مصطفی ممقانی* - بازار خرید و فروش خودروهای کار و تجاری به‌ویژه در حوزه کامیون و کشنده به‌رغم توافقات انجام‌شده با خودروسازان خارجی برای تولید مشترک خودروهای سنگین جدید در ایران، همچنان با رکودی سنگین مواجه است. تا جایی که باوجود کاهش شدید تیراژ، خودروسازان این حوزه با انباشت خودرو در انبارهای خود مواجه‌اند و قیمت‌ها نیز در نیمه دوم امسال کاهش یافته‌اند.
خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین مانند خودروهای سواری نیستند که با رسیدن به پایان سال و شروع سال جدید و تعطیلات عید با استقبال روبه‌رو شوند. این خودروها تنها در صورتی فروش خوبی خواهند داشت که بازار کار مناسبی برای آن‌ها وجود داشته باشد. هر چند در این چند ماه گذشته شرکت‌های داخلی تیراژ را پایین آورده‌اند اما همچنان با انباشت خودرو در حوزه کاروتجاری مواجه هستیم که این موضوع به رکود بازار دامن می‌زند.
بازار کامیونت
این رکود البته در بازار خودروهای نیمه‌سنگین نسبت به سنگین کمتر است؛ یکی از تفاوت‌های بین بازار کامیون‌ها و بازار کامیونت‌ها این است که کامیونت‌ها برای جابه‌جایی و حمل‌ونقل‌های درون‌شهری هم کاربرد دارند، مثلا از این خودروها برای جابه‌جایی موادغذایی و پخش محصولات کارخانه‌ها هم استفاده می‌شود. از این رو در شرایطی که ترانزیت کالاها و صنعت کشور با رکود مواجه شده و بازار کار خودروهای سنگین با مشکل روبه‌روست اما بازار کار خودروهای نیمه‌سنگین یا کامیونت‌ها وضعیت مناسب‌تری را تجربه می‌کند.
سنگین‌های چینی
در‌حال‌حاضر اختلاف قیمت بین خودروهای چینی و اروپایی بسیار زیاد است که این خود باعث تقسیم بازار شده و بازار این دو سری خودرو را از یکدیگر جدا کرده است. زمانی که بحث بازار ترانزیت پیش می‌آید، خودروهای سنگین و کاروتجاری باید اروپایی و منطبق با استانداردهای جهانی باشند اما تا زمانی که استفاده ما از خودروهای تجاری محدود به کاربری‌های داخلی و حمل‌ونقل درون مرزی باشد، خودروهای چینی هم کاربرد و هم هزینه کمتری دارند. مثلا اگر کسی می‌خواهد در مسیر تهران- بندرعباس کار کند، الزاما نیازی ندارد برای یک خودروی اروپایی هزینه کند مگر این‌که برای راحتی و امنیت خود، خودروی اروپایی را انتخاب کند.
اتوبوس‌ها
در بازار اتوبوس‌ها هم همین اتفاق رخ داد. زمانی گرایش به اتوبوس‌های روز دنیا پیش آمد که قیمت صندلی‌ها متفاوت شد، یعنی قیمت صندلی‌ها با توجه به این‌که اتوبوس ولوو یا VIP است متغیر بود و این خود انگیزه‌ای بود برای ورود خودروهای باکیفیت و به‌روز اروپایی.
نوسازی ناوگان و ظرفیت‌های ترانزیتی
در حال حاضر ایران بازار حمل و نقل و ترانزیت خود را به شرکت‌های ترکیه‌ای واگذار کرده است، البته می‌تواند این بازار را باز پس بگیرد اما کار بسیار دشواری است. تفاوت صنعت حمل‌ونقل در ترکیه با ایران این است که در ترکیه راننده تنها کارمند شرکت است اما در ایران راننده صاحب خودروست و به نوعی خودمالکی وجود دارد که رقابت را سخت می‌کند.
پرفروش‌ترین‌های بازار
خودروهایی با قیمت 200 تا 300 میلیون تومان در زمینه کاروتجاری از کشش خوبی برخوردارند. این خودروها دو دسته‌اند؛ خودروهای دست دوم اروپایی مانند رنو و اسکانیا یا خودروهای دست اول چینی که پرطرفدارترین آن‌ها دانگ‌فنگ است اما از آن‌جا که نمایندگی‌ها فعالیت مناسبی ندارند، تنوع محصول در خودروهای اروپایی از بین رفته و مدل‌های جدید وارد بازار ایران نشده‌اند و در این زمینه یک نسل از دنیا عقب‌تر هستیم.