال گذشته اصلاح شد، می‌گوید: قد معلمان باید یک استانداردهایی داشته باشد ما هم شرایط قد را برای خانم‌ها 155 و برای آقایان 160 درنظر گرفته‌ایم. اما در بررسی‌های استخدامی داشتیم که برخی خانم‌ها 152 یا 154 بودند اما شرایط کامل استخدام را دارند همچنین در برخی مناطق اقوام مختلف قدهای مختلفی دارند، بنابراین شیوه نامه سنجش قد را اصلاح کردیم و براساس منطقه بومی و قدهای هنجاری که در آن منطقه وجود دارد معلمان در این بخش سنجش شوند.
چهاربند درباره بینایی افراد افزود: سابق بر این باید بینایی در هر دو چشم 20/12 باشد، یک تعدادی بودند دیدشان 20/9 بود که با عینک می‌توانستند نقص بینایی خود را جبران کنند این موضوع را هم حذف کردیم یا در بررسی‌هایمان متوجه شدیم که در برخی منطقه‌ها افراد به خاطر شرایط خاص اقلیمی دچار سوءتغذیه هستند که در رشدشان تأثیرگذار بوده است، بنابراین شرایط رشدی را هم حذف کردیم.
رئیس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش همچنین درباره نداشتن لهجه توضیح داد: خیلی‌ها معتقدند که ما قومیت‌ها را به رسمیت نمی‌شناسیم، باور کنید این‌گونه نیست. در برخی شهرها که افراد لهجه دارند ما حساسیتی در لهجه معلمان نداریم اتفاقاً مثلاً در آذربایجان خوب است که معلم لهجه داشته باشد و می‌تواند با دانش‌آموزان با همان زبان مادری ارتباط برقرار کند و آموزش هم برای دانش‌آموز تسهیل پیدا می‌کند اما در تهران در این باره سختگیری می‌شود. دانش‌آموز کلاس اول دبستان که تازه می‌خواهد با حروف الفبا آشنا شود، باید بتواند بخوبی حروف را بشنود.
وی درباره اینکه چرا ناباروری زنان یا داشتن موهای زاید در صورت زنان در این بخشنامه آورده شده است، می‌گوید: به ما ربطی ندارد زنانی که می خواهند جذب آموزش و پرورش شوند بچه دارند یا خیر؟ تصور می‌شود مواردی چون ناباروری جزو موارد محدودکننده است، در حالی که این گونه نیست و در طول دو سال گذشته که این شیوه‌نامه اجرا می‌شده موردی نداشته‌ایم که شخصی به این دلیل منع یا محدود شده باشد. ما در پرونده پزشکی اطلاعات مربوط به وضعیت روحی و جسمی داوطلب را ثبت می‌کنیم. داشتن موهای زاید صورت هم به خاطر مشکلات هورمونی مد نظر بوده است.
چهاربندگفت: آن چیزی که بیشتر مانع استخدام می‌شود مشکلات ناشی از معلولیت‌های جسمی است که این مهم نیز باید متناسب با شرح وظیفه معلمان در نظر گرفته شود. به‌عنوان مثال در هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای معلولیت جسمی مانع انجام وظیفه حرفه‌ای می‌شود اما ممکن است مشکلی چون ضعف شنوایی برای مدارس استثنایی مشکلی ایجاد نکند و بتوانیم از فردی که چنین معلولیتی دارد در مدارس استثنایی استفاده کنیم، ضمن آنکه ما 3درصد سهمیه جذب معلولان را داریم اما در مجموع معلولیت‌ها و عدم مشکلات جسمی داوطلبان به تناسب رشته تدریس‌شان باید در نظر گرفته شود و متفاوت است و موردی چون عدم بارداری اساساً مانع استخدام نمی‌شود اما اگر قرار باشد خدمات درمانی و رفاهی را ساماندهی کنیم اطلاعات این پرونده‌های پزشکی به ما کمک می‌کند.