دیابت یا همان بیماری قند به سرعت در دنیا و کشورمان ایران در حال گسترش است و اگر در پیشگیری یا رسیدگی اولیه به آن تاخیر یا کوتاهی شود، عوارض جبران ناپذیری مانند کوری و قطعی دست و پا را به همراه دارد.
حدود 400 میلیون نفر در دنیا به بیماری دیابت مبتلا هستند که پیش بینی می شود با روند رو به رشد شیوع این بیماری، تعداد مبتلایان به آن تا سال 2025 به حدود 600 میلیون نفر برسد.
در کشورمان نیز دست کم 10 درصد از افراد بالای 30 سال به این بیماری مبتلا هستند و مسئولان و پزشکان با تاکید بر اینکه شیوع این بیماری در کشور نیز مانند دنیا سرعت بالایی دارد خبر داده اند که هر سه دقیقه، پای یک ایرانی بر اثر دیابت قطع می شود.
دیابت یک بیماری مرموز به شمار می آید که بسیاری از مبتلایان به آن ممکن است تا سال ها از این موضوع بی اطلاع باشند و اگر دیر به داد خود برسند با گسترش این بیماری و عوارض خطرناک آن مانند کوری و عفونت ناشی از زخم دیابت و حتی قطعی دست و پا مواجه می شوند.
به گفته دکتر محمدعلی عطاری، رییس هیات مدیره خیریه دیابت اصفهان تاکنون در اصفهان 16 نفر بدلیل بیماری دیابت، چهار دست و پای خود را به طور کامل از دست داده اند.
*** دیابت چیست ***
دیابت یا بیماری قند یک اختلال متابولیک(سوخت و سازی) در بدن است که در این بیماری توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم می شود و انسولین تولیدی نمی تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد.
نقش اصلی انسولین، پایین آوردن قند خون توسط سازوکار های مختلف است.
دیابت دو نوع اصلی دارد که در دیابت نوع یک تخریب سلول های 'بتا' در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می شود و در نوع دو، مقاومت پیش رونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود.
عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد به دیابت نوع دو دارند.
90 درصد بیماران دیابتی به نوع دوم آن مبتلا هستند، این نوع دیابت علائم مشخصی ندارد و فقط یک سوم افراد مبتلا به آن علائم مشخصی مانند عطش و دفع ادرار زیاد و کاهش وزن دارند.
سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز در دیابت کاهش می یابد از این رو میزان قند خون افزایش می یابد که به آن « هایپرگلیسمی » می گویند.
وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد عوارض دیابت یا همان تخریب رگ های بسیار ریز در بدن ایجاد می شوند که می توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کنند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد.
تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.
قند ناشتای بالاتر یا مساوی ۱۲۶ میلی گرم بر دسی لیتر از جمله شاخص های تشخیص این بیماری است.
حدود چهار تا پنج میلیون بیمار مبتلا به دیابت در ایران زندگی می کنند که نیمی از آنها از بیماری خود اطلاع ندارند و تعداد زیادی نیز در معرض خط ابتلا به این بیماری ( پری دیابت ) قرار دارند.
گسترش زندگی شهرنشینی، آلودگی هوا، عادت های غذایی نادرست، کم تحرکی، پرخوری، استعمال دخانیات، عوامل ارثی و اضطراب مهمترین عوامل ابتلا به این بیماری به شمار می آید.
دیابت، سریع ترین رشد را در میان بیماری های غیر واگیر در دنیا دارد و چهارمین علت مرگ و میر است.
به گفته دکتر علی کچویی، فوق تخصصی غدد، سن ابتلا به دیابت نیز کاهش یافته و در کودکان نیز شایع شده بطوریکه سن ابتلا از 40 سالگی به 30 و اخیرا به 15 سال رسیده است.
همچنین معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: نیمی از دیابتی ها از بیماری خود اطلاع ندارند و زمانیکه با عوارض چشمی، کلیوی، عصبی، قلبی و عروقی مواجه شده متوجه بیماری خود می شوند.
حمید رضا طلوعی افزود: اگر در سطح اولیه پیشگیری و اصلاح شیوه زندگی درست عمل کنیم، بروز دیابت تا 11 سال به تاخیر می افتد.
*** هزینه های میلیاردی دیابت
یکی از معضلاتی که بیماری دیابت به همراه خود آورده، هزینه های سنگین و سرسام آور است به طوریکه حرف از میلیاردها دلار هزینه است.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با بیان اینکه 10 درصد بودجه سلامت کشور صرف دیابت نوع دوم می شود افزود: هزینه های درمان دیابت رو به افزایش است.
دکتر طلوعی تاکید کرد: اگر دیابت پیشگیری یا سریع شناسایی شود از دید کلان به اقتصاد خانواده و جامعه کمک می کند.
یک فوق تخصص غدد و عضو هیات مدیره خیریه دیابت اصفهان، هزینه درمان دیابت را بالا دانست و تصریح کرد: عده ای بدلیل همین هزینه های بالا، بیماری دیابت خود را کتمان یا پنهان می کنند.
دکتر کچویی هزینه درمان دیابت برای هر نفر در ماه را حدود دو میلیون ریال اعلام و تاکید کرد که در صورت ابتلا به عارضه های جانبی مانند چشمی و دیالیزی این هزینه 15 تا 20 برابر می شود.
بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت به ویژه افرادی که چندان وضعیت مالی خوبی ندارند از هزینه های دارویی و تامین انسولین و نوارهای تست قند شکوه می کنند.
یکی از این بیماران به ایرنا گفت: قیمت داروها و اقلام مورد نیاز ما در سال های گذشته رو به افزایش بوده و کاهش قیمت نداشتیم.
امین الرعایا افزود: اگر بیماری بیمه نباشد که هزینه های درمان وی بسیار بیشتر می شود.
وی به کمک یا تخفیف مالی برخی موسسه ها مانند خیریه ها و هلال احمر اشاره و اظهار کرد: خدمات درمانی در این زمینه در بیمارستان ها و کلینیک ها مناسب است و مشکل خاصی در این زمینه وجود ندارد.
مسئول مشارکت های مردمی خیریه دیابت اصفهان نیز که فعالیت خود را از سال 1378 آغاز کرده است، مهمترین دغدغه بیماران زیر پوشش این موسسه را مسائل مالی و تامین داروها خواند و گفت: یک بیمار دیابتی در هر روز به طور متوسط سه بار باید تست قند بگیرد که هزینه هر بسته بیست و پنج تایی نوار تست قند خون دست کم 200 هزار ریال است.
سیما بیک زاده افزود: با این حساب هر بیمار ماهانه دست کم باید 800 هزار ریال فقط برای خرید نوارهای تست هزینه کند که این هزینه جدا از خرید انسولین، سرنگ، پمپ انسولین یا داروهای دیگر است.
وی ادامه داد: اگر بیمار دیابتی دچار عوارض مانند بیماری چشمی، زخم دیابت و کلیوی شده یا نیاز به جراحی داشته باشند هزینه های آنها بسیار سنگین می شود.
وی بیشتر مشکل های مالی بیماران دیابت را مربوط به افرادی دانست که سرپرست خانوار ندارند یا حقوق آنها پایین است و خاطرنشان کرد: از پارسال که بیمه سلامت برای همه مردم ایران ارائه شد برخی از این مشکل ها برطرف شده اما لازم است برخی نواقص این کار برطرف شود.
این مددکار اجتماعی با اشاره به اینکه برخی نهادهای حمایتی مانند خیریه ها و هلال احمر در این زمینه به بیماران دیابتی کمک می کنند گفت: در خیریه دیابت اصفهان کمک های دارویی و نقدی به بیماران زیر پوشش ارائه و بیماران جهت تخفیف هزینه دارویی به هلال احمر معرفی می شوند.
مدیر عامل خیریه دیابت اصفهان نیز گفت: قیمت داروهای دیابت در چند سال اخیر ارزانتر نشده و این بیماری در ردیف بیماری های خاص برنامه تحول نظام سلامت نیز قرار نگرفته است.
نیلفروشان افزود: اما هزینه های بستری در بیمارستان های دولتی کاهش چشمگیری یافته است.
وی با تاکید بر اینکه ارائه بیمه سلامت از سال گذشته، به بسیاری از بیماران کمک کرده است تصریح کرد: اکنون بیشتر بیماران ما بیمه شده اند و ما نیز برای معرفی آنها به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان جهت اخذ دفترچه بیمه کمک می کنیم.
خیریه دیابت اصفهان حدود پنج هزار بیمار دیابتی را زیر پوشش دارد و انواع خدمات درمانی، دارویی، آزمایشگاهی، آموزشی و مالی را به آنها ارائه می کند.
*** برنامه تحول سلامت، یک گام به جلو در کنترل دیابت
از سال گذشته که برنامه تحول سلامت توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجرا شد و تا کنون دستاوردها و رضایتمندی بسیاری را بهمراه داشته، گام های اولیه ای نیز در جهت پیشگیری و کنترل دیابت برداشته شده است.
قائم مقام رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این باره گفت: تا پایان امسال همه جمعیت روستایی و شهری در شهرهای زیر 100 هزار نفر جمعیت و حاشیه شهرها زیر پوشش برنامه تحول بهداشت قرار می گیرند.
دکتر حمید صانعی با بیان اینکه اجرای این برنامه به غربالگری و پیشگیری بیماری دیابت کمک بسیاری می کند افزود: در این برنامه برای همه مردم پرونده سلامت الکترونیک تشکیل و بیماری های دیابت، فشار خون، چربی خون و چاقی در بین مردم غربالگری و بررسی می شود.
وی اظهار کرد: با اجرای این برنامه، بیماری دیابت قبل از اینکه به مرحله بروز عوارض برسد کشف شده و از طریق سیستم ارجاع به متخصصان مربوطه معرفی می شود.
وی همچنین با اشاره به اجرای برنامه تحول نظام سلامت گفت: بر اساس این برنامه، 95 درصد هزینه بستری و 75 درصد هزینه درمان سرپایی بیماران دیابتی را دولت پرداخت می کند.
وی تصریح کرد: 32 هزار پرونده الکترونیک نیز برای بیماران دیابتی زیر پوشش تامین اجتماعی تشکیل شد و آنها به طور مرتب تحت غربالگری بیماری های کلیوی، چشمی و قلبی عروقی قرار می گیرند.
صانعی همچنین با اشاره به اینکه عمل های جراحی ضد دیابت به خوبی در کشورمان انجام می شود افزود: هیچ نیازی به مراجعه بیماران دیابتی ما برای این عمل های جراحی به خارج کشور نیست.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز اظهار کرد: ویزیت رایگان، غربالگری، خدمات پاراکلینیکی به صورت نیم بها و خدمات تخصصی و فوق تخصصی در مراکز درمانی زیر پوشش دانشگاه های علوم پزشکی برای بیماران دیابتی ارائه می شود.
طلوعی به ایرنا گفت: با اجرای طرح تحول سلامت در بخش بهداشت نیز در کنترل دیابت یک قدم به جلو برمی داریم.
وی با بیان اینکه از قیمت داروها اطلاع دقیقی ندارد افزود: اما اطمینان می دهم که برای تامین داروهای خوراکی و تزریقی دیابت مشکلی وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه درمان دیابت را باید از شکل دارویی خارج کنیم تصریح کرد: بهترین راه برای آن ترویج سبک زندگی سالم و آموزش و فرهنگ رسانی درباره آن است که می توان از ظرفیت های موجود مانند شبکه های اجتماعی نیز در این راه استفاده کرد.
جوامع بشری امروز با مقوله تغییر سبک زندگی به شدت درگیر هستند که جامعه ایرانی نیز از این بحث مستثنی نیست به همین دلیل مسئولان و پزشکان تاکید دارند که موثرترین گام برای مبارزه با سونامی دیابت، پیروی از سبک زندگی سالم و درست است، کاری که نیاز به اراده و همت جمعی دارد.
23 آبان برای شناساندن و افزایش سطح آگاهی در زمینه بیماری دیابت به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است.
منبع: ایرنا