این روزها دو فیلم پرفروش سینمای ایران در گیشه، آثاری هستند که رنگ و بوی اجتماعی دارند و آنها را می توان در قالب سینمای اجتماعی ایران ارزیابی و تحلیل کرد.
فیلمساز و منتقدسینما، معتقد است پس از فیلم هایی مانند قیصر و گاو، سینمای ایران و متعاقب آن سینمای اجتماعی متولد می شود و پیش از آن جریان قابل اعتنایی که ارزش های فنی و زیبایی شناسانه داشته باشد وجود نداشته است.
رضا درستکار در گفت و گو با عصرایران می گوید: پس از سالهای تولد و ظهور قیصر و گاو، فیلم های متعدد دیگری با رویکرد اجتماعی سیاسی تولید شدند که باعث شد جریان سینمای اجتماعی به ظهور برسد و تا همین امروز نیز ادامه داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه سینماگران ایرانی متاثر از جریان های مختلفی مانند نئورئالیسم ایتالیا و جریان های دیگر رو به نقد اجتماعی سیاسی آوردند که این باعث ظهور جریان اثرگذاری در سینمای ایران شد، افزود: این جریان ها باعث تقویت جریان مهم سینمای اجتماعی شد.
این منتقد سینما با بیان اینکه وقتی می گوییم سینمای اجتماعی، از قدرت انتقال چیزی حرف می زنیم که ارزشگذاری مثبت دارد، افزود: سینمای اجتماعی یک تقسیم بندی کلان در سینمای ایران پیدا کرده است و این ارزشمند است که این سینما می تواند بازگو کننده بخشی از مردم باشد.
درستکار تصریح کرد: مردم نیازهایی دارند، سینماگر با اثر قابل اعتنایش به این درخواست ها پاسخ ارزشمندی می دهد در نتیجه مردم استقبال می کنند و با آغوش باز به سراغ آن فیلم می روند.
وی بیان کرد: به همان اندازه که مردم از سینماگران درخواست هایی دارند، به همان اندازه سینماگر اجتماعی در نگاه متولیان و مسئولان مورد اتهام است به این دلیل که معتقدند فقط ضعف ها نشان داده شده است، شاید به همین دلیل با امثال اصغر فرهادی مشکل دارند.
این منتقد سینما با بیان اینکه در هیچ جامعه ای برای یک ملودرام دعوا راه نمی اندازند، گفت: دلایل اصلی مخالفت با سینمای اثرگذار اجتماعی در بین متولیان را باید در جای دیگر جستجو کرد.
اتهامها به سینمای اجتماعی راه گفتوگو را میبندد
درستکار در ادامه تصریح کرد: سالهاست عده ای در این سینما با به کاربردن واژه هایی چون سینمای جشنواره ای و سیاه نمایی، می خواهند جلوی مسیر گفت و گو و تفکر را ببندند در حالی که در تمام این سالها حرفهایشان نفوذ چندانی نداشته و قابل گفت و گو نبوده چون عمدتا عاری از حقیقت بوده است.
وی با اشاره به اینکه اگر کسی نقد تندی هم دارد فارغ از ارزشگذاری باید صاحب سلیقه و تفکر باشد، افزود: در این فضا است که شخصی مانند کیارستمی که صاحب سلیقه و تفکر است می تواند بگوید با سینمای تجاری ارتباط خوبی نمی تواند برقرار کند.
عضو شورای مرکزی انجمن منتقدان سینمای ایران با بیان اینکه در سینما نباید به دنبال ارائه راهکار بود، گفت: عده ای به سینماگران ایراد می گیرند که چرا شما در فیلمتان فقط مشکلات را نشان می دهید، این ایراد دقیقا مانند این است که گفته شود وقتی یک پل در حال خراب شدن است چرا فقط داد و هوار راه انداختید، خوب طبیعی است هنرمند وظیفه اش گزارش کردن و شهادت دادن است و اگر کسی ایرادی را گوشزد می کند این دقیقا به آن معنا نیست که خود او نیز باید اصلاح انجام دهد و وضعیت را درست کند بلکه او دارد به دیگران گوشزد می کند اگر این انحراف را درست نکنید خطرات بعدی در راه است.
درستکار با تاکید بر این نکته که در تاریخ سینمای ایران فیلمهای بی شماری ساخته شدند که کارکرد یکبار مصرف داشتند و دیگر از آنها خبری نیست، گفت: آثاری ماندگار می شوند که مردم همه جوره دوستشان داشته باشند و باید توجه داشت امروزه سینمارفتن تبدیل به یک پروسه سخت شده است و مردم بی خود و بی جهت به سینما نمی روند و فیلمها را معمولا آگاهانه برای تماشا انتخاب می کنند.
وی تصریح کرد: آنچه که امروزه در تریبون های رسمی کشور در مورد سینمای اجتماعی گفته می شود، حاکی از بی دانشی و عدم شناخت درست است.
فیلمهای بیشماری پرفروش شدند اما در یادها نمیمانند
این فیلمساز و منتقد سینما با اشاره به اینکه آثاری مانند لانتوری و فروشنده فیلمهای مسئولی نسبت به زمانه خودشان هستند، بیان کرد: اگر فیلمی حداقل های یک اثر باکیفیت هنری را داشته باشد، نسبت به زمانه خودش آگاه باشد و در عین حال سرگرم کننده و جذاب به نظر آید بی شک ماندگار می شود.
درستکار با اشاره به اینکه کیفیت هنری قابل اندازه گیری است، افزود: فیلمهای بی شماری در سینمای ایران ساخته شدند که در اکران بسیار موفق و پرفروش بودند اما به دلیل ضعف در کیفیت هنری و مسئول نبودن ماندگار نشده اند و دیگر از آنها خبری نیست.
وی افزود: برای مثال فیلم کندو در سال 1354 ساخته شد اما 20 سال بعد عده ای آن فیلم را کشف کردند بنابراین اگر فیلم و اثر سینمایی در جای دقیق خودش درست ساخته شود، گذر زمان بر گرانبها بودنش می افزاید و ماندگارتر می شود.