اختلال شخصیت مرزی یعنی چه؟
اختلال شخصیت مرزی یک بیماری جدی اعصاب و روان است و مشخصه اصلی اش بی ثباتی و ناپایداری در خلق وخوست...
این ناپایداری روی عملکرد و کارکرد فرد تاثیر می گذارد و مشکلات زیادی در زندگی خانوادگی، محیط کار و جامعه برایش به وجود می آورد.
به دلیل تنوع رفتاری و اعمالی که از فرد مبتلا به شخصیت مرزی سر می زند محققان این اختلال را مرز بین روان پریشی (پسیکوز) و روان نژندی (نوروز) می دانند. روان پریشی نوعی نابسامانی روانی است که فرد مبتلا با دنیای واقعی ارتباط برقرار نمی کند و درک صحیحی از واقعیات ندارد مثل بیمارانی که دچار توهم و جنون هستند. اما بیماران روان نژند خصوصیاتی دارند که بسیار رایج و شناخته شده اند.
از شاخص ترین آنها می توان به اضطراب، وسواس، افسردگی، ترس های مرضی و هیستری اشاره کرد. بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی بین این ۲ گروه قرار می گیرند. درواقع آمیزه ای از حالت های ذکر شده را (به طور موقتی نه همیشه) دارند.
آنچه به طور آشکار در همه این بیماران نمایان است، ناپایداری در خلقیات و عواطف شخصی آنهاست. این ناپایداری به گونه ای است که از فرد مبتلا رفتارهای غیرقابل پیش بینی سر می زند؛ مثلا یک لحظه گریه می کند، ناگهان خشمگین و پرخاشگر می شود و سپس نشانه های اضطرابی یا افسردگی از خود بروز می دهد. گاهی نیز احساس پوچی و تهی بودن دارد و دنیا را بی معنی می پندارد و اصولا به هیچ مناسکی هم پایبند نیست. در کل انجام رفتارهای تکانه ای (لحظه ای) در این بیماران بسیار بالاست.
اتورنک روان نژند را انسانی می داند : که وام ( زندگی ) را نمی پذیرد تا مجبور به پرداخت بدهی ( مرگ ) نشود.
پل تیلیش گفته است : روان نژندی راه پرهیز از نیستی با پرهیز از هستی
ارنست بکر نیز به نکته مشابهی اشاره کرده است : طنز بشری در این است که ژرف ترین نیاز ، رهایی از اضطراب مرگ و نابودی است ، ولی چون خود ِ زندگی برانگیزاننده این اضطراب است ، ناچاریم از به تمامی زیستن ابا کنیم
● خودزنی و خودکشی
یکی از اعمالی که مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی به صورت تکرارشونده از خود نشان می دهند اقدام به خودزنی و خودکشی است. اقدام به خودزنی با استفاده از اجسام تیز و برنده مثل تیغ، چاقو و قمه در نواحی ای مثل شکم، بازو، ساعد و عضو غیرغالب زیاد دیده می شود. مثلا در افراد راست دست ممکن است در بازو و ساعد چپ خطوط ناشی از برش با چاقو دیده شود. آنها نه تنها از آسیب رساندن به خود احساس درد و ناراحتی نمی کنند بلکه از آن لذت هم می برند. گاهی خون جاری شده را بو می کنند یا می لیسند. اقدام به خودکشی هم در بیماران جدی تر و تهدید به خودکشی بیشتر است. آنها با این اعمال قصد دارند تنش های درونی خود را تخلیه کنند و از این کار احساس رضایت می کنند.
● جنون و اعتیاد
دوره های گذرای روان پریشی و علایم جنون هم در آنها دیده می شود و ممکن است بیمار دچار توهم شود مثلا بگوید جانوری درنده از کنارش رد شده است یا حس کند حیوانی روی بدنش راه می رود یا بوی خاصی را استشمام کند، در صورتی که هیچ یک از این موارد در محیط واقعی وجود ندارند. فرد با شخصیت مرزی، شخصیتی بین روان پریشی و روان نژندی دارد. خصوصیاتی که در بالا ذکر شد مربوط به روان پریشی است. سوالی که مطرح می شود تفاوت بین این دو است و آن عبارت است از گذرابودن و کوتاه بودن افکار توهم زا در مبتلایان به شخصیت مرزی، در صورتی که در یک فرد روان پریش توهمات بسیار شدیدتر و طولانی تر است.
مصرف موادمخدر و استفاده از مشروبات الکلی در مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی بیشتر گزارش می شود. اغلب به دنبال استعمال مواد دچار درجه هایی از علایم جنون می شوند و دست به کارهای غیرعادی مثل آسیب به خود، دیگران، اموال و اشیایی که در اختیارشان است، می زنند.
● تشخیص و درمان
در اختلال شخصیت مرزی مجموعه ای از اختلالات به طور همزمان یا با فاصله اندک رخ می دهد بنابراین ممکن است افتراق از بیماری های روانی مثل افسردگی، دوقطبی، اسکیزوفرنی، پارانویید، بیش فعالی و... کمی دشوار شود ولی در علم روان پزشکی ملاک های تشخیصی ای وجود دارند که به راحتی از سایر بیماری های روانی تمایز داده می شوند. معمولا بیماری در سنین جوانی آشکار می شود (در خانم ها بیشتر از آقایان بروز می کند) هر چه اختلال دیرتر شناسایی شود، درمان نیز پیچیده تر و دشوارتر خواهد شد و حتی شاید زمان زیادی طول بکشد. گرچه این اختلال با افزایش سن بهبود می یابد ولی درمان نکردن آن، آثار مخرب خود را روی زندگی بیمار می گذارد. درمان انتخابی این اختلال روان درمانی است و درمان دارویی برای مواردی است که بیمار دچار جنون آنی، افسردگی و... است. تجویز دارو هم باید تحت نظر روان پزشک باشد.
منبع: روزنامه سلامت