آب، برق و گاز از جمله منابع انرژی مهمی است که با صرف هزینه بسیار تولید می‌شود و به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد. بخش مهمی از این گونه‌های انرژی به مصارف خانگی می‌رسد.
به گزارش روزنامه خراسان ، کشور ما در مصرف آب، برق و گاز از متوسط جهانی پیشی گرفته و هدر رفت و مصرف غیراصولی را در کارنامه خود ثبت کرده است.
وضعیت مصرف آب
رئیس مرکز تحقیقات و ارتباط با صنعت شرکت آب و فاضلاب کشور گفته است: متوسط سرانه مصرف آب در بخش خانگی در ایران به طور متوسط 190 لیتر در روز به ازای هر نفر و در دنیا 135 تا 140 لیتر است. در برخی از کلان‌شهرها این میزان در فصل گرم سال به حدود 250 لیتر می‌رسد که با این اوصاف ایرانیان دو برابر متوسط جهانی در سال آب مصرف می‌کنند.
همچنین بر اساس اعلام بانک جهانی الگوی مصرف آب آشامیدنی برای یک نفر در سال یک مترمکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر 100 متر مکعب اعلام شده است در حالی که در ایران این رقم به دلیل استفاده نادرست از آب آشامیدنی برای شست‌وشوی خودرو، استحمام، آبیاری باغچه‌ها، لباس‌شویی و ظرف‌شویی حدود 70 تا 80 درصد بیشتر از الگوی جهانی آن است. صرفه‌جویی و استفاده بهینه از ضروریات در مصرف آب است زیرا هم‌اکنون کشور با خشکسالی مواجه است و بارش سالیانه در ایران 250 میلی‌متر است که این عدد یک سوم متوسط بارش جهانی محسوب می شود اما میزان هدر رفت آب در ایران 28 تا 30 درصد است. در حالی که این میزان اتلاف آب در دنیا 9 تا 12 درصد گزارش شده است.
بررسی جدیدترین تحقیقات انجام شده در زمینه میزان سرانه مصرف آب هر نفر در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که ایران با وجود محدودیت منابع آبی با 190 لیتر مصرف آب شرب خانگی از جمله بیشترین مصرف‌کنندگان آب بین کشورهای مختلف است. طبق برآوردها هر شهروند تهرانی در روز 83 لیتر آب برای حمام و 50 لیتر نیز برای دست‌شویی استفاده می‌کند، همچنین 77 لیتر برای ظرف‌شویی و 22 لیتر نیز برای روشویی استفاده می‌شود. بررسی وضعیت سرانه مصرف آب هر نفر در روز بین 24 کشور نشان می‌دهد که هر آمریکایی در روز 360 لیتر آب مصرف می‌کند و این میزان بیشترین مصرف در بین سایر کشورهاست و کمترین میزان مصرف نیز در آلمان است که در این کشور هر نفر در روز 107 لیتر آب مصرف می‌کند.
وضعیت مصرف برق
امروزه تقریباً اکثر وسایل خانگی با برق کار می‌کنند، مشترکان خانگی با توجه به تعداد آن‌ها و افزایش روزافزون لوازم الکتریکی خانگی سهم قابل توجهی از مصارف برق را به خود اختصاص داده‌اند، متوسط مصرف سرانه برق خانگی در ایران 2900 کیلو وات ساعت است در حالی که متوسط مصرف جهانی زیر 1000 کیلو وات ساعت است. بدین ترتیب متوسط مصرف سرانه برق خانگی در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است، از این رو برق مصرفی توسط خانوارهای ایرانی با در نظر گرفتن استانداردهای جهانی پاسخگوی 200 میلیون نفر جمعیت است، در نتیجه صرفه‌جویی در مصرف برق مشترکان خانگی ضرورت دارد که با فرهنگ‌سازی و بهینه کردن لوازم خانگی برقی بویژه بکارگیری چراغ‌های کم مصرف شاهد کاهش مصرف برق در این بخش خواهیم بود بدون اینکه به رفاه مشترکان لطمه‌ای وارد شود. از این رو استفاده از چراغ‌های کم‌مصرف، جلوگیری از باز و بسته کردن متناوب در یخچال، قرار ندادن غذای گرم و داغ در یخچال یا فریزر، توجه به برچسب انرژی کالاهای برقی در هنگام خرید و استفاده درست از وسایلی چون کولر، ماشین لباس‌شویی و اتو از جمله راهکارها برای صرفه‌جویی و کاهش مصرف برق است که در عین حال می‌تواند به افزایش عمر وسایل برقی نیز بینجامد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر تنها 10 درصد صرفه‌جویی در برق مصرفی خانوارها داشته باشیم می‌توانیم از محل صرفه‌جویی‌ها شش نیروگاه 800 مگاواتی در سال راه‌اندازی کنیم و چنانچه هر خانوار ایرانی 10 درصد در مصرف برق خانگی صرفه‌جویی کند، دولت سالانه 500 میلیون دلار بیشتر نفت و گاز صادر می‌کند. از این رو مصرف بالای برق در کشور باعث شده است که ایران نوزدهمین مصرف‌کننده برق در جهان باشد و با مصرف بیش از 145 میلیارد کیلووات برق در زمره 25 کشور پرمصرف برق جهان قرار گیرد.
وضعیت مصرف گاز
ایران بیشتر از اروپا گاز مصرف می‌کند. این اظهارنظر مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران است. او گفته است: هم‌اکنون متوسط مصرف گاز در ایران چهار برابر متوسط جهانی و حدود 18 برابر کشور ژاپن است و سرانه مصرف گاز هر ایرانی 10 برابر مردم کشورهای اروپایی است از این رو مصرف گاز در کشور به اندازه کل مصرف نفت در اروپاست و بر اساس مطالعاتی که انجمن نفت انجام داده است اگر ایران با چنین نرخ مصرف پیش رود تا سال 1404 روزانه 520 میلیارد متر مکعب گاز مصرف می‌کنیم.
بر اساس آخرین آمار مصرف گاز در کشور به طور متوسط 480 میلیون مترمکعب رسیده است که از این میزان 350 میلیون مترمکعب آن توسط بخش خانگی مصرف شده است. افزایش سهم مصرف خانگی از کل مصرف گاز طبیعی در ایران روند صعودی داشته است همین سیر صعودی مصرف باعث شده است ایران به عنوان سومین مصرف کننده در ردیف پرمصرف ترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در دنیا قرار گیرد.
متوسط مصرف گاز در ایران چهار برابر متوسط جهانی و حدود 18 برابر ژاپن و سرانه مصرف گاز هر ایرانی 10 برابر مردم کشورهای اروپایی است. از این رو با توجه به سیر صعودی در مصرف گاز نیاز به الگوسازی در مصرف وجود دارد. ابراهیم کارخانه عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز در خصوص مسیر اصلاح الگوی مصرف در کشور به خراسان گفت: در مسیر اصلاح مصرف اقدامات زیادی انجام گرفته، اما نتیجه آن ها به گونه ای نبوده که در چرخه مصرف کشور هدفمند وارد شود و موثر باشد.
وی گفت: یکی از اهداف قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، مدیریت صحیح مصرف انرژی و منابع آن در کشور بود که تاحدودی موفق عمل کرد. سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف هنوز به خوبی اجرایی نشده و با آن فاصله زیادی داریم و میانگین مصرف انرژی در کشور چهار برابر میانگین جهانی است. این نماینده مردم اظهار کرد: اصلاح الگوی مصرف باید به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.