به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "ریدرز دایجست"، اگر فکر می کنید دوش گرفتن با آب سرد دیوانگی به نظر می رسد، افراد بسیاری در جهان با شما هم عقیده هستند. اما نتایج پژوهش هایی رو به افزایش و نظرات کارشناسان نشان می دهند که دوش آب سرد می تواند به تقویت قدرت های ذهنی و جسمی انسان کمک کند.
طی فصول سرد احتمال ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا افزایش می یابد. هنگامی که موضوع مبارزه با بیماری مطرح می شود، دو رویکرد اصلی مد نظر قرار می گیرند: پرهیز از تمامی میکروب ها تا حد امکان و تقویت سیستم ایمنی برای مواقعی که به عنوان مثال مجبور هستید با همکار بیمار خود ساعاتی را در طول روز سپری کنید. و هنگامی که موضوع تقویت خطوط دفاعی بدن در برابر میکروب ها مطرح می شود، علم سلام جدیدی را در اختیار دارد که دوش آب سرد است. نتایج مطالعه ای جدید که در نشریه Plos One منتشر شد، نشان می دهد که به پایان بردن دوش گرفتن با آب سرد می تواند به کاهش 30 درصدی تعداد روزهای بیماری کمک کند. شرکت کنندگان در این مطالعه طی 30 تا 90 ثانیه پایانی دوش گرفتن روزانه خود از آب سرد استفاده کردند و نه تنها روزهای بیماری کمتری را تجربه کردند، بلکه به طور عجیبی اضطراب کمتر و اندکی حس رضایت بهتر از زندگی را گزارش کردند.
بنابر پژوهش منتشر شده توسط موسسه ملی سلامت آمریکا، پایداری هوای سرد روش سوخت و ساز چربی در بدن را تغییر می دهد، و در همین راستا چربی زرد ناسالم به چربی قهوه ای فعال تبدیل می شود و کاهش وزن و کاهش چربی را در پی دارد. افزون بر این، فرد در آب و هوای سرد کالری های بیشتری می سوزاند زیرا بدن برای حفظ دمای طبیعی خود انرژی بیشتری مصرف می کند. پژوهش های چندانی درباره دوش آب سرد به عنوان تاکتیکی بلند مدت برای کاهش وزن انجام نشده است، اما این مساله برخی افراد را از استفاده از آب سرد درمانی یا سیستم لرز به منظور کاهش موفقیت آمیز وزن خود حداقل در کوتاه مدت باز نداشته است.
چندی پیش چالشی به نام «سطل آب یخ» محبوب شده بود و اگر از تمامی شرکت کنندگان در آن پرسش کنید، گواهی می دهند که ریختن آب سرد روی سر به واقع انسان را بیدار می کند. این به دلیل آن است که هر گونه شوک به سیستم بدن شما ترشح اندورفین، ماده شیمیایی مسئول احساس خوب در مغز، را موجب می شود. یکی از آثار اولیه اندورفین هجوم فوری انرژی است و دوستداران دوش آب سرد به این نکته اشاره دارند که پس از دوش گرفتن انرژی ایجاد شده در بدن آنها برای مدت زمان بیشتری دوام می آورد و بار دیگر بدن گرم می شود. همچنین، دوش آب سرد می تواند به کاهش خستگی طولانی مدت که با سندرم خستگی مزمن توصیف می شود، کمک کند.
آیا با درد مزمن دست و پنجه نرم می کنید؟ یکی دیگر از فواید ترشح اندورفین به واسطه دوش آب سرد احساس درد کمتر است. بنابر نتایج یک متاآنالیز که در نشریه American Journal of Medical Sciences منتشر شد، نه تنها افراد کاهش درد جسمی پس از دوش آب سرد را تجربه کردند، بلکه به افزایش تحمل خود برای دردی که احساس می کردندف اشاره داشتند.
دوش آب سرد صبحگاهی برای بیشتر افراد دلیل کافی برای افسرده شدن است، اما برای افرادی که به واقع از افسردگی بالینی رنج می برند، انجام این کار می تواند اثری مخالف داشته باشد. نتایج پژوهشی که در نشریه Medical Hypotheses منتشر شد، نشان می دهد که آب سرد مقدار بسیار زیادی پیام های الکتریکی را از پایانه های عصبی محیطی به مغز ارسال می کند که این شرایط می تواند به یک شکل گیری یک اثر ضد افسردگی منجر شود. مطالعه ای دیگر نیز نشان داده است که دوش آب سرد به بهبود کلی خلق و خو، کاهش استرس و اضطراب کمک می کند.
دوش آب سرد می تواند تمام فواید روانی نوشیدن یک فنجان قهوه صبحگاهی را بدون شکل گیری خشم، اضطراب و افت انرژی زمانی که اثر کافئین از بین می رود را به همراه داشته باشد. دوش آب سرد سیستم های اضطراری بدن را فعال می کند و فرد را در حالت آماده باش قرار می دهد. دوستداران دوش آب سرد بیان می کنند که پس از انجام این کار تمرکز و دقت بیشتری روی کار خود دارند.
ورزشکاران حرفه ای مانند کوبی برایانت و لبرون جیمز، دو ورزشکار مطرح لیگ حرفه ای بسکتبال آمریکا، حمام یخ پس از انجام تمرینات ورزشی و بازی های سخت را به عنوان روشی برای کاهش درد عضلانی و ریکاوری سریع‌تر عنوان کرده اند. در شرایطی که این کار برای آنها موثر است، آیا برای ورزشکاران آماتور نیز خوب است؟ در پاسخ باید گفت: شاید. مطالعات در این زمینه به نتیجه ای واحد نرسیده اند. برخی کارشناسان معتقدند این کار به افزایش جریان خون و کاهش التهاب کمک می کند، در شرایطی که برخی مطالعات آن را کاملا بی اثر عنوان کرده اند.
بنابر گزارشی که در نشریه American Psychological Association منتشر شده است، اراده شما همانند یک عضله می ماند و هرچه بیشتر آن را ورزش دهید تا از وسوسه ها و نیروهای مخالف پرهیز کند، از اراده قوی‌تری برخوردار خواهید شد و در حفظ عادات خوب بهتر عمل می کنید. حتی اگر دوش آب سرد فواید سلامت اضافی برای شما به همراه نداشته باشد، تنها عمل مجبور کردن خود به انجام این کار سخت می تواند به عملکرد بهتر شما در انجام وظایف ناخوشایند اما مهم در برخی از برهه های زندگی منجر شود.
نکاتی در دوش و شنا در آب سرد
یکی از مسائلی که در استخرها باب شده است وارد شدن افراد به حوضچه های آب سرد و آب گرم است که اکثر افراد بدون توجه و از روی تقلید آن را انجام می دهند و به عوارض آن توجهی ندارند. متن پیش رو گزیده ای است با جرح و تعدیل از کتاب قاون ابن سینا درباره استعمال آب سرد و شرایط آن. استعمال آب سرد برای کسى مناسب است که تمام مسائل بهداشتی را با دقت رعایت کرده باشد، و سن و قوت و هیکل او و فصل آن موافق باشد. نکات زیر نیز باید مورد توجه او باشد:
1. بر او تُخَمه واقع نشده باشد؛ یعنی عادت به روی هم خواری و پرخوری نکرده باشد.
2. قى(استفراغ عمدی) نکرده باشد.
3. اسهال نشده باشد. (چه با مسهل چه به سبب بیماری)
4. بیخوابى نکشیده باشد.
5. در سن کودکی و نوجوانی نباشد.
6. در سن کهنسالی نباشد.
7. بعد از جماع(همبستری) نباشد.
8. بعد از خوردن غذا نباشد مگر اینکه هضم آن پایان یافته باشد(حداقل دو ساعت).
9. در زنان بعد از وقع خونریزی دوران قاعدگی نباشد.
10. بعد از شب بیداری نباشد.
11. در هنگام ضعف بدن نباشد و با ضعف نباشد.
12. زمانی باشد که بدن او نشیط بود و حرکات او متوالى و متوافق بود
13. شدت سردی آب معتدل باشد تا با بستن منافذ پوست را قوى کند و حرارت غریزى را در داخل بدن نگهدارد.
14. بعد از ریاضت و ورزش باشد.
15. پیش از این استحمام ماساژ محکم بگیرد و روغن مالی کند.
16. تا زمانی در آب سرد بماند که نشاط حاصل شود و پیش از واقع شدن لرز بیرون آید.
17. بعد از بیرون آمدن از آب و گذشت زمان کافی (بازگشت حرارت بدن به حالت طبیعی و لباس پوشیدن) غذاى بیشتری نسبت به عادت خود بخورد چرا که هضم او تقویت شده است.
با توجه به نکات فوق متوجه خواهیم شد که اکثر افرادی که بنا به تقلید این کار را انجام می دهند از عوارض این کار غافل هستند.
به کوشش دکتر محمد علی زارعیان، دبیر انجمن تحقیقات طب سنتی