مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با پزداختن به سابقه همکاری ایران و آژانس در سال‌های گذشته گفت که راستی‌آزمایی هسته‌ای مهم‌ترین نقش آژانس در این میان بوده است.
به گزارش ایسنا ،یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس منع اشاعه و خلع سلاح اتحادیه اروپا که در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک برگزار شد به موضوع همکاریها میان ایران و آژانس در زمینه هسته‌ای پرداخت و گفت که آژانس چشم و گوش جامعه بین‌الملل درباره موضوعات هسته‌ای در ایران باقی خواهد ماند.
براساس گزارش پایگاه اینترنتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمانو در ادامه سخنان خود گفت: زمانی که من در دسامبر 2009 به عنوان مدیر کل فعالیتم را آغاز کردم ایران به مدت 7 سال بود که در دستورکار آژانس قرار داشت. بازرسان به طور فصلی درباره اینکه چه اتفاقاتی در جریان است گزارشاتی را به شورای حکام ارائه می دادند.
وی افزود: سطح همکاری ها میان ایران و آژانس در آن سالها متفاوت بود اما هیچ گاه منجر به رفع نگرانی های بین‌المللی نشد .از نظر من تشریح این موضوعات با شفافیت کامل اولین گام ضروری در راستای حل موضوعات درباره فعالیت های هسته‌ای ایران بود.
آمانو همچنین گفت: من در گزارشات فصلی خودم به شورای حکام از سال 2010 تاکنون اعلام کردم که مواد هسته‌ای اعلام شده در ایران هیچ گاه از اهداف صلح آمیز منحرف نشده است. اما به دلیل همکاری ناکافی ایران، آژانس قادر نبوده است نتیجه گیری کند که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت های صلح آمیز مورد استفاده هستند.
مدیر کل آژانس ادامه داد: من از ایران خواستم تا پروتکل الحاقی را در توافق نامه پادمانی اش با آژانس اجرا کند. این یک ابزار راستی آزمایی قدرتمند است که به آژانس اجازه دسترسی به اطلاعات وسایت های مورد درخواستش در کشور مورد نظر را می‌دهد. من همچنین از ایران خواستم تا درباره مسائل مرتبط با آنچه که به عنوان ابعاد احتمالی نظامی شناخته می‌شود شفاف سازی کند.
وی با اشاره به گزارش آژانس در نوامبر 2011 به شورای حکام و طرح 12 موضوع در آن مدعی شد: من اطلاعاتی را در این گزارش ارائه دادم که نشان می داد ایران فعالیت هایی را مرتبط با توسعه انفجارهای هسته‌ای با قدرت بالا انجام داده است.این اطلاعات همچنین نشان می داد که ایران پیش از سال 2003 این فعالیت ها را انجام داده که ممکن است هنوز ادامه یابد.
آمانو در سخنرانی خود در کنفرانس منع اشاعه اتحادیه اروپا این اطلاعات را کاملا معتبر توصیف کرد و گفت : من هیچ گاه نگفتم که ایران سلاح هسته‌ای داشته است اما گفته ام که پرونده ای وجود دارد که ایران باید پاسخگوی آن باشد.
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزود: شورای حکام در پاسخ به گزارش من قطع‌نامه ای را تصویب کرد و از ایران و آژانس خواست تا گفت‌وگوهایشان را به منظور حل تمام مسائل باقی مانده تشدید کنند. شورای حکام علاوه بر این از ایران خواست به طور جدی و بدون هیچ پیش شرطی در زمینه اثبات ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته‌ای اش با آژانس همکاری کند.
وی با بیان اینکه تا سال 2013 پیشرفت زیادی در گفت‌وگوها میان ایران و آژانس حاصل نشد، گفت: سر انجام در سپتامبر 2013 ما شاهد پیشرفت بودیم . مذاکرات مهم میان ایران و گروه موسوم به 1+5 آغاز شد که در نهایت به توافق بر سر برنامه اقدام مشترک در اواخر 2013 منجر شد. این هفت کشور از آژانس خواستند تا نظارت و راستی آزمایی گام های مرتبط هسته‌ای ایران را بر عهده بگیرد.
آمانو در ادامه به امضای چارچوب همکاری میان ایران و آژانس اشاره کرد که هدف آن حل مسائل باقی مانده درباره برنامه هسته‌ای گذشته و حال ایران اشاره کرد و گفت : هر چند آژانس بخشی از مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 نبود ما پیشنهادات فنی ارائه می دادیم. ایران و قدرت های جهانی سرانجام در ژوئیه 2015 بر سر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به توافق دست یافتند. سپس شورای امنیت سازمان ملل از آژانس خواست تا به درخواست این کشورها نظارت و راستی آزمایی تعهدات هسته ای ایران را طبق برجام انجام دهد.
وی بیان کرد: بر اساس برجام ایران پروتکل الحاقی را اجرا خواهد کرد که آژانس را قادر می سازد تضمینی معتبر در خصوص نبود مواد و فعالیت های هسته‌ای اعلام نشده در ایران ارائه کند. بنابراین آژانس درک بهتری از فعالیت های هسته‌ای ایران خواهد داشت.
مدیر کل آژانس همچنین به امضای نقشه راه میان تهران و آژانس اشاره کرد که بر اساس آن تمام موضوعات مربوط به ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران قرار است تا 15 دسامبر حل خواهد شد.
وی در این باره گفت: طبق این نقشه راه من به همراه ترو واریورانتا معاون مدیر کل به ایران سفر و از سایت پارچین بازدید کردیم. مکانی که آژانس از مدتها پیش خواستار دسترسی به آن بود. همچنین نمونه برداری های محیطی از پارچین صورت گرفت که هم اکنون در آزمایشگاه های تخصصی آژانس در وین قرار دارند و بازرسان در حال بررسی آن‌ها هستند.
مدیرکل آژانس گفت که در تأسیسات پارچین اتاق انفجار مشاهده نشد.
آمانو تاکید کرد: من ماه گذشته به کشورهای عضو اطلاع دادم که فعالیت ها میان ایران وآژانس طبق نقشه راه در ضرب الاجل 15 اکتبر تکمیل شده است. ما هم اکنون در حال بررسی اطلاعات دریافت شده هستیم و من ارزیابی نهایی خود در خصوص تمام مسائل باقی مانده درباره فعالیت های هسته‌ای حال و گذشته ایران را در 15 دسامبر به شورای حکام ارائه خواهم داد.
مدیر کل آژانس به توافق هسته ایران و گروه 1+5 اشاره کرد و گفت: تمام بازیگران کلیدی در این جریان کار خود را انجام دادند و تلاش های آژانس کشورهای عضو 1+5 شورای امنیت و به طور قطع خود ایران بود که باعث شد ما اکنون در این نقطه قرار داشته باشیم. اکنون من امیدوارم که آژانس با پایبندی به وظیفه فنی و نه با تاثیر گرفتن از سیاست، بتواند وظیفه ضروری خود را به انجام برساند.
وی در ادامه گفت: آژانس همچنین به اجرای پادمان ها در ایران ادامه می‌دهد تا بتواند تضمین کند که تمام مواد هسته‌ای در این کشور همچنان در فعالیت های صلح آمیز استفاده می‌شود. بنابراین با توجه به برنامه جامع اقدام مشترک و وظایف آژانس در این میان ما کار زیادی پیش رو داریم اما از تجربه و تخصص لازم برای انجام این وظیفه برخوردار هستیم. آژانس چشم و گوش جامعه بین‌الملل در مورد موضوعات بین‌الملل هسته‌ای باقی خواهد ماند.