چشم‌انداز جهانی انرژی، الگوی پیچیده‌ای از تولید و مصرف دارد که کشورهای خاصی نقش مهمی در آن ایفا می‌کنند. تا سال ۲۰۲۳، سوخت‌های فسیلی (نفت، زغال‌سنگ و گاز طبیعی) بیشترین سهم را در ترکیب انرژی داشته‌اند و حدود ۸۱.۵ درصد از مصرف جهانی انرژی را شامل می‌شوند. منابع انرژی تجدیدپذیر در حال رشد هستند، اما هنوز جایگزین سوخت‌های سنتی نشده‌اند.
به گزارش تجارت نیوز، انرژی اولیه (Primary energy)، انرژی موجود به عنوان منبع (مانند سوخت‌هایی که در نیروگاه‌ها سوزانده می‌شود) قبل از تبدیل شدن است. زغال سنگ قبل از سوزانده شدن، اورانیوم یا بشکه‌های نفت مثال‌هایی از انرژی اولیه هستند. انرژی اولیه شامل انرژی مورد نیاز مصرف کننده نهایی (به شکل برق، حمل و نقل و گرمایش)، به علاوه ناکارآمدی و بخشی است که با تبدیل منابع خام به شکل قابل استفاده انرژی، از بین می‌رود.
«روش جایگزینی» توسط محققان برای تصحیح مصرف انرژی اولیه برای تلفات بازده تجربه‌شده استفاده می‌شود (Substitution method).
به نقل از فوربس، در سال ۲۰۲۰، چین بزرگترین مصرف‌کننده و تولیدکننده انرژی در جهان بود. ترکیب انرژی این کشور به شدت به زغال‌سنگ وابسته است که حدود ۵۷ درصد از مصرف کل انرژی آن را تشکیل می‌دهد. چین همچنین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان است، به‌ویژه در زمینه انرژی‌های برق‌آبی، بادی و خورشیدی و به‌طور قابل‌توجهی به ظرفیت انرژی‌های سبز جهانی کمک می‌کند. چین بیشتر نیاز انرژی خود را در داخل کشور تأمین می‌کند اما مقادیر قابل‌توجهی نفت و گاز طبیعی نیز، عمدتاً از خاورمیانه و روسیه وارد می‌کند.
کانادا به‌عنوان یک صادرکننده خالص انرژی، منابع طبیعی فراوانی دارد. به نقل از Our World in Data، این کشور بزرگترین مصرف‌کننده انواع انرژی در جهان است.
کانادا یکی از تولیدکنندگان پیشرو نفت، عمدتاً از شن‌های نفتی و گاز طبیعی است. این کشور بیشتر محصولات انرژی خود را به ایالات متحده صادر می‌کند. در داخل کشور، انرژی برق‌آبی نقش مهمی در تولید برق دارد، به‌ویژه در استان‌هایی مانند کبک و بریتیش کلمبیا.
ایالات متحده یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی با ترکیب متنوعی از انرژی است. گاز طبیعی بزرگترین بخش ترکیب انرژی ایالات متحده را تشکیل می‌دهد و پس از آن نفت و زغال‌سنگ قرار دارند. از سال ۲۰۱۹، ایالات متحده به یک صادرکننده خالص انرژی تبدیل شده است، عمدتاً به دلیل انقلاب شیل که تولید نفت و گاز طبیعی را افزایش داد. این کشور گاز طبیعی مایع (LNG) به اروپا و آسیا صادر می‌کند و نفت خام را عمدتاً از کانادا و کشورهای عضو اوپک وارد می‌کند.
روسیه یکی از بازیگران اصلی در بازارهای جهانی انرژی است و به‌عنوان تولیدکننده و صادرکننده پیشرو نفت و گاز طبیعی شناخته می‌شود. این کشور بخش قابل‌توجهی از گاز طبیعی اروپا را از طریق خطوط گسترده لوله تأمین می‌کند. با این حال، تنش‌های ژئوپلیتیکی مانند جنگ با اوکراین و تلاش کشورهای اروپایی برای متنوع‌سازی منابع انرژی، این دینامیک را تحت تأثیر قرار داده است. روسیه همچنین به چین و دیگر بازارهای آسیایی نفت صادر می‌کند.
عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت در جهان است و نفت بخش عمده‌ای از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. مشتریان اصلی این کشور شامل چین، ژاپن، هند و کره جنوبی هستند. به‌عنوان یک عضو مهم در اوپک، عربستان سعودی از طریق تنظیم تولید خود بر قیمت جهانی نفت تأثیر می‌گذارد. در داخل کشور، این کشور به نفت و گاز طبیعی برای تأمین نیاز خود به انرژی وابسته است.
هند یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان انرژی در جهان است و زغال‌سنگ منبع غالب انرژی آن است، پس از آن نفت و زیست‌توده یا بایومَس (biomass) قرار دارند. به دلیل تولید محدود داخلی نفت و گاز، هند بخش بزرگی از انرژی خود را (نفت از خاورمیانه و زغال‌سنگ از اندونزی و استرالیا) وارد می‌کند. این کشور در حال سرمایه‌گذاری بر انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی برای متنوع‌سازی ترکیب انرژی خود است.
ژاپن یک واردکننده بزرگ انرژی با منابع فسیلی داخلی بسیار محدود است. این کشور تقریباً تمام نفت خود را، عمدتاً از خاورمیانه، وارد می‌کند و یکی از بزرگترین واردکنندگان LNG در جهان است که از کشورهایی مانند استرالیا، مالزی و قطر وارد می‌کند. پس از فاجعه فوکوشیما، ژاپن وابستگی خود به انرژی هسته‌ای را کاهش داده و استفاده از گاز طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش داده است.
آلمان، بزرگترین اقتصاد اروپا، ترکیب انرژی متنوعی دارد که سهم قابل‌توجهی از آن مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه بادی و خورشیدی است. آلمان بیشتر سوخت‌های فسیلی خود، از جمله گاز طبیعی را از روسیه و نروژ و نفت را از کشورهای اوپک وارد می‌کند. این کشور در حال حذف تدریجی انرژی هسته‌ای و زغال‌سنگ است و هدف دارد که به یک سیستم انرژی سبزتر و پایدارتر دست یابد.
برزیل ترکیب انرژی متنوعی دارد و بر انرژی‌های تجدیدپذیر تأکید زیادی دارد. انرژی برق‌آبی بخش بزرگی از تولید برق این کشور را تشکیل می‌دهد. برزیل همچنین تولیدکننده مهم نفت، عمدتاً از میادین فراساحلی است و به کشورهای مختلف صادرات انجام می‌دهد. این کشور در تولید سوخت‌های زیستی، به‌ویژه اتانول از نیشکر، برای استفاده داخلی و صادرات سرمایه‌گذاری کرده است.
استرالیا یکی از صادرکنندگان اصلی زغال‌سنگ و گاز طبیعی مایع است. مشتریان اصلی آن شامل چین، ژاپن و کره جنوبی هستند. در داخل کشور، برای تولید برق، زغال‌سنگ مسلط است، اما گرایش به منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی نیز در حال افزایش است. صادرات انرژی استرالیا برای اقتصاد آن حیاتی است و این کشور را به یکی از بازیگران اصلی بازار انرژی آسیا-اقیانوسیه تبدیل کرده است.
ترکیب انرژی جهانی تحت تأثیر الگوهای تولید و مصرف کشورهای کلیدی شکل می‌گیرد که هرکدام منابع و سیاست‌های انرژی منحصربه‌فردی دارند. وابستگی متقابل میان صادرکنندگان و واردکنندگان انرژی، پیچیدگی دینامیک جهانی انرژی را نشان می‌دهد و عوامل ژئوپلیتیکی، اقتصادی و زیست‌محیطی بر این روابط تأثیر می‌گذارند.