عصر ایران - روزهای آخر مرداد ماه سال 32، آبستن عظیم ترین تحولات عصر حاضر در ایران بود. تحولاتی که از اعلام انحلال مجلس با رای مردم آغاز شد، با یک کودتای نافرجام علیه دولت دکتر مصدق ادامه یافت و به فاصله دو روز با کودتای معروف 28 مرداد، به سقوط دولت ملی دکتر مصدق انجامید. نگاهی به اخبار روزنامه های آن روزها که از فرار شاه از ایران و مخفی شدن سرلشگر زاهدی در تپه های شمال تهران، تا سقوط دولت مصدق و بازگشت شاه و نخست وزیری زاهدی را در فاصیه 5 روز روایت می کند، خالی از لطف نیست.
اعلام انحلال مجلس دوره هفدهم
روزنامه اطلاعات 25 مرداد ماه 1332
دکتر محمد مصدق نخست وزیر، طی اعلامیه ای انحلال مجلس هفدهم را اعلام کرد. متن اعلامیه به این شرح است:
بنا بر اراده ملت ایران که به وسیله مراجعه به آرای عمومی اظهار شده، بدینوسیله انحلال دوره هفدهم مجلس شورای ملی اعلام می گردد. انتخابات دوره هجدهم مجلس شورای ملی پس از اصلاح قانون انتخابات و قانون تقسیمات کشوری ، به زودی انجام خواهد گرفت و بر طبق قانون اعلام خواهد شد.
دکتر محمد مصدق
شاه و ملکه ایران ساعت دو بعد از ظهر وارد بغداد شده اند
روزنامه اطلاعات 25 مرداد 1332
ساعت چهار و نیم بعد از ظهر امروز، رادیو لندن
در سرویس اخبار بین الملل از قول خبرنگار خویش در بغداد اعلام کرد که شاه و ملکه
ایران ساعت 2 بعد از ظهر از ایران وارد بغداد گردیده اند. ورود شاه و ملکه ایران به
بغداد کاملا غیر منتظره و فاقد هرگونه تشریفات رسمی بوده است. یک ربع بعد از
انتشار خبر رادیو لندن، مقامات رسمی در تهران خبر خروج شاه و ملکه را از کشور
تایید کردند. به طوریکه گفته شده است شاهنشاه ایران از رامسر به سوی بغداد عزیمت
کرده است.
کودتای 25 مرداد شکست خورد و سرهنگ نصیری دستگیر شد
روزنامه اطلاعات 25 مرداد 1332
یک ساعت و نیم بعد از نیمه شب گذشته ، چند نفر
از افسران گارد شاهنشاهی، با کمک عده ای سرباز مسلح به سرپرستی سرهنگ نصیری، به
منزل نخست وزیر رفته و به بهانه اینکه می خواهند نامه ای بدهند، قصد اشغال خانه را
داشتند. قبلا نیز این افراد در شمیران، وزیران خارجه و راه و مهندس زیرک زاده را
بازداشت کرده و قصد داشتند با در دست گرفتن مراکز حساس پایتخت ، یک کودتای نظامی
علیه دولت انجام دهند. ولی این توطئه قبل از حصول نتیجه فاش شد و در نتیجه علاوه
بر اینکه دستگیر شدگان آزاد شدند، عاملین توطئه و همچنین عده دیگری که نسبت به آن
ها سوء ظن می رفت، تحت تعقیب مامورین شهربانی و فرمانداری نظامی در آمدند و
تحقیقات درباره طرح کنندگان توطئه و مجریان آن آغاز گردید.
مجسمه های شاه در میدان های شهر پایین کشیده شد
روزنامه اطلاعات 26 مرداد 1332
از ساعت 8 صبح امروز مثل روز گذشته دستجات مختلف در خیابان های لاله زار، استانبول، فردوسی و نادری در حرکت بودند و در چند نقطه نیز یکی از افراد بالای سکویی رفته و سخنرانی می کرد. موقعی که جمعیت در چهار راه مخبر الدوله جمع شدند یک نفر از آن ها شروع به صحبت نمود و در ضمن بیانات خود شعارهایی بر علیه دربار می داد و تقاضای تاسیس مجلس موسسان را می نمود و در خاتمه سخنرانی خود مردم را برای شرکت در یک جبهه واحد دعوت می کرد. این تظاهرات ادامه داشت که یک نفر شعار مخالف سر داد که بلافاصله جمعیت او را پایین کشیده ومضروب ساختند. سپس شیشه های مغازه ها شکسته شد و ماموران غافلگیر شدند و جمعیت که شعار می دادند به طرف پایین خیابان لاله زار به حرکت در آمد که یک عده با لباس متحد الشکل با بیل از راه رسیدند و مجددا زد و خورد شروع شد و مامورین جمعیت را متفرق ساختند.
مقارن ساعت ده و نیم صبح عده زیادی حامل بیل و کلنگ، به قصد خراب کردن مجسمه شاه سابق به میدان 24 اسفند رفتند. مامورین که در محل حاضر بودند از انجام این عمل جلوگیری کردندو در نتیجه زد و خورد مختصری در گرفت.
در ساعت 11 صبح گروهی به داخل پارک شهر آمده و پس از دادن شعار مخالف دربار، ابتدا پرده روی مجسمه را آتش زدند و سپس چند نفر و شروع به شکستن مجسمه نمودند.
ساعت یک و ربع بعد از ظهر امروز ، بعد از اینکه عده ای از اجتماع کنندگان متفرق شده بودند، معهذا عده دیگری به طرف میدان راه آهن رفته و مجسمه رضا شاه را پایین کشیدند.
مخفیگاه احتمالی سرلشگر زاهدی
روزنامه اطلاعات 27 مرداد 1332
خبرگزاری رویترز در خبری که از خبرنگار خود در تهران دریافت و منتشر کرده، پس از ذکر خبر مربوط به واژگون کردن مجسمه های شاه در میدان های تهران می نویسد: افراد نیروی انتظامی و پلیس اکنون در جستجوی سر لشگر زاهدی، رهبر کودتای عقیم تهران می باشند. سرلشگر زاهدی که خود را رقیب دکتر مصدق می دانست اخیرا در یک کنفرانس مطبوعاتی که در محلی مخفی تشکیل شد، ادعا کرد که نخست وزیر قانونی ایران است. گمان می رود سرلشگر زاهدی در تپه های شمال تهران مخفی شده باشد.
شاه و ملکه به اروپا حرکت کردند
روزنامه اطلاعات 27 مرداد 1332
بغداد – رویترز: شاه ایران به وسیله هواپیمایی که عازم لندن بود از بغداد حرکت کرد. یکی از شخصیت های عالی مقام که قبل از حرکت شاه را ملاقات کرده بود اظهار داشت که اکنون شاه ایران مایل است در یکی از کشورهای ایتالیا یا سوییس اقامت کند و فعلا قصد بازگشت به عراق برای گذراندن عید قربان در آن کشور را ندارد.
شعبان جعفری (شعبان بی مخ) از محرکان مردم در کودتای 28 مرداد
مردم تهران و شهرستانها با تظاهرات، حکومت مصدق را سرنگون کردند
روزنامه اطلاعات 31 مرداد 1332
علت شروع تظاهرات این بود که عده ای از مردم جنوب شهر که شنیده بودند عناصر چپ قصد دارند کاشی لوحه خیابان ها را کنده و به جای آن اسامی دیگری بگذارند، برای جلوگیری از این کار اجتماع کردند. انتشار این خبر با توجه به شایعات مختلف، آتش احساسات مردم را تیز تر کرد. اولین انعکاس آن حرکت دسته جمعی مردم از نقاط مختلف شهر در صبح چهارشنبه بود که با شعارهای "زنده باد شاه" ، "مرگ بر حزب توده" و "ایران محال است جمهوری شود" در خیابان ها به راه افتادند و به سمت میدان سپه و مناطق مرکزی شهر حرکت کردند.
سرلشگر زاهدی در کنار شاه
شاهنشاه به میان ملت خود بازگشتند
روزنامه اطلاعات 31 مرداد 1332
ساعت 11 صبح امروز، اعلیحضرت همایونی با هواپیمای سلطنتی از بغداد به تهران نزول اجلال فرمودند. از ساعت 9 صبح مامورین انتظامی در فرودگاه مهرآباد و خیابان شاهرضا و جاده کرج مستقر شدند. شاهنشاه در هواپیما مورد استقبال سرلشگر زاهدی نخست وزیر قرار گرفتند. نخست وزیر اعلام کرد که امشب ساعت 9، اعلیحضرت بیاناتی را از رادیو خطاب به ملت ایران می فرمایند.