آب دیتاکس: چیست، آیا واقعا اثر دارد و دروغ هایی درباره آن

عصر ایران- دیتاکس واتر، آب دیتاکس یا آب دتوکس کلماتی هستند که این روزها بسیار مورد توجه سبک زندگی مدرن و به نوعی سالم زیستی قرار گرفته است. البته پیچیدگی خاصی نیز در میان نیست و فقط بحث آبی با ادعای سم زدایی از بدن است که خیلی راحت آماده می شود.

متاسفانه دیتاکس واتر در خیلی از موارد تبدیل به یک سبک خوراکی یا رفتاری لوکس و ابزاری برای خودنمایی شده و عملا از مفهوم سلامتی خود فاصله گرفته است. به عبارت دیگر بسیار مشاهده می کنیم که آقایان یا خانم هایی بطری های شیشه ای شفاف با قطعات میوه را همراه خود دارند و در دست دیگرشان سیگاری را هم نگه داشته اند! ظاهرا این پارادوکس به عنوان یک رفتار باکلاس در ذهن شان شکل گرفته است!

اما در این مطلب تلاش داریم تا درباره آب دیتاکس و آثار سلامت آن در شکل واقعی صحبت کنیم، با گروه سلامت عصر ایران همراه باشید:

هیدراته ماندن برای سلامتی مهم است. به همین دلیل اغلب توصیه می‌شود که روزانه هشت لیوان آب بنوشید. اما بعضی از مردم فکر می‌کنند که افزودن مواد اضافی به آب می‌تواند فواید سلامتی آن را تقویت کند...

آب دیتاکس چیست؟

آب دیتاکس، آبی است که با طعم میوه‌ها، سبزیجات یا گیاهان تازه مزه‌دار شده است. گاهی اوقات به آن آب میوه‌ای یا آب طعم‌دار میوه نیز گفته می‌شود.

شما می‌توانید آب دیتاکس را در خانه با روش‌های مختلف درست کنید. می‌توانید هر ترکیبی از میوه‌ها، سبزیجات و گیاهان که دوست دارید استفاده کنید.

چون آب دیتاکس با طعم‌دهی درست می‌شود نه با عصاره‌گیری یا مخلوط کردن، کالری کمی دارد. این ویژگی باعث می‌شود که یک نوشیدنی محبوب برای رژیم‌های سم‌زدایی مانند "آب دتوکس لیمو" یا "پاکسازی اصلی" باشد.

آب دیتاکس همچنین اغلب در برنامه‌های کاهش وزن توصیه می‌شود، به‌ویژه به جای نوشیدنی‌های با قند بالا مانند نوشابه و آب‌میوه.

چگونه آب دتوکس بسازیم

تهیه آب دیتاکس در خانه بسیار ساده است. تنها چیزی که نیاز دارید آب و انتخابی از میوه‌ها، سبزیجات و گیاهان است.

مواد خود را خرد کرده و به آب داغ یا سرد اضافه کنید، بسته به سلیقه‌تان. هرچه مقدار بیشتری از یک ماده استفاده کنید، طعم آن قوی‌تر خواهد شد.

اگر می‌خواهید نوشیدنی سرد درست کنید، می‌توانید آب دیتاکس  را به مدت 1 تا 12 ساعت در یخچال قرار دهید تا طعم‌ها بهتر به خورد آب بروند. اما حتماً پس از این مدت مواد را بردارید تا از فساد آنها جلوگیری کنید.

اگر عجله دارید، خرد کردن یا ضربه زدن به میوه‌ها و گیاهان قبل از استفاده می‌تواند به آزاد شدن سریع‌تر طعم‌ها کمک کند.

در اینجا برخی از ترکیب‌های محبوب برای آب دیتاکس آمده است:

- خیار و نعناع

- لیمو و زنجبیل

- توت‌سیاه و پرتقال

- لیمو و فلفل قرمز

- هندوانه و نعناع

- گریپ‌فروت و رزماری

- پرتقال و لیمو

- لیمو

- توت‌فرنگی و ریحان

- سیب و دارچین

ادعاهای سلامتی درباره آب دیتاکس 

آب دیتاکس ادعا می‌شود که فواید زیادی برای سلامتی دارد، از جمله:

- کاهش وزن

- از بین بردن سموم یا سم‌زدایی

- متعادل کردن pH بدن

- بهبود سلامت دستگاه گوارش

- تقویت عملکرد سیستم ایمنی

- بهبود خلق و خو

- افزایش سطح انرژی

- بهبود ظاهر پوست

خواص دقیق آب دیتاکس بسته به مواد استفاده‌شده و شدت طعم‌دهی متغیر خواهد بود. اما بسیاری از این ادعاها می‌توانند به خود آب نسبت داده شوند نه به مواد طعم‌دار آن! زیرا شما از مواد موجود در آب دتوکس تغذیه زیادی نمی‌گیرید، به ویژه اگر با خوردن آن مواد(میوه و سبزی) به صورت کامل مقایسه شود.

فواید واقعی سلامتی

در اینجا نگاهی دقیق به علم پشت ادعاهای سلامتی آب دتوکس داریم. برخی از این ادعاها درست هستند، اما در بعضی موارد نیز  قطعا اغراق شده‌ است.

کمک به کاهش وزن

نوشیدن آب می‌تواند به کاهش وزن کمک کند و این برای آب دتوکس نیز صادق است. نشان داده شده که آب به طور موقت شاخص متابولیسم شما را افزایش می‌دهد، بنابراین کالری بیشتری می‌سوزانید.

مطالعات نشان داده‌اند که نوشیدن نیم لیتر آب می‌تواند شاخص متابولیسم شما را تا 30% برای مدت یک ساعت افزایش دهد.

در واقع، افرادی که مقدار توصیه‌شده آب را به عنوان بخشی از برنامه کاهش وزن مصرف می‌کنند، معمولاً وزن بیشتری نسبت به کسانی که این کار را نمی‌کنند از دست می‌دهند. یک مطالعه نشان داد که بزرگسالان دارای اضافه وزن که نیم لیتر آب قبل از وعده های غذایی خود می نوشیدند، 40 درصد بیشتر از کسانی که این کار را نمی کردند، وزن کم کردند.

بهبود سلامت دستگاه گوارش

هیدراته بودن برای سلامت دستگاه گوارش و حفظ حرکات منظم روده‌ها مهم است. کم‌آبی مزمن می‌تواند باعث یبوست شود که باعث احساس نفخ و کسلی می‌شود. نوشیدن مقدار زیاد آب ممکن است به غذا کمک کند تا به راحتی از روده‌ها عبور کند و از یبوست جلوگیری کند.

بهبود خلق و خو و سطح انرژی

حتی کم‌آبی ملایم نیز می‌تواند بر خلق و خو، تمرکز و سطح انرژی تاثیر بگذارد. مطالعات نشان داده‌اند که کم‌آبی حدود 1% می‌تواند به طور قابل توجهی بر خلق و خو اثر بگذارد، تمرکز را کاهش دهد و باعث سردرد شود.

یک مطالعه روی بزرگسالانی که کمتر از 1.2 لیتر آب در روز مصرف می‌کردند، مورد بررسی قرار گرفت. هنگامی که آن ها مصرف آب خود را به 2.5 لیتر در روز افزایش دادند، شادتر بودند، انرژی بیشتری داشتند و احساس آرامش بیشتری داشتند.

تقویت عملکرد سیستم ایمنی

این یکی از ادعاهای آب دتوکس است که به نظر اغراق‌آمیز به نظر می رسد. این درست است که مصرف میوه‌ها و سبزیجات و حتی آب‌میوه‌ها می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. اما میزان این مواد مغذی در آب دتوکس بسیار کم و متغیر است.

افسانه‌ها درباره آب دیتاکس 

افسانه‌های زیادی پیرامون آب دتوکس وجود دارد. برخی از آنها توسط علم پشتیبانی نمی‌شوند و برخی دیگر به طور کامل نادرست هستند.

افسانه 1: آب دیتاکس بدن شما را سم‌زدایی می‌کند

سم‌زدایی یکی از ادعاهای محبوب برای بسیاری از رژیم‌ها و محصولات تغذیه‌ای است.

اما "سم‌ها" و "سم‌زدایی" اصطلاحات مبهمی هستند و واقعاً مشخص نمی‌کنند که چه چیزی از بدن حذف می‌شود و چگونه این اتفاق می‌افتد.

بدن شما مسیرهای سم‌زدایی خوبی دارد که سموم را از بدن خارج می‌کند. تاکنون هیچ مدرکی مبنی بر اینکه محصولی یا رژیمی این مسیرها را تسریع یا کارآمدتر کند وجود ندارد.

افسانه 2: آب دیتاکس pH بدن شما را متعادل می‌کند

در حال حاضر، ایده متعادل کردن pH بدن از طریق غذاها و نوشیدنی‌ها محبوب است. این فرضیه که با مصرف این مواد می‌توان به سلامت بهتری رسید، از نظر علمی پشتیبانی نمی‌شود.

افسانه 3: آب دیتاکس پوست شما را بهبود می‌بخشد

برخی ادعا می‌کنند که آب دیتاکس سموم را از پوست خارج کرده و ظاهر آن را بهبود می‌بخشد. اما شواهد کمی برای حمایت از این ادعاها وجود دارد. نوشیدن آب می‌تواند به هیدراته شدن پوست کمک کند، اما این تنها در صورتی است که دچار کم‌آبی شدید باشید.

اینکه با نوشیدن آب دتوکس می‌توانید مسیرهای سم‌زدایی بدن خود را تسریع و بهبود بخشید، بعید به نظر می‌رسد. با این حال، هنوز هم یک نوشیدنی سالم با چندین فایده سلامتی است. اما شما احتمالاً می‌توانید بیشتر این فواید را از نوشیدن آب معمولی نیز دریافت کنید.

مردم اغلب آب ساده را خسته‌کننده می‌دانند. اگر طعم دادن به آب با میوه‌ها و سبزیجات باعث شود که شما مقدار توصیه‌شده آب را در روز بنوشید و نوشیدنی‌های شیرین کمتری مصرف کنید، پس این می‌تواند مفید باشد.

 گفته می شود که گیاهان مورد استفاده در آب دتوکس مانند شیرین بیان و ... دارای قابلیت حذف سموم، سلامت کبد، تنظیم قند خون و کاهش وزن هستند. اما تحقیقات علمی در مورد اثربخشی واقعی آن‌ها در سم‌زدایی بدن محدود است.

1. حذف سموم

ایده اینکه دتوکس‌های گیاهی می‌توانند سموم را از بدن حذف کنند عمدتاً فاقد پشتیبانی علمی است. بدن شما سیستم‌های طبیعی مؤثری دارد—مانند کبد، کلیه‌ها، روده‌ها و پوست—که از طریق ادرار، مدفوع و تعریق زباله‌ها را از بدن دفع می‌کنند. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد محصولات دتوکس می‌توانند این فرآیندهای طبیعی را تقویت کنند.

2. کاهش وزن

برخی از افراد ممکن است در حین استفاده از دتوکس کاهش وزن را تجربه کنند، اما این معمولاً به دلیل از دست دادن وزن آب است نه چربی. بسیاری از نوشیدنی‌های دتوکس حاوی مواد مدر (ادرارآور) هستند که باعث افزایش ادرار و از دست دادن مایعات می‌شوند. با این حال، این وزن اغلب پس از اتمام دتوکس دوباره به دست می‌آید. کاهش وزن بلندمدت باید از طریق انتخاب‌های سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم حاصل شود.

3. سایر ادعاها

بسیاری از محصولات دتوکس گیاهی ادعاهایی مانند تنظیم قند خون، کاهش نفخ و بهبود پوست دارند. متأسفانه، این ادعاها عمدتاً توسط تحقیقات پشتیبانی نمی‌شوند.

ریسک‌های احتمالی دیتاکس گیاهی

در حالی که دتوکس‌های گیاهی به‌عنوان طبیعی و ایمن معرفی می‌شوند، با خطرات احتمالی همراه هستند:

1. مواد ناشناخته

دتوکس‌های گیاهی معمولاً تحت نظارت قرار نمی‌گیرند، بنابراین ممکن است حاوی مواد غیرمنتظره یا مقادیر بیشتر از آنچه که بر روی بسته‌بندی ذکر شده باشد، باشند. این می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد مواد خاص و عوارض جانبی جدی شود.

2. عوارض جانبی

دتوکس‌های گیاهی که حاوی مواد ادرار آور هستند، می‌توانند خطر کم‌آبی بدن و کاهش سطح الکترولیت‌ها را افزایش دهند که ممکن است تهدیدکننده زندگی باشد. به‌عنوان مثال، مردی ۶۷ ساله پس از مصرف یک نوشیدنی دتوکس گیاهی حاوی برگ‌های انگور خرس، میوه اُرس و بسیاری از مواد دیگر برای ۵ روز دچار تهوع، لرزش و ضعف شد و تحت درمان در واحد مراقبت ویژه قرار گرفت.

در سال ۲۰۱۷، یک زن ۶۰ ساله پس از مصرف چای دتوکس برند Yogi سه بار در روز به مدت ۱۴ روز به دلیل نارسایی کبد جان خود را از دست داد. این چای حاوی ۱۸ گیاه بود که احتمالاً مسئول کاهش عملکرد کبد او بودند.

3. گروه‌های در معرض خطر

در حالی که دتوکس‌های گیاهی معمولاً توصیه نمی‌شوند، برخی گروه‌های در معرض خطر باید به‌طور خاص از آن‌ها اجتناب کنند، از جمله:

- زنان باردار یا شیرده

- کودکان و نوجوانان

- افراد با بیماری‌های زمینه‌ای مانند سرطان، دیابت، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو

- افرادی که دارای بیماری‌های کبدی یا کلیوی هستند

- کسانی که سابقه اختلالات خوردن یا رفتارهای غذایی نامناسب دارند

- افرادی که سوءتغذیه دارند یا در معرض خطر سوءتغذیه هستند، مانند افراد مسن

قبل از امتحان کردن دیتاکس گیاهی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.

4. تداخلات دارویی

بسیاری از گیاهان با متابولیسم داروها در کبد تداخل دارند و ممکن است اثرات داروهای شما را کاهش یا افزایش دهند که خطرات جدی به همراه دارد. به دلیل تنوع زیاد مواد تشکیل‌دهنده در دتوکس‌های گیاهی، ضروری است که قبل از شروع استفاده از آن‌ها اگر دارویی مصرف می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید.

اما نوشیدن فقط آبمیوه‌ها و اسموتی‌ها و محروم کردن بدن از غذای واقعی، جایی است که این نوع دتوکس وارد حوزه ناسالم می‌شود. نبود پروتئین و چربی نه‌تنها باعث می‌شود که شما تمام مدت دتوکس احساس گرسنگی کنید، بلکه می‌تواند منجر به یک سری اثرات منفی دیگر نیز بشود. این دتوکس‌ها می‌توانند باعث افت قند خون، ابهام ذهنی، کاهش بهره‌وری و خستگی شوند.

سخن پایانی