«تنها سوخت قاچاق نمی‌شود بلکه منابع کشور دائم در حال خروج از کشور است. یک جریان آربیتراژ (قاچاق) در تمام حوزه‌ها وجود دارد که یکی از آنها سوخت است. کل منطقه سر سفره ایران نشسته است. این تازگی ندارد و از بعد از جنگ این روندها شروع شده و هنوز هم ادامه دارد و هر کجا بخواهند دست بزنند یک جای دیگر مشکل ایجاد می‌شود به همین دلیل مجبورند دفع افسد به فساد کنند.»
به گزارش فرارو، در حال حاضر ناترازی سوخت و منابع گریبان‌گیر کشور شده است. در دلِ اقیانوس ناترازی‌ها، دیروز رئیس‌جمهور از گم شدن روزانه ۲۰ میلیون لیتر در کشور نیز خبر داد. رد درگیری مدیران کشور با این مسائل را می‌توان در صحبت‌های مکرر آنان جست‌وجو کرد.
ناترازی پرتکرارترین واژه مورد استفاده سران کشور در این روزهاست. ناترازی‌های گسترده‌ای که موضوع انرژی تنها یکی از آنها محسوب می‌شود و عرصه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. عمق این ناترازی‌ها را می‌توان این روزها درک کرد که با قطعی برق و تعطیلی‌های مداوم برای کاهش مصرف انرژی روبه‌رو هستیم.
از عجایب این ناترازی‌ها می‌توان به این نکته اشاره کرد که حلقه‌های آنان آنقدر به یکدیگر متصل است که بر عرصه‌های مختلف تاثیر می‌گذارد. مثلاً ناترازی برق و کمبود آن، تولید را زمین‌گیر می‌کند و آن‌طور که در ادامه گزارش خواهید خواند، باعث بروز نارضایتی در میان فعالان اقتصادی می‌شود. در حال حاضر ناترازی سوخت و منابع گریبان‌گیر کشور شده است. در دلِ اقیانوس ناترازی‌ها، دیروز رئیس‌جمهور از گم شدن روزانه ۲۰ میلیون لیتر در کشور نیز خبر داد. رد درگیری مدیران کشور با این مسائل را می‌توان در صحبت‌های مکرر آنان جست‌وجو کرد.
سوخت، برق، آب
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان روز ۲۴ آذر در بازدیدی سرزده به سازمان برنامه و بودجه کشور رفت. دیروز بود که بخشی از اظهارات او در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. صحبت‌هایی درباره قاچاق و گم شدن میلیون‌ها لیتر سوخت که در متن اخبار منعکس شده، در پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری و خبرگزاری دولت (ایرنا) منعکس نشده است.
پزشکیان می‌گوید: «تولیدکننده و عرضه‌کننده ما هستیم، این ۲۰ میلیون لیتر چگونه گم می‌شود؟ ما را دار هم بزنند، کم کاری نکردند. یک، صد یا هزار لیتر که نیست! حتماً من بلد نیستم نظارت کنم. بعد هم راحت می‌آییم پشت تریبون می‌گوییم این اتفاق افتاد. عین همین [مسئله] در برق و آب نیز هست. هر جا را که نگاه می‌کنیم، مشکل داریم. در دنیایی که همه چیز تحت کنترل و رصد است، ما بیست میلیون لیتر روزانه گم می‌کنیم و نمی‌فهمیم چگونه این اتفاق می‌افتد.»
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در دیداری که روز گذشته با مجمع نمایندگان استان اصفهان داشت، به موضوع ناترازی انرژی اشاره کرد و گفت: «ناترازی گاز و برق با تدابیر و اقدامات سامان می‌یابد اما مدیریت مصرف آب نیازمند عزم جدی و فرهنگ‌سازی بین آحاد جامعه است.»
او اضافه کرد: «در کنار همه این اقدامات سخت‌افزاری، فرهنگ‌سازی و اعتماد مردم به حاکمیت برای مدیریت مصرف آب مهم‌ترین راهکار در حل مسئله آب است. کشورهای پرآب دنیا به مانند آلمان سرانه مصرف آب ۱۴۰ لیتر در روز دارند اما در ایران این رقم به ۲۷۰ لیتر در روز می‌رسد. البته با توجه به گزارش‌های واصله که نشان می‌دهد استان اصفهان سرانه مصرف آب، ۱۶۰ لیتر در روز است و این میزان مصرف می‌تواند الگویی خوب برای سایر مناطق باشد.»
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور نیز که دیروز در هجدهمین جشنواره تولیدکنندگان و مدیران جوان سخنرانی می‌کرد، درباره ناترازی بنزین گفت: «دولت ۴۰ هزار تومان بابت هر لیتر بنزین یارانه پرداخت می‌کند. درحالی‌که در بسیاری از کشورهای جهان بنزین محل درآمدی برای دولت محسوب می‌شود. البته سخن گفتن از آمار ناترازی بنزین به معنای تصمیم دولت بر افزایش قیمت در شرایط فعلی نیست. بنزین در حدود ۳۴ هزار تومان خریداری و با قیمت نازل به ۴۳ هزار تومان هم می‌رسد، اما در نهایت با قیمت آزاد سه هزار تومان فروخته می‌شود. دولت در حدود ۶ هزار میلیارد تومان در روز یارانه پرداخت می‌کند، این موضوع یکی از عوامل تورم در کشور است که منجر به کسری بودجه می‌شود.»
هشدار یک فعال اقتصادی
حسین سلاح‌ورزی، فعال اقتصادی و رئیس سابق اتاق بازرگانی دیروز با انتشار تصویر نامه‌ای خطاب به پزشکیان، نوشت: «حدود ۴۰ روز پیش طی نامه‌ای به محضر رئیس‌جمهور محترم ضمن یادآوری خسارات ناشی از کمبود برق تابستان، پیشنهاد کردم که اگر دولت امکان و توان جبران خسارت را ندارد، دست‌کم با امهال و تجدیدنظر در برخی مواعد قانونی و بخشش جرائم، با تولیدکنندگان و خسارت‌دیدگان از سوءمدیریت دولت‌ها، همدلی و همدردی نماید. نه‌تنها اقدام موثری در این رابطه نشد، بلکه سختگیری‌ها در اخذ مالیات‌ها و حق بیمه تامین اجتماعی و عوارض دولتی بیشتر و فشار برای اخذ جرائم شدیدتر شد.
تداوم سردرگمی و بی‌برنامگی و بی‌عملی در بخش‌های اقتصادی دولت بدون شک باعث تعمیق بی‌اعتمادی‌ها و گسترش نارضایتی‌ها می‌شود. آیا اگر واحدهای تولیدی و صاحبان کسب و کار که از کمبود برق و گاز و استهلاک زیرساخت‌ها ناشی از سوءمدیریت دولت‌ها آسیب و خسارت دیده‌اند، حداکثر توقع‌شان امهال مواعد پرداخت عوارض دولتی یا بخشش جرائم ناعادلانه باشد غیرمنطقی است؟»
کل منطقه سر سفره ایران
ابوالفضل ظهره‌وند، نماینده تهران، شمیرانات، ری، اسلامشهر و پردیس و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره قاچاق سوخت تاکید کرد: «تنها سوخت قاچاق نمی‌شود بلکه منابع کشور دائم در حال خروج از کشور است. یک جریان آربیتراژ (قاچاق) در تمام حوزه‌ها وجود دارد که یکی از آنها سوخت است. کل منطقه سر سفره ایران نشسته است. این تازگی ندارد و از بعد از جنگ این روندها شروع شده و هنوز هم ادامه دارد و هر کجا بخواهند دست بزنند یک جای دیگر مشکل ایجاد می‌شود به همین دلیل مجبورند دفع افسد به فساد کنند.»
او افزود: «دلیل این موضوع نبود مدل اقتصادی ویژه برای ایران به عنوان خاستگاه انقلاب اسلامی است. یعنی نه در چارچوب لیبرالیسم کار می‌شود نه در چارچوب سوسیالیسم، بلکه ملغمه‌ای از تمام اینهاست. دولت آقای پزشکیان هم نه گفتمان دارد نه مدل خاص اقتصادی؛ این که سبک اداره کشور نیست.»
این نماینده مجلس تاکید کرد: «رقم دقیقی وجود ندارد اما از ۵ تا ۱۰ میلیارد دلار حتی بیشتر در سال سوخت قاچاق می‌شود و در حال تشدید شدن است. مهم‌تر از قاچاق فرهنگ قاچاق است که اجازه مدیریت درست اقتصادی در کشور را سلب می‌کند. مانند رباخوری در بانک‌هاست که سود بانک بیشتر از کارخانه و تولید است. با این وجود اگر کسی به تولید روی آورد باید با قطعی برق روبه‌رو باشد. بین برق خانگی و صنعت، برق صنعت قطع شود؟ وقتی چرخ تولید بایستد دیگر کسی نمی‌تواند پول برق بدهد. در حقیقت یک چرخه ناکارآمدی و شیطانی به وجود آمده که همه را با خود به گرداب می‌برد.»
ظهره‌وند با اشاره به اینکه با پزشکیان سه بار جلسه داشتیم، بیان کرد: «در این سه جلسه مسائل و موضوعات کلان کشور را مطرح کردیم و به صراحت اعلام شده که بدون تبیین و پارادایم حکمرانی درست، امکان اداره مناسب و کارآمد کشور را نداریم. در این موضوع بحث راست و چپ که کارنامه‌ای ندارند، بی‌معنا است.»
او با اشاره به اینکه تحریم‌ها سطح بالایی در ناترازی‌ها ندارند، گفت: «باید سطح عوامل در ناترازی‌ها را مشخص کرد. چراکه تک‌متغیره نیست. مسئله ما ناکارآمدی در ساخت مدیریت کلان و ملی است. دولت اگر تک‌متغیره به این موضوع نگاه کند و اصلاحات را انجام دهد، معیشت مردم با مشکل روبه‌رو خواهد شد. وقتی بنزین در آن سوی مرزها ۵۰ برابر است، فرد اگر دو تا گالن ۲۰ لیتری را از مرز خارج کند، ماهی ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان درآمد دارد بهتر از فقر است. تحریم سوژه و راه فرار است.»
ظهره‌وند در پاسخ به این سوال که آیا قاچاق سوخت سازمان‌یافته است یا خیر؟ تاکید کرد: «به آن سازمان می‌دهند. زمانی موادمخدر قاچاق می‌شد (البته در حال حاضر هم هست) اما موادمخدر ریسکش بالاتر و سودش پایین‌تر است.»
او با اشاره به اینکه قاچاق سوخت علت نیست بلکه معلول است، افزود: «باید مسئله اقتصاد ملی حل شود. باید این شجاعت را داشته باشیم که بدانیم اقتصاد ملی باید تغییر کند و مدل برای آن تعریف کنیم. در این مدل قطعاً نیاز است که افکار عمومی توجیه شود. من طرحی را به دفتر ریاست‌جمهوری ارائه کردم که مسئله ناترازی‌ها در مصرف برق، انرژی، قاچاق سوخت و دیگر کالاها، ارزش پول ملی، تورم و… با هم باید حل شود.
دوره ریاست‌جمهوری آقای روحانی که همه چیز تعطیل بود و فقط می‌گفتند برجام، اما این طرح را در دوره رئیسی هم ارائه کردیم ولی به آن گوش نکردند و ادامه بخش اقتصادی دوره آقای روحانی بود. در حال حاضر هم دوران آقای روحانی ادامه دارد. کشور با این سبک اداره فرجام ندارد.
ما در ایران چپ و راست، باحجاب و شل‌حجاب، یک خانواده‌ایم و موضوع این نیست که یکی خائن است یکی خادم. اگر اینطور پیش برویم، یک حکومت قاجاری خواهیم شد که باید از کارشناسان دیگر کشورها برنامه بگیریم اما باید به خاطر داشته باشیم حکومتی که به سفره، امنیت، آرامش و رفاه مردم توجه نداشته باشد، صلاحیت و مشروعیت ندارد. پس تنها راه داشتن شجاعت است برای تغییر مدل اقتصادی کشور.»
قاچاق سوخت سازمان‌یافته است
همایون صالحی، رئیس هیئت‌مدیره کانون سراسری جایگاهداران کشور، درباره مسئله قاچاق سوخت مورد اشاره رئیس‌جمهور به هم‌میهن گفت: «عدد اعلامی برای میزان قاچاق سوخت متفاوت است. چند وقت پیش رئیس مجلس عدد ۳۰ میلیون لیتر، سخنگوی کمیسیون انرژی ۲۵ میلیون لیتر و آقای پزشکیان هم این میزان را روزانه ۲۰ میلیون لیتر اعلام کردند. واقعیت نیز این است که این عدد، میان ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر است. این حجم از قاچاق سوخت، کار کولبر، سوخت‌بر، موتورسیکلت و وانت‌بار نیست.
کار کاملاً سازمان‌یافته است. البته به نظرم آقای رئیس‌جمهور به عنوان کسی که نایب‌رئیس و سال‌ها نماینده مجلس بوده و در جریان گزارش‌های کمیسیون انرژی و مرکز پژوهش‌ها هست، نسبت به این موضوع کم‌لطفی کردند. این میزان سوخت روزانه گم نمی‌شود، قاچاق می‌شود. وقتی این خبر اعلام می‌شود که در فلان ساحل کشور ۴۰ کیلومتر خط لوله کشف شده یا مقامی در مرزبانی می‌گوید مثلاً ۱۲ میلیون لیتر سوخت قاچاق کشف کردیم، باید مشخص شود این کشفیات مربوط به کدام نقاط است.»
او ادامه داد: «برای دانستن این حقایق نیازی به داشتن اطلاعات یا گفتن آن توسط مقامات نیست. همین اخبار روزنامه‌ها و رسانه‌های داخلی را دنبال کنیم، متوجه می‌شویم که سرمایه ملی کشور با قیمت‌های آنچنانی به کشورهای دیگر که نمی‌خواهیم اسم ببریم، قاچاق می‌شود. اگر این حجم از قاچاق سوخت را ضرب در قیمت تمام‌شده و آن را ضرب در ۳۶۵ روز سال کنیم، عدد بسیار بسیار بزرگی است که می‌تواند طی چند سال مشکلات ایران را حل کند. بحث قاچاق سوخت نیز بحث دیروز و امروز نیست. سال‌هاست که وجود دارد و سال‌هاست که مطرح می‌شود.»
صالحی در توضیح دلیل جذابیت و تداوم قاچاق سوخت از کشور طی سال‌های طولانی، گفت: «احتمالاً از هر کسی بپرسید به شما می‌گوید اختلاف قیمت سوخت در ایران و کشورهای همجوار دلیل این قاچاق است. چون اختلاف قیمت وحشتناکی در این حوزه وجود دارد اما این اختلاف قیمت نیست که قاچاق سوخت را جذاب می‌کند. کاهش روزانه و ساعتی ارزش پول ملی ما در برابر ارزهای خارجی، قاچاقچیان و مال‌اندوزان را ترغیب می‌کند که به این عرصه ورود کنند. تقاضای سوخت نیز در کشورهای همجوار به شدت زیاد است.»
او تاکید کرد: «این نکته وجود دارد که نهادهای مسئول در مناطقی که قاچاق سوخت به صورت جزئی و پراکنده انجام می‌شود و کاملاً بر آن آگاه هستند نیز اقدام خاصی انجام نمی‌دهند. عملاً کاری صورت نمی‌گیرد. می‌خواهم بگویم حتی نیازی به کوچک‌ترین تلاش برای کشف این اقدامات وجود ندارد. کاملاً عیان است. ولی همتی در این زمینه نمی‌بینیم. وقتی با این حد از قاچاق جزئی برخوردی صورت نمی‌گیرد، تکلیف قاچاق سازمان‌یافته مشخص است.»