مراسم زار
مراسم خاصی که برای بیرون کردن مرض از جسم بیمار اجرا می شود.
مراسم قبله دعا
مراسم دعا برای باریدن باران در زمان خشکسالی برگزار می شود.
نوروز
مراسم سال شمسی در کشور ما همیشه توأم با رسمها و آداب خاصی می باشد که
تنوع آن بسیار چشمگیر است. نواحی مختلف ایران، همسو با تأثیری که از
فرهنگهای مجاور گرفته اند، این مراسم را که اغلب بجا مانده از دوران باستان
می باشد، برگزار می کنند. در منطقه مورد بررسی به نظر می رسد بعلت نزدیکی
به خلیج فارس و برگرفتن عناصری از فرهنگ کشورهای عربی مجاور، خصوصأ پس از
اسلام، این مراسم خصوصأ نوروز به مرور کمرنگ تر شده و کمتر از مناسبتهای
مذهبی در یک سال قمری به آن توجه می شود.
چهارشنبه سوری
مراسم شب چهارشنبه سوری عملأ در این منطقه برگزار نمی شود و مردم علیرغم
آشنایی با آن و دانستن مناسبت و ارتباط آن با عید نوروز، آن را کمتر مورد
توجه قرار می دهند. در روزهای قبل از عید مردم در نواحی مختلف مراسم و
آدابی دارند که تحت عناوین مختلفی از قبیل روز دمور، روز نوروزی مرده ها یا
روز سفره اموات به چشم می خورد.
روز دمور ruze damur
در شهر رودان، چند روز قبل از آغاز سال جدید، خانواده ها همراه با کودکان و
گاه اقوام نزدیک خود به باغهای مجاور شهر، خصوصاً نخلستانها رفته و ضمن
صرف ناهار در آنجا به کمک طنابی که از برگ درخت خرما بافته می شود و چیلک
chilak نام دارد، تابی به دو درخت خرما می بندند که به آن دمور می گویند.
کودکان با آن تا غروب بازی کرده و عصر هنگام همگی به خانه هایشان باز می
گردند. البته این رسم امروزه کمتر انجام شده ولی در گذشته اکثریت غریب به
اتفاق مردم آن را انجام می دادند.
در روستای سیاه مغان مردم یک هفته قبل از عید سفره ای در خانه خود یا به شکل اشتراکی در منزل اقوام یا همسایگان می اندازند که به آن نوروزی مرده ها گفته می شود. این سفره که به مناسبت یادبود اموات در آخرین روزهای سال انداخته می شود، شامل غذاهایی است که هر کس به منظور خیرات برای اموات خود ریخته و در آن قرار می دهد. یکی از اصلی ترین موادی که جهت خیرات در این سفره گذاشته می شود، خرمای مالیده ای است که از تابستان در مشک بدین منظور ذخیره می شود.
این خرما همراه با باقلا پلو یا شیر در این روز صرف می شود. در سفره نوروزی مرده ها شیر کیسه ای (ماست چکیده) نیز می گذارند. این سفره پیش از این بین ناشتائی و چاشت، بین صبحانه و ناهار، انداخته و مواد آن صرف می شد. اما امروزه بعنوان ناهار خورده می شود. این مراسم در هر روزی غیر از دوشنبه و چهارشنبه قابل اجرا می باشد.
روز سفره اموات
در روستای زیارت پیر چوگان روزی تحت همین عنوان به چشم می خورد. در این روز
که ده روز قبل از مراسم آن انجام می شود، هرکس به فرا خور وضعیت مادی و
اقتصادی اش برای خیرات اموات خود غذا یا میوه و شیرینی تهیه کرده و تمام
روز در خانه خویش مراسم فاتحه و قرآن خوانی برگزار می کند. این مراسم
سرانجام با خوردن شام در منزل صاحب خانه پایان می پذیرد.
خانه تکانی
مردم شهر رودان و روستاهای تابع آن، چند روز قبل از آغاز سال نو شروع به
خانه تکانی می کنند. البته در بعضی نقاط مانند روستای زیارت مردم خانه
تکانی خود را اول پاییز انجام داده و دیگر برای نوروز این کار را نمی کنند.
خانه تکانی نوروزی همچون سایر نقاط کشور شامل شستن اشیای قابل شسشوی منزل
و نیز گردگیری کلی خانه می باشد.
جشن های مذهبی
جشن های مردمان استان هرمزگان به سه دسته جشن های ملی، خصوصی، محلی و مذهبی
تقسیم می شوند. جشن های مذهبی به همان جشن های رایج در سراسر کشور در
میلاد ائمه معصوم(ع) و مناسبت های مختلف مذهبی اطلاق می شوند. جشن های
مذهبی تحت عنوان مولودی در استان هرمزگان جشن گرفته می شوند که این آیین ها
در مسجد ها و مهدیه ها انجام می شوند. روزهای مولودی خوانی که در جزیره
قشم برگزار میشود، به ترتیب تولد حضرت پیامبراکرم (ص)،
معراج پیامبر(ص) در شب ٢٧ رجب، عید فطر در اول شوال و عید قربان در دهم ذیحجه هستند. مردم استان هرمزگان پای بند اصول دین اسلام بوده و به همین مناسبت، آداب و رسوم ایشان نیز بیش تر در حول و حوش مراسم مذهبی و برگزاری جشنها و اعیاد دینی قرار می گیرند. رفتن قبله دعا نوعی مراسم باران خواهی اهالی استان هرمزگان است که از مراسم قدیمی مردم این استان بوده و تاکنون نیز حفظ شده و برای اهالی جنبه تقدس پیدا کرده است.
در سالهایی که در استان و به خصوص در جزایری چون قشم؛ بهموقع باران نمیبارد و آب برکهها و چاهها تمام می شود و در دشتها و صحراها، خشکی جای سرسبزی و خرمی را فرا میگیرد و درختها زرد می شوند و کشاورزان قادر به کشت و کار نیستند و حیوانات علوفه و آب نمییابند و انسانها تشنه میمانند، امام جماعت و پیشوای مذهبی قشم که در عین حال مردی با تقوی و پرهیزگار است، به تکاپو افتاده و مقدمات رفتن مردم را به «مصلی» و اجرای مراسم «قبله دعا» فراهم میسازد. این مراسم برای طلب باران است.
زنبیل گردانیدن
رسم زنبیل گردانیدن نیز از آیین های مرسوم در استان هرمزگان است. در
هرمزگان گاهی اتفاق میافتدکه بچهای در سن ۱۸ ماهگی یا دو سالگی به اصطلاح
محلی پا نگرفته و راه نمی افتد. پدر و مادر طفل، برای راه افتادن بچه
خود، یک روز بر و بچههای همسایه را خبر می کنند و فرزند خودشان را در یک
زنبیل که با پوشال درخت خرما، درست شده ؛ می گذارند و آن را به دست بچههای
همسایه می سپارند تا زنبیل محتوی بچه را به درب حداقل شش خانه ببرند.
بچه ها با ترتیب خاصی دو طرف زنبیل را گرفته و در حالی که زنبیل را مثل یک تخت روان حرکت میدهند با صدای بلند این عبارت را می خوانند: کندو پا نداره، خیرش بکن به کندو، تا کندو پا بگیره، کندو پا نداره ، خیرش بکن … بعد با همان تشریفات زنبیل را به درب خانههای دیگر میبرند و عبارات بالا را دسته جمعی میخوانند و این کار در حدود دو ساعت طول میکشد، در خاتمه مراسم دوباره زنبیل محتوی بچه را به خانه پدر و مادر طفل برگردانیده و بچه را تحویل می دهند. اهالی عقیده دارند که بعد از انجام چنین مراسمی، طفل پا میگیرد و راه میافتد.
رسم قربانی برای ریزش باران
بر اساس یک رسم قدیمی، همه ساله در استان هرمزگان به خصوص؛ جزیره قشم برای
ریزش به موقع باران و یا ریزش زودتر و بیشتر باران، تعداد قابل توجهی
گوسفند قربانی میکنند و گوشت آنها را به صورت خورش درآورده و به همراه
برنج بین مستمندان توزیع مینمایند. مراسم در بیرون شهر صورت می گیرد و پیش
از هر کاری اهالی به خواندن نماز میایستند و سپس گوسفندها را ذبح
میکنند، هم زمان با فراهم کردن مراسم قربانی، آب انبارهای خود را که در
محل به نام برکه معروف است؛ تخلیه و تمیز کرده و منتظر ریزش باران می
مانند.