عربستان سعودی به‌تازگی به‌عنوان میزبان جام جهانی فوتبال مردان در سال ۲۰۳۴ انتخاب شده است. این رویداد ورزشی که همواره توجه جهانیان را به خود جلب می‌کند، با برنامه‌های جاه‌طلبانه این کشور برای توسعه زیرساخت‌ها و احداث استادیوم‌ها همراه است. اما کارشناسان و فعالان محیط‌زیست هشدار می‌دهند که این برنامه‌ها می‌تواند تبعات سنگینی برای محیط‌زیست داشته باشد و به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کند.
به گزارش تجارت نیوز، بر اساس برنامه‌های اعلام‌شده توسط عربستان سعودی، این کشور قصد دارد ۱۵ استادیوم فوتبال را بسازد یا بازسازی کند. همچنین، طرح‌هایی برای گسترش فرودگاه‌ها، احداث هتل‌ها، توسعه حمل‌ونقل و ساخت یک شهر آینده‌نگر به نام "نئوم" در دستور کار قرار گرفته است. ساخت‌وساز در این ابعاد به‌شدت به مواد پرکربنی مانند بتن و فولاد وابسته است. بتن به‌تنهایی مسئول ۸ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی است و فولاد نیز ۷ درصد دیگر را به خود اختصاص می‌دهد.
اندرو زیمبالیست، استاد اقتصاد در کالج اسمیت، این حجم از ساخت‌وساز را از نظر محیط‌زیستی زیان‌آور می‌داند. او تأکید می‌کند که رویدادهایی مانند جام جهانی بهتر است در کشورهایی با زیرساخت‌های از پیش موجود و فرهنگ فوتبالی توسعه‌یافته برگزار شوند تا نیاز به ساخت‌وسازهای جدید کاهش یابد. ست وارن رز، مدیر مؤسسه تحقیقاتی Eneref نیز هشدار می‌دهد که با توجه به روند گرمایش جهانی، جهان دیگر نمی‌تواند چنین افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای را تحمل کند.
عربستان سعودی در برنامه‌های خود از ابتکارات پایداری مانند استفاده از انرژی‌های پاک برای تأمین برق استادیوم‌ها، تهویه طبیعی کم‌مصرف و رعایت استانداردهای ساختمان‌های سبز صحبت کرده است. با این حال، کارشناسانی مانند کریم الگندی از اندیشکده چتم هاوس معتقدند که مقیاس بزرگ این پروژه‌ها و فواصل میان شهرهای میزبان باعث می‌شود که این جام جهانی به یکی از پرکربن‌ترین رویدادهای تاریخ تبدیل شود. الگندی هشدار می‌دهد که بدون اقدامات جدی برای کاهش انتشار کربن، این رویداد ممکن است ردپای کربنی دو برابر جام جهانی ۲۰۲۲ قطر داشته باشد.
در مقابل، المپیک تابستانی پاریس ۲۰۲۴ الگویی از کاهش ردپای کربن ارائه داده است. برگزارکنندگان این بازی‌ها با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، مواد بازیافتی و ارائه غذاهای کم‌کربن، موفق به نصف کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای نسبت به بازی‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۶ شده‌اند. اما کارشناسان معتقدند که برنامه‌های عربستان سعودی، به دلیل مقیاس بزرگ و نیاز به زیرساخت‌های جدید، فاصله زیادی با این اهداف دارد.
به گزارش آسوشیتدپرس، قطر در جام جهانی ۲۰۲۲ با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد دلاری، هفت استادیوم جدید، یک سیستم مترو، بزرگراه‌ها و ساختمان‌های متعددی ساخت. با این حال، محاسبات نشان می‌دهد که این رویداد بیشترین میزان انتشار کربن در تاریخ جام جهانی را به همراه داشت. با وجود تلاش‌های قطر برای معرفی رویداد به‌عنوان «خنثی از کربن»، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که حسابداری کربن قطر دقیق نبوده و بخش‌های مهمی از انتشار کربن را نادیده گرفته است.
سازمان‌دهندگان و فیفا پیش‌بینی کردند که طبق داده‌های بانک جهانی، در طول یک دهه آماده‌سازی مسابقات، حدود 3.6 میلیون تن دی‌اکسید کربن یا حدود 3 درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای قطر در سال 2019، تولید خواهد کرد، کارشناسان می گویند رویداد قطر بالاترین میزان انتشار کربن را تا به امروز داشته است.
فیفا در ارزیابی خود از پیشنهاد میزبانی عربستان سعودی، اذعان داشته که ساخت‌وساز گسترده، تأثیرات محیط‌زیستی قابل‌توجهی خواهد داشت اما اقدامات کاهش‌دهنده می‌تواند بخشی از این چالش‌ها را برطرف کند. درحالی‌که انتشار گازهای گلخانه‌ای عربستان در حال افزایش است.
به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، در سال 2022، 533 تن دی‌اکسید کربن یا 1.6 درصد از انتشار جهانی را منتشر کرد و انرژی‌های تجدیدپذیر نقش اندکی در تأمین انرژی این کشور دارند، هدف‌گذاری عربستان برای تأمین ۵۰ درصد انرژی از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
برگزاری جام جهانی در عربستان سعودی، اگرچه فرصت‌های اقتصادی و تجاری قابل‌توجهی برای این کشور فراهم می‌کند، اما چالش‌های جدی زیست‌محیطی به همراه دارد. کارشناسان تأکید می‌کنند که فیفا باید مسئولیت بیشتری در قبال محیط‌زیست بپذیرد و میزبانی را به کشورهایی واگذار کند که زیرساخت‌های لازم را از قبل دارند.
در غیر این صورت، برگزاری چنین رویدادهایی به تسریع بحران تغییرات اقلیمی کمک خواهد کرد. درس‌های تلخ جام جهانی قطر نشان می‌دهد که بدون شفافیت و اقدامات واقعی، چنین رویدادهایی نه‌تنها برای محیط‌زیست مضر خواهند بود بلکه اهداف پایداری جهانی را نیز به خطر می‌اندازند.