در شرایطی که کشور در ناترازی شدید انرژی قرار گرفته است، توجه به این نکته ضروری است تا آیتم ها و عواملی که منجر به تشدید ناترازی می گردد، به نحو مطلوب مدیریت شود.
یکی از آیتم هایی که شاید توجه کمتری در جامعه به آن شده است و لکن نقشی فزاینده در افزایش مصرف برق دارد، استفاده از فیلترشکن ها یا همان VPN ها در سطح گسترده می باشد.
امروزه در کشور، آماری بالغ بر ۵۳ تا ۵۵ میلیون کاربر تلفن همراه وجود دارد که به دنبال فیلتر شدن پلتفرم های خارجی در سنوات اخیر، طبق گزارشات معتبر و رسمی، ۵۰ میلیون نفر از این تعداد برای بهره مندی از شبکه های اجتماعی از فیلترشکن استفاده می کنند و استفاده از VPN ها برای انجام امور مختلف آموزشی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و … به امری رایج در جامعه ایرانی تبدیل گردیده است.
ضرورت استفاده و بهره مندی از گوشی های هوشمند و پلتفرم هایی نظیر تلگرام، واتس آپ، اینستاگرام، توئیتر، یوتیوپ، فیسبوک و تیک تاک که در طرح و برنامه فیلترینگ دولتی قرار گرفت، در جهت تآمین خواسته ها و نیازهای اجتماعی در جامعه امروز، باعث شکل گیری، رُخ نمایی و رشد بازار سیاه فروش فیلترشکن ها در کشور گردید و شرکت هایی خاص و دارای دسترسی در این حوزه، بهره مند از سودهای کلان و سرشار، ناشی از تولید و فروش VPN گردیدند.
بدیهی است که تولید و توزیع عمدی و سهوی بدافزارها نیز در این مسیر به صورت طبیعی رُخ خواهد داد.
این اتفاق که برخلاف خواست اکثریت جامعه پیش آمد، همراه با تبعاتی است که به برخی از آنها اشاره می گردد:
+ طبق تحقیقات و بررسی های فنی، استفاده از فیلترشکن ها یا همان VPN ها باعث افزایش چشمگیر و محسوس مصرف باتری گوشی های تلفن همراه و دیگر سیستم ها نظیر لپ تاپ و سیستم های کامپیوتری ثابت می گردد تا اندازه ای که طبق سنجش ها و بررسی های علمی و فنی، عددی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد مصرف باتری ها را افزایش می دهد و در نتیجه این وضعیت، منجر به بالارفتن مصرف برق با همین درصد ۱۵ تا ۳۰ درصد در کشور شده است!
۱- کاهش سرعت اینترنت؛
فیلترشکن‌ها معمولاً داده‌ها را از طریق سرورهای واسط در نقاط مختلف جهان عبور می‌دهند. این امر باعث افزایش زمان پاسخ‌دهی (latency) و کاهش سرعت اینترنت می‌شود. در واقع، بسته‌های داده برای رسیدن به مقصد باید مسیرهای طولانی‌تری را طی کنند که می‌تواند تجربه کاربر را کاهش دهد.
۲- افزایش مصرف پردازنده و باتری
و اجرای فیلترشکن‌ها نیاز به پردازش بیشتری دارد. گوشی‌ها و رایانه‌ها برای رمزنگاری و رمزگشایی داده‌ها و ارسال آنها از طریق تونل‌های امن باید از پردازنده (CPU) بیشتری استفاده کنند. این امر می‌تواند باعث افزایش مصرف باتری و کاهش عمر آن شود و همچنین عملکرد کلی دستگاه را کُند نماید.
۳- نشت داده‌ها و خطرات امنیتی
بعضی از فیلترشکن‌ها ممکن است داده‌های کاربران را به درستی رمزنگاری نکنند و این امر می‌تواند منجر به نشت اطلاعات حساس شود. همچنین، استفاده از فیلترشکن‌های ناشناخته و نامعتبر ممکن است کاربر را در معرض خطرات امنیتی مانند حملات مرد میانی (Man-in-the-Middle) و بدافزارها قرار دهد.
۴- مشکلات مربوط به DNS؛
فیلترشکن‌ها ممکن است تنظیمات DNS دستگاه کاربر را تغییر دهند. این تغییرات می‌تواند باعث مشکلاتی در دسترسی به وبسایت‌ها و خدمات آنلاین شود. همچنین، ممکن است از سرورهای DNS نامعتبر استفاده شود که امنیت و حریم خصوصی کاربران را تهدید کند.
۵- ناسازگاری با برخی خدمات و برنامه‌ها؛
برخی از خدمات آنلاین و برنامه‌ها ممکن است به دلیل استفاده از فیلترشکن به درستی کار نکنند. به عنوان مثال، سرویس‌های بانکی و پرداخت آنلاین ممکن است دسترسی کاربران را به دلیل تشخیص استفاده از فیلترشکن مسدود کنند.
۶- پیچیدگی در پیکربندی و مدیریت؛
پیکربندی و مدیریت فیلترشکن‌ها می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد. این امر نیازمند دانش فنی است و ممکن است کاربران عادی با مشکلاتی مواجه شوند. همچنین، برخی از فیلترشکن‌ها نیازمند به‌روزرسانی مداوم هستند تا بتوانند به درستی عمل کنند.
۷- مصرف بیش از حد داده؛
استفاده از فیلترشکن ها می تواند منجر به نقض حریم خصوصی کاربران و دیگران شود، که می تواند منجر به از دست دادن اطلاعات حساس و محرمانه شود.
۱- تغییر ارزش‌ها و باورها: مواجهه با محتوای نامناسب می‌تواند باعث تغییر در ارزش‌ها و باورهای اخلاقی کودکان شود، به ویژه اگر این محتوا به طور مکرّر مشاهده شود.
۲-ترویج رفتارهای پرخطر: دیدن محتوای نامناسب می‌تواند منجر به ترویج رفتارهای پرخطری مانند خشونت، مصرف مواد مخدر و الکل، و روابط جنسی زودهنگام شود.
۳- تخریب روابط اجتماعی: افراد جوان ممکن است از روابط واقعی با همسالان خود دور شوند و به روابط آنلاین ناپایدار و غیرمطمئن پناه ببرند.
۴- ایجاد استرس و اضطراب: مواجهه با محتوای نامناسب می‌تواند استرس و اضطراب زیادی برای کودکان و نوجوانان ایجاد کند، به ویژه اگر آنها قادر به درک و پردازش صحیح آن نباشند.
۱- عدم قطعیت اینترنت: محدودیت‌ها ممکن است باعث شود که افراد نتوانند به طور مستمر به اینترنت دسترسی داشته باشند، که می‌تواند بر روی کارهای روزمره و تحصیلات آنها تأثیر بگذارد.
۲- عدم قطعیت اطلاعات: محدودیت‌ها ممکن است باعث شود که افراد از دسترسی به اطلاعات آزاد و مستقل محروم شوند، که می‌تواند به نقض حریم خصوصی و حریم اطلاعاتی منجر شود.
۳- عدم قطعیت ارتباطات: محدودیت‌ها ممکن است باعث شود که افراد نتوانند به طور مستقل ارتباط برقرار کنند، که می‌تواند بر روی روابط اجتماعی و اقتصادی آنها تأثیر بگذارد.
۴- حس تبعیض: برخی افراد ممکن است احساس کنند که به دلیل محدودیت‌ها به منابع و اطلاعاتی که نیاز دارند دسترسی ندارند، در حالی که دیگران ممکن است راه‌هایی برای دور زدن این محدودیت‌ها پیدا کنند. این موضوع می‌تواند حس تبعیض و نابرابری را در جامعه تشدید کند
۵-بی‌عدالتی: افراد ممکن است احساس کنند که قوانین و محدودیت‌ها عادلانه نیستند و حقوق آنها را نقض می‌کنند. این حس می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی به نهادهای حکومتی و قانونی شود و نارضایتی اجتماعی را افزایش دهد.
-تلگرام: استفاده از تلگرام در کشورهای مختلف متفاوت است، اما به طور میانگین ممکن است هر فرد حدود ۱ تا ۲ ساعت در روز از آن استفاده کند.
– اینستاگرام: میانگین استفاده از اینستاگرام حدود ۵۳ دقیقه در روز است.
– واتساپ: میانگین استفاده از واتساپ حدود ۲۸ دقیقه در روز است.
– توییتر: میانگین استفاده از توییتر حدود ۱۰ دقیقه در روز است.
-یوتیوب: میانگین استفاده از یوتیوب حدود ۴۰ دقیقه در روز است.
در نتیجه اگر هر نفر به طور متوسط روزانه ۴ ساعت از فیلترشکن استفاده کند و هر فیلترشکن میانگین ۲۴۰۰ وات بر ساعت افزایش مصرف برق داشته باشد
۲۴۰۰ وات ۴ ساعت = ۹۶۰۰ وات ساعت برای هر نفر در روز
۹۶۰۰ وات ساعت۵۰ میلیون نفر = ۴۸۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ وات ساعت یا ۴۸۰ گیگاوات ساعت
حالا این مصرف را با مصرف برق روزانه کشور ایران مقایسه می‌کنیم:
فرض کنیم مصرف برق روزانه کشور ایران حدود ۳۰۰۰ گیگاوات ساعت باشد.
با جایگذاری مقادیر:
استفاده از فیلترشکن برای ۵۰ میلیون نفر با مصرف ۲۴۰۰ وات بر ساعت و ۴ ساعت در روز موجب افزایش مصرف برق به میزان تقریبی ۱۶ درصد در روز می‌شود.