نعمت احمدی حقوقدان در یادداشتی که روز دوشنبه در روزنامه شرق منتشر شده است با اشاره به این نکته که در طول ١٠٣ سال -از روزی که نفت در چاه های مسجد سلیمان فوران کرد- درآمد ایران از نفت، هزارو ١١٦ میلیارد دلار بوده است , سهم دولت محمود احمدی نژاد را تا پایان سال ٩١، ٥٣١ میلیارد دلار اعلام کرد.
در این یادداشت می خوانیم: اکبر ترکان، مشاور امور اقتصادی دولت دکتر روحانی، اعلام کرد در طول ١٠٣ سال -از روزی که نفت در چاه های مسجد سلیمان فوران کرد- درآمد ایران از نفت، هزارو ١١٦ میلیارد دلار بوده است او سهم دولت محمود احمدی نژاد را تا پایان سال ٩١، ٥٣١ میلیارد دلار اعلام کرد. آمارهای بعدی سهم درآمد دولت های نهم و دهم از نفت و میعانات گازی را ٥٧٨ میلیارد دلار دانستند و برخی آمارها هم حکایت از رقمی حدود ٧٠٠ میلیارد دلار داشت؛ یعنی از هزارو ١١٦ میلیارد دلار کل درآمد نفتی ایران در طول این ١٠٣ سال، ٥٧٨ میلیارد دلار آن، در همین هشت سال برای ایران به ارمغان آمده است.
نکته مهم این خبر این است که در هشت سال، رونق بازار نفت نصیب محمود احمدی نژاد شد، یعنی دولت های نهم و دهم سرجمع ٤٠ میلیارد دلار بیش از تمامی سال هایی که از دوره دارسی تا پایان دوره هشت ساله دولت اصلاحات درآمد نفتی داشتیم، درآمد کسب کرده اند.
حال اینکه در آغاز قرن بیستم، که چاه شماره یک در مسجدسلیمان به نفت رسید، ایران کشوری عقب افتاده و فاقد زیرساخت های تولیدی بود و اقتصادی متکی بر کشاورزی و دامپروری داشت، ولی در سال ٨٤ که محمود احمدی نژاد به قدرت رسید، جمعا ٥٣٨ میلیارد دلار درآمد نفتی داشتیم. بخش اعظم این درآمد صرف ایجاد زیرساخت ها در امور صنعتی و کشاورزی و خدماتی شده بود و دوره جنگ هشت ساله و دوره سازندگی را هم در این ایام داشتیم.
پس در دوره احمدی نژاد عمده زیرساخت ها مهیا و فراهم بود و متأسفانه نه فقط بر ظرفیت اقتصادی کشور اضافه نشد، بلکه رشد اقتصادی منفی هم در دوره دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد در کارنامه این دولت ثبت شد. دلار در پایان دولت اصلاحات، تک نرخی و زیر هزار تومان و در پایان دوره احمدی نژاد، به مرز چهار هزار تومان نزدیک شد و تورم بالایی سر سفره های مردم رفت.
علاوه براین، درآمد نفت که باید صرف سرمایه گذاری می شد، از دید تیم اقتصادی دولت نهم و دهم درآمد تعریف شد و مابقی ارزی که از دیگر بخش ها در گذشته در کشور سرمایه گذاری شده و به ثمر رسیده بود، مجموعا ٧٢٠ میلیارد دلار ظرف هشت سال، صرفِ واردات کالا از دیگر کشورها شد.
آمار ٧٢٠ میلیارد دلار واردات کالا را معاون برنامه ریزی و امور بین الملل گمرک ایران اعلام کرده است. آقای بهزاد شیری، معاون برنامه ریزی و امور بین الملل گمرک ایران، جزئیات واردات ٧٢٠ میلیاردی در دوره دولت نهم و دهم را به این شرح اعلام کرده است:
١) رقم واردات کالا، ٥١٣میلیاردو ٢٢٧ میلیون دلار. ٢) واردات فراورده های نفتی و گاز، ٤٦میلیاردو ٧٤ میلیون دلار٣) خدمات، ١٢٦میلیارد و ٣٨١ میلیون دلار
برابر تارنمای گمرک، به اقلام اعلام شده از سوی گمرک بدون احتساب واردات از مناطق آزاد ویژه، هزینه های مترتب بر ورود کالا شامل بیمه، کرایه حمل و سایر موارد، ورود کالای قاچاق را هم اضافه کنید که به هرحال ارز از کشور خارج می کند. با این تفاوت که حقوق گمرکی به وسیله قاچاقچیان پرداخت نمی شود.
امروزه همه کوشش کشورها این است که از حجم واردات خود با حمایت از تولید داخلی بکاهند، زیرا با واردکردن هر وسیله و کالایی که امکان تولید داخلی دارد، یک فرصت شغلی و امکان اشتغال داخلی را از بین می بریم. امروزه در بخش واردات کالاهایی که امکان تولید در داخل دارند، به مرحله ای رسیده ایم که حتی دسته بیل هم از خارج وارد می شود! روزگاری نه چندان دور، کارخانجات بیل سازی در کشور، ابتدایی ترین وسیله کشاورزی، یعنی بیل را در داخل تولید می کردند.
امروز، اما شیرین شدن واردات باعث شد نه فقط بیل را از خارج وارد کنند، که دیگر دسته بیل هم وارداتی است. بیکاری گسترده ناشی از تعطیلی واحدهای تولیدی که از سیل واردات آسیب جدی دیده اند، اولین اثر «گشاده دستی» دولت مهرورز در اختصاص ارز برای واردات آزاد است.
هم اکنون بسیاری از کارگاه های کوچکی که قسمت عمده ای از تولید داخلی را در بخش های مختلف برعهده داشتند، تعطیل شده اند. در بخش صنایع بزرگ هم به علت نبودِ سرمایه گذاری، امکان رقابت از بین رفته است و این بخش ها هم با درصد کمی از ظرفیت خود به حیات بی رمق شان ادامه می دهند.
به بخش کشاورزی، که می تواند در عرصه رقابت حرفی برای گفتن داشته باشد، آن چنان بی مهری شده است که به گفته یکی از مسوولان و دست اندرکاران بخش کشاورزی، باید گفت این بخش به خواب زمستانی و تعطیلی اجباری رفته است.
در بخش تولید اقلام کشاروزی، مانند میوه ها، ایران حرف برای گفتن دارد و در بخش تولید چندین میوه، رتبه اول تا دهم جهان را دارد؛ پسته، زعفران، پرتقال، سیب، انار و چند میوه دیگر؛ اما بااین همه، در بازار جهانی سهمی نداریم، مثلا در تولید پرتقال مقام هفتم یا هشتم تولید جهانی را در اختیار داریم، اما وارد کننده مرکبات هستیم. دراینمدت، با داشتن درآمدهای سرشار حاضر نشدیم باغات مرکبات را اصلاح کنیم تا در بازار جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم و از طرفی از سرمایه گذاری در بخش فراوری هم حمایت نکردیم.
اگر پرتقال ما نمی تواند در بازار جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد، در بخش کنستانتره و آبمیوه که امکان تولید وجود دارد. مشکل آنجاست که اساسا سرمایه گذاری در این بخش حمایت نشده است. در صنعت زعفران بیش از ٨٠ درصد زعفران جهان را تولید می کنیم، اما در کشور اسپانیا بسته بندی می شود و منافع اصلی را کارخانه دار اسپانیایی می برد.
پسته هم که سالانه نزدیک به دو میلیارد دلار ارزآوری دارد، به صورت خام و فله ای فروخته می شود. حال آنکه، ارزش ِافزوده آن در بسته بندی است که منافع آن را دیگران می برند. دوره طلایی نفتِ گران و درآمد افسانه ای آن با تأسف به «بی خبری» گذشت و مردم از آن سودی نبردند، حال اینکه، کشورهای دیگر ازجمله چین و هند و امارات سهم بیشتری از این درآمد سرشار را نصیب خود کردند.
باید از دوره تلخ هشت ساله آزادی واردات و حمایت نکردن از تولید داخلی درس عبرتی بگیریم و فراموش نکنیم با هر دلار واردات کالا، یک فرصت شغلی از کارگران ایرانی گرفته خواهد شد و از تجار و تولیدکنندگان خارجی حمایت می شود.