بازي در واقع شغل کودک محسوب مي‌شود و بچه‌ها در خلال بازي مهارت‌هاي مختلفي را ياد مي‌گيرند.
بازي مي‌تواند باعث رشد قوه تخيل كودك شود. شايد در ظاهر از نظر بسياري
از والدين، بازي فقط فعاليتي براي تفريح و سرگرم شدن کودکان باشد، اما از
ديدگاه روان‌شناختي بازي در شکل‌گيري شخصيت کودکي نقشي حياتي دارد تا آنجا
كه مشكلات بازي در شناخت برخي از اختلالات روان‌پزشكي كودكي اهميت بسياري
دارد، اما چگونه مي‌توانيم كمك كنيم تا کودکانمان بهتر رشد كنند و از سلامت
رواني بيشتري در بزرگسالي برخوردار باشند؟
بازي به رشد تخيل كمك مي‌کند
بازي در واقع شغل کودک محسوب مي‌شود و بچه‌ها در خلال بازي مهارت‌هاي
مختلفي را ياد مي‌گيرند. بازي مي‌تواند باعث رشد قوه تخيل كودك شود. براي
مثال وقتي كودك خردسال شما به بشقاب عروسكي خالي خود اشاره مي‌كند و
مي‌گويد بفرماييد، شما مي‌توانيد با حركتي بگوييد چه ميوه خوشمزه‌اي، از
اينكه مهمان خانه‌ات شدم، خوشحالم. اين كار رابطه عاطفي شما و كودك را نيز
بهبود مي‌بخشد.
کودکان در بازي مسائل مختلفي را ياد مي‌گيرند و بازي
آنها را براي زندگي واقعي آماده مي‌كند. هر چقدر کودکان بيشتر بازي کنند،
به همان ميزان مهارت‌هاي بيشتري ياد مي‌گيرند، اما مفهوم بازي در سنين
مختلف متفاوت است و روش بازي والدين با بچه‌ها هم با توجه به سنين مختلف،
با يکديگر تفاوت دارد. براي مثال بچه‌ها به هدايت شدن در بازي نياز دارند.
يک کودک 1 ساله نمي‌تواند زمان زيادي را به تنهايي بازي کند و اين کار
برايش سخت است. به همين دليل والدين بايد در بازي به او کمک کنند تا احساس
لذت ناشي از بازي کردن را تجربه کند. کودک طي فرايند بازي با اين لذت آشنا
مي‌شود و آن را ادامه مي‌دهد و چه‌بسا با همين بازي به کشف‌هاي جديدي
مي‌رسد.
بازي‌هاي تکراري، نگراني از سلامت کودک
بچه‌ها تنوع‌طلب‌اند و همين خصوصيت موجب رشد مهارت‌ها در آنها مي‌شود.
تصور كنيد اگر كودكي فقط با چرخاندن يك وسيله سرگرم مي‌شد، به چه ميزان از
افزايش توانايي‌ها دور مي‌شد. به همين دليل اگر کودکي خردسال ساعات متوالي
با يک فعاليت تکراري مشغول مي‌شود، بايد به سلامت او شک کرد. والدين بايد
در زمينه ايجاد تنوع در بازي به فرزندشان کمک کنند. به‌تدريج که کودک
بزرگ‌تر مي‌شود، ياد مي‌گيرد که خودش را سرگرم کند اما بديهي است اين
فرايند مستلزم گذشت زمان است و ناگهاني اتفاق نمي‌افتد. به همين دليل بايد
از سنين پايين گاهي از او بخواهيم خودش به تنهايي بازي کند تا مهارت سرگرم
كردن خود را بياموزد. بعضي از والدين تصور مي‌کنند با همراهي هميشگي در
بازي کودکان به آنها کمک کرده‌اند، اما واقعيت اين است كه با اين كار،
نمي‌گذاريد كودك ياد بگيرد در زمان‌هايي خودش براي خود سرگرمي بيافريند.
کودکان در بازي تمرکز بر يك فعاليت خاص را تمرين مي‌كنند
بازي فوايد ديگري نيز دارد، مثلا مي‌توان از بازي براي تشخيص گروهي از
اختلالات روان‌پزشكي استفاده كرد. براي مثال انتظار مي‌رود كه بچه‌ها
تدريجا (معمولا پس از 4 سالگي) بتوانند يك بازي را به سرانجام برسانند
مانند اينكه كشيدن يك نقاشي ساده را تمام كنند. بچه‌هايي که عجول و کم‌طاقت
هستند و مدام از يک بازي به بازي ديگري مي‌روند، با اين كار احتمالا
وضعيت تكانشي و پرتحرك بودن را نشان مي‌دهند.
فوايد بازي
يكي از فوايد اصلي بازي کردن کودکان انطباق با محيط‌هاي جديد است. براي
مثال وقتي کودک را وارد جمعي جديد مثلا يك مهماني مي‌کنيد، بهتر است يکي از
اسباب‌بازي‌هاي او را همراه داشته باشيد تا کودک با اسباب‌بازي خودش در
مهماني بازي کند. با انجام همين کار ساده اين پيام را به صورت غيرمستقيم به
کودك مي‌رسانيد که اينجا هم مثل خانه امن است و در نتيجه کودک راحت‌تر با
محيط جديد سازگاري پيدا مي‌کند.
کاهش تنش
بچه‌ها تنش‌هايشان را از طريق بازي تخليه مي‌کنند و اين کار آنها را آرام خواهد کرد.
افزايش مهارت‌هاي اجتماعي
گروهي از مهارت‌هاي مختلف مانند مهارت‌هاي کلامي و گوش دادن فعال با بازي
كردن در بچه‌ها شکل مي‌گيرد. اين مهارت‌ها در سنين بعدي كه بچه‌ها به
بازي‌هاي قانونمند روي مي‌آورند، به آنها كمك بسياري مي‌كند. براي مثال در 5
سالگي بايد اين مهارت در كودك شکل گرفته باشد که هر وقت نوبت او شد خودش
را در بازي دخالت بدهد. تقويت اين ويژگي در کودکي، در بزرگسالي نيز به
انسان كمك مي‌كند.
هدفمندي در زندگي
بچه‌ها
با بازي ياد مي‌گيرند كه هر كاري براي هدفي انجام مي‌شود كه اين هدف گاهي
مي‌تواند تنها لذت بردن از بودن با هم باشد مثل تعريف كردن يك لطيفه.
با بچه پیش دبستانی خود بازی کنید بچه
های پیش دبستانی سرشار از انرژی و شور هستند. این وضعیت از نظر رشد جسمانی
خوب است، زیرا دربرگیرنده ی حرکات متناوب مجموعه عضلات کوچک و بزرگی بوده
که عملکرد بهینه ی این بخشهای بدن را موجب می شوند.
در ابتدا مهارت
های حرکتی بزرگ رشد پیدا میکنند. به همین خاطر است که بچه های ۲، ۳ و ۴
ساله علاقه ی بیشتری به دویدن، پریدن،رسیدن به هدف و جنب و جوش دارند تا
یکجا نشستن و استفاده از عضلات دستشان مثلا برای نقاشی یا بازی با اسباب
بازی های کوچک. بنابراین بهتر است که برای هرکدام از این نوع فعالیتها
زمانی صرف شود.
در اینجا به برخی روشهایی که میتوانند به رشد جسمانی پیش دبستانی ها کمک کنند اشاره می کنیم :
• پیاده روی خانوادگی.
پیاده
روی، متناوب دویدن، نرمش و قدم زدن. در حین این کارها میتوانید «هُپ هُپ»
بازی کنید یا از برگها و پر پرندگان سرراهتان مجموعه ای جمع کنید. در خانه
میتوانید به کمک ساز و دهل و پرچم، رژه ای راه بیاندازید.
• شن بازی.
از اسباب بازیهای مخصوص شن بازی استفاده کنید تا مهارتهای دستی بچه ها تقویت شود.
• آب بازی در حیات خلوت.
یک استخر پلاستیکی، آبپاش، یا شلنگ آب میتواند شوق آب بازی، دنبال بازی و
کشتی را در کودکان بیانگیزد. (همواره در هنگام بازی با آب مراقب کودکان خود
باشید)
• در اتاق نشیمن یا حیاط خلوت خانه ی خود میدانی از موانع
درست کنید، با کوسنها، کارتن های مقوایی، اسباب بازیها و دیگر وسایل که
کودکانتان بتوانند به اطراف دویده و از روی آنها بپرند.
• بازی «مثل چی» را انجام دهید.
بچه
ها علاقه ی زیادی به حیوانات دارند: «میتونی مثل مرغ راه بری ؟ مثل اسب
بتازی ؟ سگ چیکار میکنه ؟» یا کودک خود را تشویق کنید که مثل هواپیما دور
حیاط پرواز کند یا با قایقی فرضی پاروزنان در اتاق بچرخد.
• در روزهای مقرر برای بازی، هر بار بازی جدیدی را معرفی کنید. مثلا گرگم به هوا بازی کنید.
• توپ بازی کنید. بازیهایی که شوت زدن، پرتاب و گرفتن توپ دارند تمرین
خوبی هستند. سعی کنید خودتان زیاده از حد در گیرو بند قواعد مدارس پیش
دبستانی گرفتار نشوید.
• همراه با موسیقی برقصید. کودک خود را در معرض
موسیقی های مختلف قرار دهید. ساز زدن روندِ رشد جسمانی را نیز تسهیل
میکند. یا ریتم های آشنا را با حرکات جسمی بیامیزید، شعرهایی مثل «یه توپ
دارم قلقلیه». آوازهای آشنای بسیاری هستند که به تقویت مهارت های حرکتی کمک
می کنند.
• طنابی روی زمین قرار دهید. و وانمود کنید که طناب بندبازی
یا تکه پارهای از یک کشتی غرق شده ی دزدان دریایی است تا کودکان سعی کنند
تعادل خود را روی آن حفظ کنند.
• شستشوی اتومبیل، موتور، یا سگ.
هرکاری که با آب و کف سرو کار داشته باشد، پرانرژی و جالب است. حباب درست
کنید و به کودک خود بگویید آنها را بگیرد.
• بازیهای دوران کودکی خود را به آنها یاد بدهید. همه ی آنها برای بچه ها تازگی دارد. مثل «گل یا پوچ» یا «هفت سنگ»
• یک نمایش عروسکی راه بیاندازید. عروسک های انگشتی یا جورابی درست کنید،
یا به کمک عروسکهای اسباب بازی، پشت یک مبل نمایشی ترتیب دهید.
• به
طرق مختلف مهارت های حرکتی را پرورش دهید و از میزِ کار جدا شوید. به کودک
خود کمک کنید تا با گچ یک روستا بکشد یا به کمک تکه ای چوب دنبال نوشته ها و
رد خط ها در بیرون یا داخل خانه بگردید.
منبع: میگنا